Türk Havacılık ve Uzay Sanayii tarafından geliştirilen Türkiye'nin Milli Muharip Uçağı (MMU) KAAN, geçtiğimiz günlerde Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın katılımıyla tanıtıldı.
Erdoğan'ın sosyal medyadan paylaştığı KAAN'ın kokpit kapağının (kanopi) vileda sopasıyla desteklendiği öne sürüldü. İddia sosyal medyada çeşitli yorumlara neden oldu.
VİLEDA SAPI DEĞİL "CANOPY ROD" YANİ KANOPİ ÇUBUĞU
Savunmasanayist.com’da yer alan bilgiye göre, söz konusu çubuğun vileda sopası değil; bir “canopy rod” yani "kanopi çubuğu" olduğu öğrenildi.
AA’ya konuşan İTÜ Uzay Mühendisliği ve ODTÜ Bilim Teknoloji mezunu olan havacılık, uzay ve savunma analisti Arda Mevlütoğlu, kanopide görülen sopanın uçaklarda kullanılan ve "hold open rods" olarak bilinen sabit tutucu çubuk olduğunu söyledi. Hold open rods terimi, kapının açık kalmasını sağlayan bir donanıma karşılık geliyor.
"KANOPİ" TARTIŞMASI
Ancak havacılar "yerli ve milli" savaş uçağının kanopisinin tersten tasarlanmasını tartışıyor. Kanopinin tersten açılması uygulanan fırlatma sisteminde bir faciaya sebep olup olmayacağı sorusunu da beraberinde getiriyor.
ACİL DURUMLARDA FIRLATMA KOLTUĞU NASIL ÇALIŞIR?
Ondan önce savaş uçaklarındaki standart fırlatma sistemine değinmek gerek. İki aşamalı olan fırlatma sisteminde ilk aşamada pilotun üzerindeki kısım tamamen açılmakta veya dışarıya doğru fırlatılarak atılmakta. Sonraki aşamada ise açık yerden pilot ve koltuğu uçağın dışına fırlatılmakta.
Fakat bazı uçakların alt kısımlarında nişancılık yapan askerler için kapak sadece atılıyor. Alçak uçuş yapan uçaklarda pilotun üzerindeki kapak kısmının ayrıca fırlatılması için çok süre olmadığından dolayı pilotun uçaktan ayrılmasını sağlayan sistemlerde ise pilota bağlı bir paraşüt açılarak pilotu uçaktan dışarıya doğru çekiyor.
KAAN SAVAŞ UÇAĞININ KANOPİSİ (CAM KISMI) NEDEN TERS TASARLANDI?
F-35’in kanopisinin rüzgar yönü doğrultusunda açılmasında, uçağın üzerinde bulunan “lift fan”ın etkisi büyük. “Lift fan”a yer açılması için kanopi ters tasarlandı ve menteşeler ortadan kalktığı için yer tasarrufu sağlandı. Ancak KAAN’da bir lift fan yok ve kokpitin diğer savaş uçaklarına göre ters açılması, bundan kaynaklanmıyor. Bu durumun, farklı avantajları olduğu düşünülüyor.
SavunmaSanayist.com yer alan bilgilere göre, ilk öne çıkan sebeplerden bir tanesi, olası bir arıza veyahut kaza sonucunda kanopinin açılması durumunda, kanopinin rüzgar sayesinde geri kapanması. Bu sebepten ötürü kanopinin kilit yönü, birçok savaş uçağında olduğu gibi rüzgar yönünün tersi yerine, aynı doğrultuda olacak şekilde tasarlandı.
Acil durum sırasında fırlatma koltuğunun kullanılacağı durumlarda ise farklı bir teknik ile uçak, kanopi camından kurtulabilecek. Örneğin; F-16 ve F-22 gibi birçok uçakta, fırlatma durumunda kanopi fırlıyor ve rüzgar sayesinde uçup gidiyor.
F-35-EXPLOSİVE-SHAPED
F-35 ve Harrier gibi savaş uçaklarında ise kanopide, “Explosive Shaped” denilen patlayıcı şeritler yer alıyor. Olası bir acil durum sırasında kanopi, bu şeritler sayesinde patlatılıyor. KAAN savaş uçağı için de Roketsan tarafından explosive shaped geliştirildiği üzerinde duruluyor.
İkinci bir avantaj ise ağırlığın düşük olması. Rüzgar doğrultusunda açılan kanopilerin mekanizmalarının, daha hafif olduğu yönünde iddialar mevcut. Bu da hem uçağın genel ağırlığına fayda sağlıyor hem de kanopinin acil durumlarda uçaktan atılmasını kolaylaştırıyor.
