Uzun soluklu bir anlatım türü olan halk hikayeleri kuşaktan kuşağa aktarılmaktadır. Halk hikayeleri özellikle lise müfredatında yer alarak derslerde işlenir. Peki, Halk hikayesi nedir? Halk hikayesinin özellikleri neler?
HALK HİKAYESİ NEDİR?
Halk hikayeleri, hikaye türünün en eski örneklerinden olan ve destandan modern hikayeye geçişi sağlayan anonim eserlere denir.
Halk hikayesi, gerçek ya da gerçeğe yakın olan olayların anlatıldığı uzun soluklu bir anlatım türüdür. Geleneksel bir içeriği bulunan, kuşaktan kuşağa sözlü bir şekilde aktarılan öykülerdir.
Genellikle de kahramanlık ve sevgi konularını işler.
Kişiler, gerçek hayata uygundur. Halk himayelerindeki kahramanların, olağanüstü özellikleri çok sınırlıdır.
HALK HİKAYELERİNİN ÖZELLİKLERİ NELER?
Halk hikayelerindeki şiirler, daha çok hikayenin birinci derecede kahramanları ile söylenir.
Halk hikayelerinde karşılaştığımız nazım ve nesir karışımı olma özelliği Hazar Denizi’nin batısında bulunan Türkiye, Azerbaycan ve Balkanlarda ortaktır. Aynı zamanda bu durum az da olsa Türkistan coğrafyasında bulunan metinlerde de görülür. Ama bu metinlerin zaman zaman manzum olma özelliği ile de karşılaşılıyor.
Halk hikayelerinin genel özellikleri ise şunlardır:
- Türk edebiyatında bu özelliğe sahip olan ilk edebi örnek Dede Korkut Hikayeleridir.
- Nazım ve nesir karışık bir şekilde anlatılan bu hikayelerin gelişip yayılmasında saz şairlerinin önemli bir fonksiyonu bulunur.
- Genellikle aşk konusunun işlendiği halk hikayelerinde bazen kahramanlık konuları ile ilgili dini konuların işlendiği de görülüyor.
- Halk hikayeleri, neşir ve nazım karışımı anlatmalardır. Bu yönü ile diğer halk anlatmaları bulunan efsane, masal ve fıkradan kolaylıkla ayırt edilebilir.
- Her ne kadar masal metinleri arasında, çok az da bulunsa, manzum bölümler bulunuyorsa, bunlar halk hikayelerinin yanında çok zayıf kalır.
- Halk hikayelerindeki tasvirlerle duygusal bakımdan düşük yoğunluktaki kısımlar mensur bir şekilde anlatılır.
- Duygu yoğunluğunun daha çok arttığı yerler ile konuşmalar ise genellikle şiirlerle dışa vurulur.
- Manzum parçalar ise önemli ölçüde hece vezni ile söylenir. 7, 8, 11, 14 ve 15’li hece ölçüsü ile karşılaştığımız bu şiirlerin vezin çeşitliliği anlatıcının ustalığından kaynaklanır. Usta anlatıcılar ise, daha çok 7, 8 ve 11 heceli şiirlere daha çok ağırlık verirler. Tahir ile Zühre, Kamber ve Arzu gibi hikayelerde manzum bölümler daha çok 7 hecelidir.
- Halk hikayesi anlatma geleneği, Doğu Anadolu’ya özgüdür ve başka bölgelerimizde çok daha az görülür.
