Bizi ilgilendiren savaş, kendi istiklalimizin savaşı, şimdi başlıyor
Balkanlarda, Osmanlının Avrupa yakasında bir liman şehri olan Selanik’te doğmuş olan Atatürk, hayatının ileriki dönemlerinde Suriye, Trablus, Doğu Anadolu ve Avrupa ülkelerine genellikle görevli olarak seyahatlerde bulunmuş, Türkiye Cumhuriyeti Devletini kurarken de buralarda edindiği tecrübe ve gözlemler ona yol göstermişti. Mustafa Kemal Paşa Halep cephesine iki kez gitmiştir...
5 Temmuz 1917’de Yedinci Ordu Komutanlığı’na atanan Mustafa Kemal Paşa, 15 Ağustos 1917’de İstanbul’dan Halep’e hareket etti. 20 Eylül 1917’de Halep’te yaptığı durum değerlendirmesi sonucu; General Falkenhein ile anlaşmazlığına dair, Sadrazam ve Dahiliye Nazırı Talât Paşa ile Başkomutan Vekili ve Harbiye Nazırı Enver Paşa’ya bir rapor sundu. 1917’nin Ekim başında Yıldırım Orduları Komutanı General Falkenhein’le anlaşmazlığa düşerek Yedinci Ordu Komutanlığı’ndan istifa etti. 7 Ağustos 1918’de, General Falkenhayn’ın yerine Yıldırım Orduları Grubu Komutanlığı’na getirilmiş olan General Liman von Sanders’in emrindeki 7. Ordu’ya tekrar komutan olarak atandı. 15 Ağustos 1918’de, ikinci defa atandığı Halep’teki 7. Ordu Komutanlığı görevine başladı. (Halep’te bir gün kaldıktan sonra 7. Ordu Karargâhı’nın bulunduğu Nablus’a gittti.) Bu kısa kronolijik bilgiyi verdikten sonra Mustafa Kemal Paşa’nın Halep günlerini Yrd. Doç. Dr. S. Hatipoğlu’nun IV. Hatay Tarih ve Folklor Sempozyumu’nda sunduğu bildiriden faydalanarak aktaralım.
Birinci Dünya Savaşı, siyasi ve ekonomik üstünlük için birbirleri ile mücadeleye girişen Avrupa devletleri arasında ve Avrupa’da çıkmıştır. Kısa zamanda mücadele bütün kıtalara yayılmış ve Osmanlı İmparatorluğu da bu savaşın içine sürüklenmiştir. Sonunda imparatorluk çökmüş, toprakları parçalanmış, anayurt bile düşman istilası altında kalmıştır. Beş cephede birden ve pek çok devlete karşı savaşmak zorunda bırakılan Osmanlı İmparatorluğu, Mondros Ateşkes Anlaşması ile topraklarının pek çoğunu düşmana bırakarak çekilmiştir. İşte bu dönemde Suriye cephesinde kalan Türk birliği, o cephede Yıldırım Orduları Komutanı olarak bulunan Mustafa Kemal Paşa idaresinde Halep’e çekilerek, tamamen yok edilmekten kurtarılmıştır. Zamanın sadrazamı İzzet Paşa tarafından, o sırada grup komutanı Liman Von Sanders’ten (Alman Komutanı) elindeki tüm grup komuta ve koordinasyon yetkisini Mustafa Kemal Paşa’ya devretmesi bildirilmiş ve bu devir-teslim işlerini gerçekleştirmek için 31 Ekim 1918’de Mustafa Kemal Paşa Adana’ya gelmiştir. Liman Von Sanders Paşa’nın "Yenildik... Bizim için her şey bitti" sözüne karşılık, yetkiyi teslim alan Mustafa Kemal Paşa "Savaş müttefikler için bitmiş olabilir ama bizi ilgilendiren savaş, kendi istiklalimizin savaşı, ancak şimdi başlıyor" karşılığını vermiştir. İşte bu sözlerin özetlediği ve vurguladığı mücadele yılları, 1922’ye hatta politik anlaşmaların bitimine kadar yani 1923’e kadar sürmüştür. (Devam edecek)
