1000. doğum günü kutlanan Kaşgarlı Mahmud’un ünlü eseri Divanü Lügati’t- Türk’e göre, Türkler bin yıl önce ’Tepük’ adıyla futbol oynuyordu
Türk hukuk düzeninden devlet yönetimine kadar yüzlerce konuda bilgi içeren ve ilk Türk ansiklopedisi sayılan Kaşgarlı Mahmud’un yazdığı Divanü Lügati’t-Türk’e göre, Türkler yaklaşık bin yıl önce ’Tepük’ adı verilen futbolun eski bir biçimini oynuyordu. Türk Dil Kurumu (TDK) Başkanı Prof. Dr. Şükrü Haluk Akalın’ın Kaşgarlı Mahmud’un doğumunun 1000. yılı dolayısıyla kaleme aldığı “Bin Yıl Önce Bin Yıl Sonra Kaşgarlı Mahmud ve Divanü Lügati’t-Türk” kitabına göre, Kaşgarlı’nın eserinden, Türklerin bin yıl önceki yaşayışları ve kültürleri ile ilgili gizli kalmış bilgiye ulaşmak mümkün.
Elbiselerini ütülüyorlardı
Divanü Lügati’t-Türk’te yer alan ilgi çekici verilerden birine göre ise uygar bir toplum olan Türkler, bin yıl önce giysilerini ütülüyor ve ütülü giysilerle dolaşıyorlardı. Bugünkü Türkçedeki “ütü”, o dönemde “ütüğ” olarak adlandırılıyordu. Kitaba göre Türkler, bin yıl önce kadın güzelliğini değerli maden ve taşlarla tanımlıyorlardı. Kaşgarlı, kadınlara söylenen mutluluk yollarını anlatan atasözünü şöyle açıklıyor: “Kadın kocasıyla iyi geçinmek isterse kırmızı ipekli elbise, kocasına nazlanmak isterse de yeşil ipekli elbise giysin...”
Yassı kurşuna keçi kılı sarılıyordu
Kaşgarlı’ya göre, kurşun eritilerek yassı biçimde dökülmesinden sonra üzerine keçi kılı veya benzeri yumuşak bir şeyle sarılarak oluşturulan yuvarlak nesne ile erkek çocukları ayak oyunu oynuyordu. Tepmek ’tekmeleyerek vurmak’ anlamındaki fiilden gelen ’tepük’ oyunu, futbolun en eski biçimi sayılıyor.
Kaşgarlı’yı dünya tanıyacak
TDK Başkanı Prof. Dr. Akalın, Kaşgarlı Mahmud’un 1008 yılında doğduğunu ve bu yıl doğumunun 1000. yılı olduğunu anlattı. Akalın, “Bu kitabı, hem Kaşgarlı Mahmud’un hayatını hem de Divanü Lügati’t-Türk’ü her yaştan, her meslekten insana tanıtmak amacıyla kaleme aldım” dedi. Kitabın, İngilizce, Fransızca, Çince ve Rusça’ya çevirilerinin tamamlandığını bildiren Akalın, böylece tüm dünyanın okuyabileceğini söyledi. UNESCO’nun 2008’i Kaşgarlı Mahmud ile ilgili etkinlikler yılı olarak belirlediğini hatırlatan Akalın, ilk Türkçe sözlük, ilk dil bilgisi kitabı ve ilk Türk ansiklopedisini yazan Kaşgarlı’yı anmak için TDK olarak pek çok etkinlik düzenlediklerini anlattı. Akalın, Kaşgarlı’yı herkese ulaştırmak ve tanıtmak amacıyla ’ağ sayfası’ hazırladıklarını da ifade etti.
* * *
Bin yıl önce de parola vardı
Divanü Lügati’t-Türk’e göre, yolda karşılaşan iki kişi önce selamlaşıyor, sonra hangi boydan olduklarını soruyor. Bu gelenek, Anadolu’da “Kimlerdensin” diye sorularak sürdürülüyor. Günümüzde kolluk güçlerinde kullanılan parola sorma uygulaması, Türklerde bin yıl önce de vardı. ’İm’denilen ’Parola’, askeri birlikler arasında kullanılmak üzere ’hakan’tarafından belirleniyordu. Ölünün ardından yemek verme geleneği de bin yıl önce Türkler tarafından uygulanıyordu.
