İstanbul’un kıyı şeritlerinde yaşanan ihlaller, özellikle son yıllarda artış gösterdi. İstanbul’un kıyıları, tarihi ve doğal güzellikleri ile bilinir ve bu alanlar, halkın dinlenme, eğlenme ve doğayla iç içe olma ihtiyaçlarını karşılardı. Ancak, son yıllarda, bu alanlar özelleştirilerek ve vatandaşların kullanımına kapatıldı.
Örneğin, Galataport projesi, İstanbul’un Karaköy semtinde yer alan ve halka açık olması gereken bir sahil şeridini kapattı. Türkiye Denizcilik İşletmeleri AŞ’nin İstanbul’daki Galata Köprüsü yakınlarındaki sahil alanını, Le Vapeur Magique adlı şirketin boğaz turu yapan vapuru için “Özel rıhtım” olarak tahsis etmesi, bölgedeki kıyı işgallerini tekrar gündeme getirdi. Şirketin bu alana inşa ettiği yapılar, CHP’li Beyoğlu Belediyesi tarafından kaldırıldı. Ancak, yıllardır yapılan tüm itirazlara rağmen, alanda hala Galataport ve Hong Kong merkezli bir otel bulunuyor.
BOĞAZ’A SIFIR HAVUZ
Cumhuriyet'ten Şeyda Öztürk'ün haberine göre, Doğuş Grubu’na ait olan Galataport’a karşı, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) başta olmak üzere birçok dava açıldı. Ancak, bölgenin hem siluetini hem de kültürel hafızasını yok ettiği belirtilen yapı, alana inşa edildi. “İstanbul’un sahilini halka açıyoruz” ve “Deniz Senin, Şehir Senin” sloganlarına rağmen, bölgeye hem lüks cruise gemileri yanaştı hem de hemen yanına bir otel inşa edildi.
SAHİL VATANDAŞA KAPANDI
Hong Kong merkezli lüks otel zinciri, Galataport’un içerisine inşa edilerek sahili kapattı. Kanunlara göre halkın kullanımına açık olması gereken bu alana bir havuz inşa edildi. Denize sıfır olan bu proje, Ocak 2023’te hizmete girdi. Otel, ayrıca bölgedeki Merkez Han, Karaköy Yolcu Salonu ve Çinili Han gibi tescilli binalara inşa edildi. Bu binalar, Türkiye Denizcilik İşletmeleri tarafından kullanıldıktan sonra, ihaleyle özelleştirildi.
30 YILLIK İŞLETMESİNİ ALDI
Şu anda Galataport olarak bilinen ve Karaköy’den Tophane’ye kadar uzanan 1200 metrelik sahil şeridi, 16 Mayıs 2013’te Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı Özelleştirme İdaresi Başkanlığı tarafından ihale edildi. Doğuş Holding, 702 milyon dolarlık teklifiyle ihaleyi kazandı ve böylece bölgenin 30 yıllık işletmesini elde etti.
“KIYILAR KAMUSAL ALANLARDIR”
Konuyla ilgili açıklama yapan eski TMMOB Şehir Plancıları Odası İstanbul Şube Başkanı Pelin Pınar Giritlioğlu, projenin anayasaya da aykırı olduğunu belirtti. Giritlioğlu, “Kıyılar kamusal alanlardır. Ancak Türkiye’de uzun zamandır ‘yarı kamusal alan’ adında bir kavram ortaya çıktı. Bu kavramla birlikte, alanlarımız bu duruma geldi” dedi.
Projenin anayasaya da aykırı olduğunu belirten Giritlioğlu, “Bu projeler yapılırken ‘Herkes girebiliyor’ denildi. Ancak her birinin kendi kuralları var. Özelleştirme, alan çevirme ve işgal kapsamında kıyı şeritleri parça parça gitti. Liman ve Karaköy çevresinde oluşturulan bir bütün vardı. Bu bütün hikaye, bu yapıların gelmesiyle ortadan kalktı, kimlik değişti. Bölge, olmaması gereken bir yere dönüştü. Bunu kabul etmek mümkün değil. Biz zamanında birçok dava açtık ama hepsi politik. Davalarda istediğimiz sonuçları alamıyoruz. Yaptıkları meslek ilkeleriyle örtüşmüyor” şeklinde konuştu.
ÖZELLEŞTİRME İDARESİ İHALE ETTİ
Özelleştirme İdaresi, Karaköy’den Tophane’ye kadar uzanan ve şu anda Galataport olarak bilinen 1200 metrelik sahil şeridini 16 Mayıs 2013’te ihaleye çıkardı. Bu ihale, Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı olarak gerçekleştirildi. İhaleyi, 702 milyon dolarlık teklifiyle Doğuş Holding kazandı. Bu ihale sonucunda Doğuş Holding, bölgenin 30 yıllık işletme hakkını elde etti.
GALATAPORT TARİHÇESİ
Galataport, İstanbul’un Karaköy semtinde, Boğaziçi’nin Avrupa yakasında, Haliç ile Boğaziçi’nin birleştiği noktada yer alan 1.2 km’lik sahil şeridinde bulunan 400,000 metrekarelik bir karma kullanım alanıdır. Galataport, şehrin yolcu gemisi terminalini, yaklaşık 250 mağaza ve restoranı, bir Peninsula oteli, İstanbul Modern sanat müzesi ve diğer kültürel ve eğlence tesislerini içerir.
Galataport’un tarihi, 12. yüzyılda Cenevizliler tarafından yerleşilen Galata bölgesinin bir parçası olan Karaköy’e dayanmaktadır. Yüzyıllar boyunca Yahudiler, Cenevizliler, Yunanlar, Romalılar, Fransızlar, Venedikliler ve Osmanlılar dahil olmak üzere çeşitli kültürlere ev sahipliği yapmıştır.
Galataport projesi, Türkiye’nin Doğuş Grubu ve Bilgili Holding’in ortak girişimi ile gerçekleştirildi. Bu iki grup, projeye toplamda 1.8 milyar ABD dolarından fazla yatırım yaptı. Gelişme, bir kısmı geri kazanılan arazi üzerinde olmak üzere 1,200 metrelik bir sahil şeridini kaplar. COVID-19 pandemisi nedeniyle yaşanan gecikmelerin ardından, terminal 2021’de açılmaya başladı ve ilk gemi Ekim 2021’de orada demir attı.
Galataport, 16 Mayıs 2013’te Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı Özelleştirme İdaresi Başkanlığı tarafından ihale edildi. İhaleyi, 702 milyon dolarlık teklifiyle Doğuş Holding kazandı. Bu ihale sonucunda Doğuş Holding, bölgenin 30 yıllık işletme hakkını elde etti.
Galataport, İstanbul’un en önemli endüstriyel ulaşım ve taşıma alanlarından biri olan bu bölgede 1958 yılında Sedat Hakkı Eldem tarafından tasarlanan antrepoların inşa edildiği 1900’lu yıllardan itibaren önemli bir rol oynamıştır. 1982 yılında bölge turizm merkezi ilan edildi.
1987 yılında yük gemisi girişlerine ve 1988 yılında tırların girişlerine kapatılması nedeniyle antrepolar ve gümrük limanı işlevlerini yitirmeye başladı. 1993 yılında Koruma Kurulu bu bölgeyi Kentsel Sit Alanı yaptı. 2000’li yıllardan itibaren antrepolar kiralanmaya başlandı. 2004 yılında İstanbul Modern açıldı.
