Usta tiyatrocu ve sinema oyuncusu Genco Erkal'dan acı haber geldi. Bir süredir kan kanseri ile mücadele eden Genco Erkal, 86 yaşında vefat etti.
GENCO ERKAL KİMDİR?
Genco Erkal, 28 Mart 1938'de İstanbul'da doğdu. Babası deniz subayı Reşat Bey ve annesi moda tasarımcısı Nebahat Erkal'dı. Erkal, Galatasaray Lisesi'nde ilkokulu bitirdikten sonra orta öğrenimini Robert Koleji'nde tamamladı. Üniversite eğitimi için İstanbul Üniversitesi'nin Psikoloji Bölümü'nü tercih etti.
Küçük yaşlardan itibaren tiyatroya ilgi duyan Erkal, Robert Koleji'nde tiyatro ile yoğun bir şekilde ilgilendi. Ailesi tiyatroculuk yapmasını onaylamadığı için psikoloji eğitimi aldı, ancak amatör olarak tiyatro ile uğraşmaya devam etti. 1957'de amatör bir oyuncu olarak Genç Oyuncular topluluğunun kuruluşunda yer aldı.
Erkal'ın profesyonel tiyatro kariyeri, Muhsin Ertuğrul'dan gelen teklifle başladı. İlk profesyonel oyunu Kenter Tiyatrosu'nda sahnelenen 'Çöl Faresi' adlı oyundaki rolüydü. İlk profesyonel rejisi de yine Kenter Tiyatrosu'nda Ionesco'nun 'İskemleler' ve 'Ders' oyunlarına yaptığı rejiydi. Kenter Tiyatrosu'ndan sonra Gülriz Sururi-Engin Cezzar Tiyatrosu'nda ve askerlik yaptığı dönemde Ankara Sanat Tiyatrosu'nda oyunculuk yaptı. 1963'te Arena Tiyatrosu'nda sahnelenen 'Aslan Asker Şvayk' oyunundaki rolüyle dönemin tek tiyatro ödülü olan İlhan İskender Ödülü'nü kazandı. Ardından Gülriz Sururi-Engin Cezzar Tiyatrosu'nda 'Keşanlı Ali Destanı'nı yönetti.
Genco Erkal, Nikolay Gogol'un 'Bir Delinin Hatıra Defteri' adlı öyküsünü tiyatroya uyarladı ve Türkiye'de oynanan ilk tek kişilik oyun olarak 1965'te Ankara Sanat Tiyatrosu'nda sahneledi. Bu eser, Erkal'ın kariyerinde önemli bir yer edindi. Ankara Sanat Tiyatrosu'nda Asaf Çiğiltepe'nin sahnelediği "Arturo Ui'nin Önlenebilir Yükselişi" oyunu ile Brecht tiyatrosu ile tanıştı.
Erkal, 1969 yılında Mehmet Akan, Şevket Altuğ, Ferit Erkal, Arif Erkin Güzelbeyoğlu ve Nurten Tunç ile birlikte Dostlar Tiyatrosu'nu kurdu. Bu devrimci tiyatro topluluğu, 15 Ekim 1969'da 'Ha Me Ka Ha Ha Pe' adlı oyunla sahneye çıktı. 'Rosenbergler Ölmemeliydi' adlı oyun, topluluğun çıkış yapmasını sağladı. Dostlar Tiyatrosu, 1980'lerde salonsuzluk ve bütçe sorunları nedeniyle dağıldı ve prodüksiyon tiyatrosu olarak oyunlar sahnelemeye devam etti.
Erkal'ın önemli rolleri arasında Yaroslav Haşek'ten 'Aslan Asker Şvayk', Gogol'den 'Bir Delinin Hatıra Defteri', Bertolt Brecht'ten 'Galileo', Maxwell Anderson'dan 'Yalınayak Sokrates', Nâzım Hikmet'ten 'Kerem Gibi' ve Can Yücel'den 'Can' bulunur. Oyuncu ve tiyatro yönetmeni olarak birçok ödül kazandı ve çeşitli kurumlar tarafından yaşam boyu başarı ödülü ile ödüllendirildi.
1993-1998 yılları arasında Paris'te ve Avignon Festivali'nde Fransızca oyunlar sahneleyen Erkal, üç Fransız yapımında rol aldı: Nâzım Hikmet'ten 'Sevdalı Bulut', Philippe Minyana'dan 'Ou vas-tu Jérémie?' ve Paulo Coelho'nun 'Simyacı'sı. Ayrıca, senfonik konserlerde Prokofiev'in 'Peter ile Kurt', Stravinski'nin 'Askerin Öyküsü' ve Fazıl Say'ın 'Nâzım' adlı yapıtlarını anlatıcı olarak seslendirdi.
Erkal, birçok uluslararası film festivalinde gösterilen ve ödül kazanan 'At', 'Faize Hücum', 'Hakkâri'de Bir Mevsim', 'Camdan Kalp' ve 'Pazar: Bir Ticaret Masalı' filmlerinde başrol oynadı. 1982 ve 1983 yıllarında Antalya Film Festivali'nde 'En İyi Erkek Oyuncu' dalında iki kez Altın Portakal ödülü kazandı.
2008'de "Sivas'93" adlı belgesel tiyatro oyununu yazdı ve yönetti. Oyuncuların birden fazla role girdiği bu epik tiyatro oyunu, Sivas Madımak Oteli'nde yaşanan trajediyi konu alır. 2009'da Howard Zinn'in "Marx in Soho" adlı oyununu "Marx'ın Dönüşü" adıyla sahneledi.
Genco Erkal'ın sanat yaşamı, Ayşe Yüksel tarafından "Güneşin Sofrasında - Genco Erkal’ın Dostlar Tiyatrosu Serüveni" (2020) adıyla kitaplaştırılmıştır.
TİYATRO OYUNLARI:
Rol Aldığı Oyunlar:
1964: Keşanlı Ali Destanı - Haldun Taner
1964: Sırça Kümes - Tenessee Williams
1965: Arturo Ui’nin Önlenebilir Tırmanışı - Bertolt Brecht
1965: Keloğlan - Birkan Özdemir
1966: Durdurun Dünyayı İnecek Var - Anthony Newley / Leslie Bricusse
1969: Durdurun Dünyayı İnecek Var - Anthony Newley / Leslie Bricusse
1969: Ha Me Ka Ha Ha Pe - Ali Tahsin
1969: Rosenbergler Ölmemeli - Alain Decaux
1970: Asiye Nasıl Kurtulur? - Vasıf Öngören
1970: Havana Duruşması - H.M. Enzensberger
1970: Nekrasof - Jean Paul Sartre
1971: Analık Davası - Bertolt Brecht / Mehmet Akan
1971: Aslan Asker Şvayk - Yaroslav Hasek / Genco Erkal
1971: Soruşturma - Peter Weiss
1971: Zemberek - Başar Sabuncu
1972: Abdülcanbaz - Turhan Selçuk / Mehmet Akan / Engin Ardıç / Genco Erkal / Macit Koper
1973: Azizname - Aziz Nesin / Genco Erkal
1973: Büyük Dümen - Art Buchwald
1973: Şili'de Av - Orhan Asena
1974: Alpagut Olayı - Haşmet Zeybek
1974: Düşmanlar - Yavuzer Çetinkaya / Maksim Gorki
1974: Kerem Gibi - Nâzım Hikmet / Genco Erkal
1975: Ezenler Ezilenler - Mehmet Akan
1975: Ortak - Bilgesu Erenus
1975: Sabotaj Oyunu - Macit Koper
1976: Bitmeyen Kavga - John Steinbeck
1976: Gün Dönerken - Yavuzer Çetinkaya
1977: Devrik Süleyman - Aydın Engin
1977: İkili Oyun - Bilgesu Erenus
1978: Brecht - Kabare - Bertolt Brecht / Genco Erkal
1979: Kafkas Tebeşir Dairesi - Bertolt Brecht
1980: Her gün Yeni Baştan - Nâzım Hikmet-Aziz Nesin-Haldun Taner-Bertolt Brecht
1981: Ağrı Dağı Efsanesi - Yaşar Kemal
1983: Galileo Galilei - Bertolt Brecht
1984: Yalınayak Sokrates - Maxwell Anderson
1985: Yaz - Edward Bond
1986: Ben, Bertolt Brecht - Bertolt Brecht / Genco Erkal
1987: Bay Puntila ile Uşağı Matti - Bertolt Brecht
1988: Üzbik Baba - Alfred Jarry - Orhan Duru
1989: Buruk Ezgi - Vaclav Havel
1990: Aslan Asker Şvayk - Yaroslav Hasek / Genco Erkal
1990: Merhaba - Aziz Nesin / Haldun Taner / Nâzım Hikmet / Genco Erkal
1991: Sevdalı Bulut - Nâzım Hikmet / Mehmet Ulusoy
1992: Bir Delinin Hatıra Defteri -
