1389 yılında Şam’da dünyaya geldi. Ardından 7 yaşında babası Şerafeddin-i Hamza Şâmî ile şimdinin Samsun’una bağlı olan Kavak’a yerleşmişlerdir.
Hacı Bayram Veli’nin müridi ve Fatih Sultan Mehmet’in en bilinen akıl hocaları arasında yer almaktadır. İstanbul’un manevi fatihi olarak da hafızalarda yer alır.
Saçının ve sakalının ak olması ve beyaz elbiseler giymesi sebebiyle de ‘Akşeyh’ veya ‘Akşemseddin’ adlarıyla meşhur olmuştur.
Bazı el yazmalarında soyu, Ebu Bekir’e kadar değinir.
Evlik köyünde bulunan tek bir çivi çakılmadan yapılan camiyi onun yaptırdığı bilinmektedir. Akşemsettin Amasya’da medreselerden eğitim ve öğretim aldıktan sonra büyük üne sahip olmuştur.
Akşemsettin, küçük yaşlarından beri bilime ve sanata karşı ilgi duymuştur. İlim tahsilini bitirdikten sonra, Osmancık’da müderris oldu. Medrese eğitiminin zamanın büyük velisi Hacı Bayram-ı Veli’nin yanında tamamlamasının ardından seçkin bilginler arasında yer alan isimlerden oldu.
Başta İslami tıp, astronomi, biyoloji ve matematikte dönemin bilinen isimleri arasında yer almıştır. Uzun yıllar Osmanlı medreselerinde çalışarak yüzlerce öğrenciye hocalık etti.
Tıp alanında bulaşıcı hastalıklar üzerinde de önemli çalışmalarda bulundu.
Hastalıklar insandan insana gözle görülmeyecek kadar küçük tohumlar aracılığıyla geçer cümle ile ilk mikrop teorilerinden birini ortaya çıkarmıştır. Tarihte mikroorganizmalardan bahseden ilk kişi olmuştur. Ve Mikrobiyolojinin babası sıfatını üstlenmiştir.
İlmi konulardaki önemli başarılar elde ettikten sonra tasavvuf konusunda da kendini ispatlamış, daha sonra da II. Murat’ın emir ve isteği üzerine Fatih Sultan Mehmet’in hocalığına tayin edilmişti.
İstanbul’un fethinde büyük faydalar göstermiş, genç padişahı teşvik ederek zaferin kazanılmasında önemli desteklerde bulunmuştu.
Fethin en önemli zamanlarında Ebu Eyyub’el Ensari’nin kabrini tespit ederek ordunun maneviyatını yükseltmek için öncülük etmiştir.
Dünyevi şeylere önem vermeyen Akşemsettin, Fatih Sultan Mehmet’in büyük saygısını ve güvenini kazanmıştır.
