Boğaziçi Üniversitesi öğretim üyelerinin 2002-2022 dönemine ait veriler üzerinden gerçekleştirdiği gelir eşitsizliği araştırması, Türkiye’de gelir eşitsizliğinin sanıldığı kadar büyük olmadığını, ancak herkes için geçerli olmadığını ortaya koydu.
TÜİK'in son açıkladığı Gelir Dağılımı İstatistiklerine göre 2023 yılında, en yüksek gelir grubunun toplam gelirin yarısını aldığı, en düşük gelir grubunun ise yalnızca yüzde 5,9'unu aldığı görüldü.
Gini katsayısı ise 0,433 olarak belirlendi. Bu katsayı, 0 ile 1 arasında değer alır; 0 eşitliği, 1 ise eşitsizliği ifade eder. 2014 yılında 0,391 olan Gini katsayısının, 2021 sonrası dönemde arttığı gözlemlenmiştir.
Türkiye’nin Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYH) verilerine göre, 2024 yılının ilk çeyreğinde maaş zamlarının da etkisiyle işgücü ödemelerinin payı yüzde 42’ye yükselirken, net işletme artığı/karma gelir grubunun payı yüzde 36,3 olarak gerçekleşti.
2023 yılının son çeyreğinde ise bu oranlar sırasıyla yüzde 29,7 ve yüzde 50,5 olarak kaydedilmiş, bu dönemde büyük bir değişim yaşanmıştı.
Gelir adaletsizliği, özellikle 2021 sonrasında çeşitli iktisadi yaklaşımlardan ekonomistler arasında yoğun şekilde tartışılmaya başlanmışken, Boğaziçi Üniversitesi Ekonomi Bölümü'nden Doç. Dr. Orhan Torul, Doç. Dr. Tolga Umut Kuzubaş, Araştırma Görevlileri İslam Tarlacı ve Yavuz Selim Kaçmaz tarafından kapsamlı bir araştırma gerçekleştirildi.
Bu araştırma, Türkiye'de gelir eşitsizliğinin sanılanın aksine azaldığını ancak bu durumun herkes için geçerli olmadığını ortaya koydu.
Araştırmanın başlığı “Eşit Olmayan Zamanlarda Eşit Olmayan Sonuçlar: Türkiye'nin Ortodoks Olmayan Politikalarının Sonuçları” olarak belirlendi. Boğaziçi Üniversitesi Ekonomi Bölümü'nden akademisyenler, Doç. Dr. Orhan Torul, Doç. Dr. Tolga Umut Kuzubaş, Araştırma Görevlileri İslam Tarlacı ve Yavuz Selim Kaçmaz tarafından yürütülen bu çalışma, Türkiye'nin ekonomi politikalarında yaşanan eşitsizlikleri detaylı bir şekilde ele aldı. Prof. Dr. Ali Hakan Kara, sosyal medya üzerinden yaptığı paylaşımda araştırmaya dikkat çekerek şunları söyledi:
“Türkiye’de gelir dağılımı üzerine faydalı bir çalışma. Sonuçlar şunu söylüyor:
-Son yıllarda alt gelir grubunun göreli ücreti düşmüyor.
-Ücretli dışındaki kesimin göreli geliri artıyor.
-Dolayısıyla bu süreçten zararlı çıkan kesim orta-üst beyaz yaka ücretliler (kendi yorumum).”
Araştırmanın bulgularına göre, asgari ücret artışları maaş gelirlerinde yakınlaşmaya yol açıyor. Eğitimdeki nitelik ve nicelik değişimlerinin, maaşlardaki bu yakınlaşmaya katkıda bulunduğu görülüyor. Ancak, yüksek gelir grubundaki bireyler, özellikle serbest meslek sahipleri, ticaretle uğraşanlar ve yatırımcılar, tüketimde belirgin bir artış sergiliyor. Bu durum, maaş ve ücret seviyelerindeki yakınlaşmanın genel gelir adaletsizliği üzerindeki etkisini sınırlı kılıyor.
