Kara delikler, uzayın derinliklerinde farklı boyutlarda ve kütlelerde ortaya çıkabiliyor. Yeni rekor ise Abell 85 gökada kümesinde keşfedilen bir örnekte gibi görünüyor. Gökada Holm 15A galaksisinin merkezinde olduğu düşünülen bu cisim, Güneş kütlesinin 40 milyar katı ağırlığında olan çok büyük bir kara delik.
Max Planck Dünya Dışı Fizik Enstitüsü (MPE) ve Üniversite Gözlemevi Münih’ten (USM) gökbilimciler, kara deliği Wendelstein Gözlemevi'nden elde edilen fotometrik verileri ve Avrupa Güney Gözlemevi’nin ‘Çok Büyük Teleskop’ adı verilen teleskobu ile yapılan yeni spektral gözlemleri değerlendirerek keşfetti.
Abell 85 galaksi kümesi, 500’den fazla bireysel galaksiden oluşuyor:
Abell 85 kümesinin merkezi her ne kadar büyük kütleli yıldızlara sahip olsa da gökadanın merkezi oldukça dağınık ve soluktur. Bu, MPE ve USM’den gelen ortak gökbilimcilerin oluşturduğu ekibin galaksiyle ilgilenmeye başlamalarını sağladı. Galaksideki bu merkezi dağınık bölge neredeyse Büyük Macellan Bulutu kadar büyük ve bu, çok yüksek kütleli bir kara deliğin varlığına dair şüpheli bir ipucuydu.
500’den fazla bireysel galaksiden oluşan Abell 85 gökada kümesi, Dünya’dan yaklaşık 700 milyon ışık yılı uzaklıkta konumlanıyor ve bu mesafe, daha önce doğrudan yapılan kara delik kütle ölçümleri için iki katından daha fazla.
Çalışmaya öncülük eden MPE bilimci Jens Thomas, konuya ilişkin “Süper kütleli kara deliklerin yalnızca birkaç düzine doğrudan kütle ölçümü var ve daha önce hiç bu kadar uzaktan denenmedi. Ama bu galaksideki kara deliğin boyutu hakkında zaten bir fikrimiz vardı, bu yüzden denedik” açıklamalarında bulundu.
İncelemeler sonucunda kara deliğin kütlesinin, Güneş kütlesinin 40 milyar katı olduğu anlaşıldı:
Wendelstein Gözlemevi ve Çok Büyük Teleskop aracılığıyla elde edilen yeni veriler, ekibin doğrudan galaksinin çekirdeği etrafındaki yıldız hareketlerine dayanarak toplu bir tahmin yapmasına imkân tanıdı. Nihayetinde yaklaşık 40 milyar Güneş kütlesine denk bir kütlesi olduğu anlaşılan kara delik, böylelikle yerel evrende bilinen en büyük kara delik olma unvanını da kazandı.
Galaksinin ışık profili, diğer eliptik galaksilere kıyasla çok daha sönük olan, oldukça düşük ve çok dağınık yüzey parlaklığına sahip bir merkezi işaret ediyordu. USM doktora öğrencisi Kianusch Mehrgan, konu hakkında “Bu, merkezdeki yıldızların çoğunun önceki birleşmelerdeki etkileşimler nedeniyle sürgün edilmiş olması gerektiği anlamına geliyor” dedi.
Kara delik, her yeni birleşmeyle birlikte kütle kazanıyor:
Işık profillerinden yola çıkarak galaksi birleşmeleri ile meydana geldiğini tahmin ettikleri kara delik kütlesi ile galaksinin yüzey parlaklığı arasında yeni ve sağlam bir ilişki kurmayı planlıyorlar. Bu ilişkiye göre her birleşmede karadelik kütle kazanır ve galaksi merkezi yıldızları kaybeder.
Gökbilimcilerin bu ilişkiyi, kara deliğe yeterince yakın olan yıldız hareketlerinin doğrudan ölçümünün mümkün olmadığı daha uzak galaksilerde yer alan kara deliklerin kütle tahminleri için de kullanabileceği söyleniyor.
