1 KASIM 1922
TBMM'nin kabul ettiği kararnameyle halifelik ve saltanat birbirinden ayrıldı; 623 yıl süren saltanat kaldırıldı; Osmanlı İmparatorluğu resmen sona erdi.
Son Osmanlı padişahı 6. Mehmed (Vahdettin) 17 Kasım sabahı İngiliz zırhlısı HMS Malaya'ya binerek Malta'ya sığındı.
02 KASIM 1923
Sessiz film yıldızı Margaret Gibson, şantaj ve haraç çetesi kurma suçlamalarıyla tutuklandı, ancak bu suçlamalar daha sonra düşürüldü. Gibson 1929'a kadar sahneye çıkmaya devam etti. Aktris, Hollywood yönetmeni William Desmond Taylor'ı 1922'de öldürdüğünü son nefesinde itiraf edecekti.
3 KASIM 1914
Çanakkale'de ilk ateş, İngiliz ve Fransız deniz kuvvetlerinin Boğaz girişinin iki yakasındaki tabyaları bombardıman etmesiyle açıldı.
Saldırıda 5 Türk subayı ve 81 er şehit düştü. 9 Ocak 1916'ya kadar devam eden deniz ve kara muharebelerinde 57 bini sahada, 100 binin üzerinde Türk askeri şehit oldu.
4 KASIM 1979
Tahran'daki ABD elçiliğini işgal eden Humeyni taraftarı öğrenciler, elçilik görevlilerinden 66 kişiyi rehin aldı. 14 kişi eylemin ilk günlerinde serbest bırakıldı; kalan 52 kişiyle devam eden eylem tam 444 gün sürdü.
Hadise, en uzun süreli diplomatik rehine krizi olarak tarihe geçti.
5 KASIM 2006
Eski başbakan, siyasetçi, yazar ve şair Bülent Ecevit 81 yaşında öldü. "Karaoğlan" lakaplı siyasetçi DSP'yi kurmuş; 1974 Kıbrıs Barış Harekatı, Abdullah Öcalan'ın Türkiye'ye getirilmesi, 2001 krizi gibi kritik olaylarda Türk siyaset tarihinin baş aktörlerinden olmuştu.
6 KASIM 1923
Almanya'da hiperenflasyon nedeniyle ayaklanmalar çıktı. 1 Amerikan doları 4.210.500.000.000
Alman marki ediyordu.
Bir somun ekmek 200 milyon marka alınabiliyor, maaş ödenince taşımak için bir de el arabası bulmak gerekiyordu.
7 KASIM 1963
Türkiye Cumhuriyeti tarihindeki ilk yasal grev Bursa'da başladı. Bursa Belediyesi Otobüs İşletmesi'nde çalışan Motorlu Taşıt İşçileri Sendikası üyesi 222 işçi, 54 otobüsü garaja çekti. Grev 28 Kasım'da, ücret artışının yanısıra yıllık izin, doğum ve ölüm yardımı gibi hakların sağlanmasıyla sonuçlandı.
8 KASIM 1708
Üsküdar iskele meydanındaki Valide-i Cedid (Yeni) Camii'nin temeli atıldı. 2. Mustafa ve 3. Ahmed'in annesi Emetullah Râbi'a Gülnûş Sultan tarafından yaptırılan caminin inşaını Lale Devri'nin başmimarı Kayserili Mehmed Ağa üstlenmişti.
9 KASIM 1993
Hırvat topçu bataryaları Bosna- Hersek'in Mostar şehrinden geçen Neretva nehri üzerinde bulunan Mostar Köprüsü'nü (Stari Most) tahrip etti. Mimar Sinan'ın öğrencisi Mimar Hayreddin'in inşa ettiği köprü 427 yıldır ayaktaydı. 2004'te yeniden hizmete giren köprü, UNESCO Dünya Mirası listesinde.
10 KASIM 1918
Osmanlı Devleti'nin ilk konservatuvarı olan ve bugün İstanbul Şehir Tiyatroları adıyla varlığını sürdürmekte olan Darülbedayi'ye ilk kız öğrenciler alındı.
11 KASIM 1996
Lothar Lammers tarafından geliştirilen ve ilk olarak 1955'te "Loto-49'dan 6" ismiyle Almanya'da başlatılan Sayısal Loto, Milli Piyango İdaresi tarafından Türkiye'de de oynatılmaya başlandı. Oyunun ilk talihlisi, 16 Kasım 1996'da 50 milyon Lira kazanacaktı.
12 KASIM 1923
Sovyetler Birliği'nin yeni bayrağı kabul edildi. Bayrağın sol üstünde altın renginde orak ve çekiç ile onun hemen üstünde kızıl yıldız yer alıyordu. Çekiç işçileri, orak da köylüleri temsil ediyor; iki sembolün birleşmesi kalıcı devrimci ittifakın sembolü olarak kullanılıyordu.
13 KASIM 1918
İtilaf Devletleri'nin 55 parçadan oluşan donanması İstanbul'a geldi. Mütareke Dönemi'ni başlatan bu ilk işgalde, İstanbul'un önemli- stratejik noktaları kontrol altına alındı ancak idareye el konulmadı. 16 Mart 1920'deki ikinci işgalde ise idareye de el konulacaktı.
14 KASIM 1680
Alman astronom Gottfried Kirch, bir kuyrukluyıldızı teleskop ile gözlemleyen ilk insan oldu. Kirch ilerleyen zamanlarda Berlin'deki ilk "kraliyet astronomu" olacak, 1700'lü yıllarda kurulacak Berlin Rasathanesi'nin direktörlüğünü üstlenecekti.
15 KASIM 2003
İstanbul Karaköy'deki Neve Şalom ve Şişli'deki Beth Israel sinagoglarına eşzamanlı intihar saldırısı düzenlendi. Patlamalar sonucunda saldırganlar dahil 26 kişi öldü, 300'den fazla kişi yaralandı. Terör eylemleri, 5 gün sonra İstanbul'daki İngiliz konsolosluğu ve HSBC binasına yapılan saldırılarla sürdü.
16 KASIM 1975
6 Eylül 1975'te Diyarbakır'ın Lice ilçesinde meydana gelen ve 3.000'i aşkın kişinin hayatını kaybetmesine neden olan depremin ardından, devletten bekledikleri desteği göremeyen Liceliler deviet dairelerini işgal etti. Deprem nedeniyle ilçe merkezi tamamen yok olmuştu.
17 KASIM 1936
Alman mimar ve şehir plancısı Bruno Taut, İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Mimarlık Bölümü'nün başına getirildi. Çalışmaları modernist ve ekspresyonist olarak nitelenen Taut, çok sayıda eğitim kurumunun yanı sıra Atatürk'ün katafalkını da tasarlayacaktı.
18 KASIM 1910
İngiltere'de hükümet, mülk sahibi İngiliz kadınlara oy hakkı verecek "Uzlaşma Yasası"ndan son anda vazgeçince 300 kadın eyleme geçti. Polisin müdahalesinde 2 kadın hayatını kaybetti, 100 kadın tutuklandı. Basın bu defa şiddet gören kadınlardan yana tavır takındı ve hükümet ağır bir darbe aldı.
19 KASIM 1969
Brezilyalı futbolcu Pelé, kariyerinin 1.000. golünü attı. Pelé 21 yıllık futbol hayatı boyunca, çıktığı 1.363 maçta 1.279 gol atarak adını Guinness Rekorlar Kitabı'na yazdıracak; 2000'de Diego Maradona'yla beraber "FIFA Yüzyılın Oyuncusu" ödülünü kazanacaktı.
20 KASIM 1957
İstanbul Valisi ve Belediye Başkanı Fahrettin Kerim Gökay'ın yerine Mümtaz Tarhan getirildi. 11 Mayıs 1958'e kadar görevde kalan Tarhan, "çocuk kumarhaneleri" olarak anılan oyun salonlarını kapattı, şehrin temizliği için "tükürük yasağı" getirdi.
21 KASIM 1931
Mary Shelly'nin 1818'de yazdığı aynı adlı romandan James Whale yönetmenliğinde uyarlanan "Frankenstein" filminin ilk gösterimi ABD'de yapıldı.
22 KASIM 1923
İrlanda Cumhuriyet Ordusu istihbarat subayı Andy O'Sullivan, İrlanda cezaevlerindeki açlık grevinde ölen üçüncü ve son mahkum oldu.
23 KASIM 1990
Charlie'nin Çikolata Fabrikası, Dev Şeftali, Matilda gibi çocuk kitaplarıyla tanınan Galli yazar ve savaş pilotu Roald Dahl 74 yaşında öldü. Kitapları dünya çapında 300 milyondan fazla satan ve sinemaya uyarlanan Dahl, 20. yüzyılın çocuklar için en büyük hikaye anlatıcıları arasına girdi.
24 KASIM 1928
"Millet Mektebi Teşkilatına Dair Talimatname" uygulamaya kondu. Aynı ayın başında "Halk Mektepleri Başöğretmenliği" unvanını kabul eden Mustafa Kemal Atatürk'ün anısına bu gün, 1981'den bu yana "Öğretmenler Günü" olarak kutlanıyor.
25 KASIM 1870
Osmanlı Devleti'ndeki ilk mizah dergisi Diyojen, Rum gazeteci ve yazar Teodor Kasap tarafından Türkçe olarak yayımlanmaya başladı. Önceleri Rumca ve Fransızca olarak çıkarılan dergi siyasi hiciv yazılarından ötürü 3 defa, 1873'te ise kesin olarak kapatıldı.
26 KASIM 1548
Kanuni Sultan Süleyman komutasındaki Osmanlı ordusu Halep'e girdi. Safevîlerin Osmanlı İmparatorluğu'nun doğu illerini rahatsız etmesi üzerine iki İran seferine çıkan Sultan Süleyman, kışı ordusuyla birlikte Halep'te geçirmiş; Van'ı ve Gürcistan'daki bazı önemli kaleleri almıştı.
27 KASIM 1970
Sonradan Atatürk Kültür Merkezi adını alacak İstanbul Kültür Sarayı'nda, Amerikalı yazar Arthur Miller'ın "Cadı Kazanı" adlı oyunu sahnelenirken yangın çıktı. Bina, yangın sonucu kullanılamaz hâle gelecek ve 1978'e kadar kapalı kalacaktı.
28 KASIM 1826
John Walker yanlışlıkla kibriti keşfetti. Kolay ateş yakmak için hazırladığı karışıma batırdığı bir karton parçası sürtünmeyle alev aldı. Walker solüsyona batırdığı kıymıkları bir parça zımpara kağıdıyla beraber bir kutuya koyup piyasaya sürdü. Patent almadığından, buluşu Samuel Jones tarafından taklit edildi.
29 KASIM 1990
Türk Medeni Kanunu'nun kadınların çalışma hakkını kocalarının iznine bağlayan 159. maddesi, Anayasa Mahkemesi'nin aldığı karar ile iptal edildi. Mahkemenin iptal kararı, 2 Temmuz 1992'de Resmi Gazete'de yayımlanmasının ardından yürürlüğe girdi.
30 KASIM 1959
Alfred Hitchcock'un başyapıtı "Sapık" çekilmeye başlandı. Haziran 1960'ta ABD'de, Ocak 1965'de de Türkiye'de gösterime giren film, duşta geçen gerilim dolu sahnesiyle akıllara kazındı. Filmin başrollerinde Anthony Perkins ve Janet Leigh oynuyordu.
