Rusya’nın Ukrayna harekâtı düşünüldüğünden fazla sürmektedir.
Savaşın uzamasının can kayıplarını artıracağı, Ukrayna’nın büyük ölçüde tahrip olmasına sebep olacağı, ağırlaşan şartların da Rusya’nın yıpranmasını beraberinde getireceği değerlendirilmektedir.
Anlaşmazlık konusu
Soğuk Savaş sonrası Rusya zayıf durumdayken NATO, doğuya doğru genişlemiş, Sovyet coğrafyasından ayrılan ülkelerin katılımıyla üye sayısı 30’a ulaşmıştır. Zaman içinde güç toplayan Rusya, ABD’nin yeni strateji doğrultusunda kendisini kuşatmaya kadar gidecek bundan sonraki genişlemeyi bir beka sorunu olarak görmeye başlamıştır.
Rusya bu durum karşısında NATO/ABD’den, NATO’nun genişlememesini, yakınında NATO tesis ve silahlarının bulundurulmamasını içeren “güvenlik garantileri” talep etmiştir. ABD/NATO da, ittifaka katkı sağlayacak ülkelerin kendi iradeleriyle hareket edebileceğini beyan ederek bunu reddetmiştir.
Taleplerinin siyasetle karşılanmayacağını anlayan Rusya, endişelerini bu sefer güç kullanarak gidermek üzere, NATO’nun genişlemesinde ön planda olan Ukrayna’ya müdahale etmiştir.
Tarafların amacı
Rusya, Luhansk ve Donetsk’in bağımsızlığının tanınmasını, Kırım’ın Rusya toprağı olarak kabulünü, Dombas’tan Odesa’ya kadar Karadeniz kuzeyine hâkim olmayı, Ukrayna’da yönetime kendisine müzahir bir iktidarın gelmesini, askersizleştirilmesini ve tarafsız statüde bir ülke olmasını amaçlamaktadır. Dinyeper doğusunu kontrol ederek Ukrayna’yı bölmeyi düşündüğü de söylenebilir.
NATO, ittifak anlaşması gereği Ukrayna’yı savunamaz. Ancak bu durum, ikili savunma anlaşmalarıyla batılı devletlerin Ukrayna’da savaşmasına engel değildir. Devletler Rusya’yla doğrudan savaşmaktan kaçındığından, bunun yerine Ukrayna’ya her türlü desteği vererek ve Rusya’yı da ağır yaptırımlarla uluslararası sahadan tecrit ederek zora düşürmeye çalışmaktadır.
ABD bu savaş için Rusya’yı tahrik, Ukrayna’yı da teşvik etmiştir.
Ukrayna fay hattı olarak görüldü
Gelişmeler, Rusya’nın biriken enerjisinin/gücünün, tıpkı enerjisi biriken fay hattının kırılarak depremle boşalması gibi, Ukrayna topraklarında yıpratılarak zayıflatılması olduğunu göstermektedir.
Bu nedenle ABD, Ukrayna’nın desteklenmesine öncülük etmekte, yabancı askerlerin savaş alanına getirilmesi dahil çeşitli girişimlerde bulunmakta, ülke çapında direniş oluşturulmasını sağlayarak savaşın uzamasını istemektedir.
Ancak Rusya’nın da kaybetme lüksü yoktur. Amacına yeteri kadar ulaşamayıp zora düştüğünde; prestij kaybına uğrayacağı, iç kamuoyunda gücünü kaybedeceği, etki alanındaki coğrafyada itibarsızlaşacağı, ABD/NATO karşısında zayıf duruma düşeceği, hatta dağılma sürecine girebileceği bilincindedir. Bu nedenle her şeyi göze alabilir.
Enformasyon savaşları ve tahliyeler
Taraflar, karşı tarafa verdirdiği zayiatı abartarak ve sansasyonel görüntülerle kendi gücünü konsolide edip cesaretlendirmeye, diğer tarafı da ümitsizliğe düşürüp savaş azim ve iradesini kırmaya çalışmaktadır.
Sivillerin tahliyesini, insani açıdan iki taraf da arzu etmektedir. Ancak Ukrayna’nın, sivil tahliyelerinin kendisi için demografik sonuçlar yaratabileceği, Rusya’nın harekâtını da kolaylaştırabileceği endişesi vardır. Rusya da, harekât alanında sivil olmaması halinde kalanların savaşçı olarak kabul edip serbest hareket edebilme imkânı elde edeceğini düşünmektedir.
Beklentiler
>Rusya, bekası için isteklerini kabul ettirmeyi, ABD de Rusya’yı Ukrayna ve uluslararası alanda yıpratmayı hedeflediğinden çatışmanın bir müddet daha devam edeceği beklenmektedir. Ancak Zelenski’nin son beyanlarından NATO’dan ümidini kestiği, ateşkese ve bazı tavizlerle çözüm odaklı müzakereye de yakın olduğu anlaşılmaktadır.
>Arzumuz, Antalya’daki dışişleri bakanları üçlü görüşmesinden ateşkesi sağlayacak mesajlar çıkması, sonuç odaklı müzakereler için de bir başlangıç olmasıdır. Ancak söylemlerin daha çok kendilerini haklı göstermeye yönelik olacağı da beklenmelidir.
>Montrö gereği 4 Rus savaş gemisinin geçişine izin verilmemesi, uygulamanın ABD/Batı için de geçerli olduğuna ilişkin örnek olmuştur. Uygulama, Rusya dahil bütün taraflarca olumlu karşılanmış, sözleşmenin önemi bir kez daha teyit edilmiştir.
>Dileğimiz, kısa zamanda çatışmanın durmasıdır.
