Uluslararası bir araştırma ekibinin yayımladığı çalışmaya göre, günlük yaşamda sıkça maruz kalınan bazı kimyasalların insan sağlığı üzerindeki etkileri, küresel bir eylem gerektirecek kadar ciddi boyutlara ulaşıyor. Özellikle BPA (bisfenol A), DEHP (di(2-etilheksil) ftalat) ve PBDE'ler (polibromlu difenil eterler) üzerine yapılan bu araştırma, bu maddelerin toplum sağlığı ve ekonomik kayıplar üzerindeki etkilerini gözler önüne seriyor.
SORUNLU KİMYASALLAR: BPA, DEHP VE PBDE
Çalışmada, gıda ambalajlarından tıbbi cihazlara ve elektronik ürünlere kadar birçok alanda kullanılan bu kimyasalların ciddi sağlık sorunlarına neden olduğu belirtildi.
BPA (Bisfenol A): Gıda ambalajlarında, içecek şişelerinde ve bebek biberonlarında sıkça kullanılan BPA'nın, kalp-damar hastalıkları, felç ve hormonal bozukluklarla ilişkili olduğu uzun zamandır biliniyor.
DEHP: Esnek plastik ürünlerde kullanılan DEHP, hormon sistemi üzerinde olumsuz etkilere yol açabiliyor.
PBDE: Alev geciktirici özellikleriyle bilinen PBDE'ler, elektronik ve tekstil ürünlerinde yaygın olsa da gıda ambalajları gibi beklenmedik yerlerde de tespit edilebiliyor.
BPA VE KALP SAĞLIĞI
BPA'nın sağlık üzerindeki etkileri yıllardır tartışma konusu. Özellikle gıda kutuları ve içecek şişelerinde yaygın olarak kullanılan bu kimyasal, kalp hastalıkları ve felç oranlarının artışıyla ilişkilendiriliyor. Çalışma, yalnızca 2015 yılında BPA'ya bağlı 5,4 milyon kalp hastalığı vakası, 346 bin felç ve 431 bin ölüm yaşandığını tahmin ediyor. Ekonomik açıdan, bu durumun dünya çapında yaklaşık 1 trilyon dolarlık bir yük oluşturduğu hesaplanıyor.
DEHP VE HORMON SİSTEMİ
Esnek plastiklerin vazgeçilmez bileşeni olan DEHP, hormon sistemi üzerinde önemli etkiler yaratıyor. Özellikle hayvan deneylerinde üreme sağlığını ve gelişim süreçlerini olumsuz etkilediği görülmüş durumda. İnsanlarda da benzer sonuçlar elde edilerek DEHP'nin yetişkinlerde ölüm oranlarını artırdığına dair kanıtlar ortaya konmuştu. Güncel çalışmaya göre, DEHP'ye bağlı 164 bin ölüm ve 398 milyar dolarlık ekonomik kayıp öngörülüyor.
PBDE: Gizli Tehlike
PBDE'ler, alev geciktirici özellikleriyle elektronik cihazlar, araç parçaları ve tekstil ürünlerinde yaygın olarak kullanılıyor. Ancak, bu kimyasalların insan vücuduna soluma, cilt teması veya beslenme yoluyla girebildiği ve uzun vadede ciddi sağlık riskleri oluşturduğu belirtildi.
KÜRESEL EYLEM ZORUNLULUĞU
Araştırmacılar, bu kimyasalların zararlarını önlemek için uluslararası ölçekte daha sıkı düzenlemelere ihtiyaç olduğunu savundu. Mevcut kimyasal yasalarının, halk sağlığını korumakta yetersiz olduğu vurgulanırken, üreticilerin ürünlerinin güvenli olduğunu kanıtlama sorumluluğunu üstlenmesi gerektiği belirtildi. Bu yaklaşım, 1970'lerden bu yana ilaç sektöründe standart bir uygulama olarak kullanıldı.
Araştırma, sonuçların neden-sonuç ilişkisini kesin olarak kanıtlayamasa da mevcut verilerin dahi harekete geçmek için yeterli olduğuna dikkat çekti. Uzmanlar, plastik ürünlerde kullanılan kimyasalların kontrol altına alınmasının sadece sağlık açısından değil, aynı zamanda ekonomik sürdürülebilirlik için de kritik bir adım olduğunun altını çizdi.
