Kemal Burkay’ın Kürdistan Sosyalist Partisi (PSK), Kürt halkının kurtuluşunu, halkın kendi kaderini özgürce tayin etmesinde görür. Ona göre, Kürt halkı kendi kendisini yönetmelidir.
Burkay, bunu şöyle ifade eder: “Kürt halkı ayrılıp kendi devletini kurabilir veya Türk halkıyla demokratik bir birliği seçebilir. İkinci durumda, birlik eşit haklara sahip iki cumhuriyetli bir federasyon biçiminde olmalıdır. Kürdistan ayrı bir cumhuriyet halinde örgütlenmeli, kendi parlamentosu, hükümeti olmalı ve her bakımdan Türkiye ile eşit haklara sahip olmalıdır.”
Şerafettin Elçi de aynı şeyleri farklı bir söylem içinde şöyle ifade etmişti: “Ben Türkiye’nin eninde sonunda federal sisteme kavuşmak zorunda olduğunu, Türkiye’nin yapısına en uygun modelin bu olduğunu düşünüyorum.”
Eski Devlet Bakanlarından Salim Ensarioğlu ise Öcalan’ın “Misak-ı Milli” sine uygun bir federasyon teklifinde bulunarak şunları söylüyor: “Kuzey Irak ve Suriye’nin belli kesimlerinin iç işlerinde serbest dış işlerinde Türkiye’ye bağlı bir federasyon olabilir... Düşünceme göre, Kuzey Irak kendi iç meselelerinde özgürdür. Ama gerekirse Kuzey Irak’la Suriye’nin belirli kesimleri ile bir federasyon kurulabilir.”
Bütün bölücü, ayrılıkçı mihrakların görüşleri yukarıdakilere benzerdir. Bağımsızlığın imkânsızlığı karşısında bunu zamana bırakarak, bağımsızlık öncesi bir yapı dillendiriliyor. Bunun adı da federasyondur.
Türkiye’nin bir numaralı sorumluları da süreç içerisinde benzer görüşleri ileri sürmeye başlamışlardır.
Özal ile başlayan “Federasyon tartışılmalı(!)” söylemlerini Başbakan Erdoğan bir aşama daha ileri taşımıştır. Başbakan Erdoğan, Türkiye için eyalet sistemini savunurken şunları söylüyor: “Güçlü bir Türkiye asla eyalet sisteminden korkmamalıdır... Eyalet yapılanması süratle kalkınmayı getirir. Bu güçlenme alametidir. Güçlü Osmanlı’da Lazistan eyaleti var Kürdistan eyaleti var. Güneyde başka eyaletler var. MHP bir taraftan Osmanlı’nın devamıyız diyecek ama bir taraftan da Osmanlı’nın uygulamalarına karşı çıkacak.”
Başbakan on sene sonra Türkiye’nin eyaletlere ayrılacağını, bunun bir gereklilik olduğunu resmen söylüyor. Başbakanın eyalet konusunu bu aşamada ortaya atmasının rastlantı olmadığı, bilinçli bir söylem olduğu açıktır. Bu noktada Öcalan ile pazarlık yürütülürken eyalet konusunun gündeme getirilmesi önemli bir ip ucudur.
Başbakan Erdoğan’ın eyalet açıklaması, KCK, PSK, PKK, Elçi, Ensarioğlu vb.. görüşleriyle yüzde yüz mutabakat sağlamaktadır.
Bu aşamada Başbakan Erdoğan’ın ‘çözümcü’ daha doğrusu diz çökücü söylemleri giderek netleşiyor. Yerel yönetimlerin güçlendirilmesi, büyükşehir belediye yasası, keyfi dilde savunma hakkı tasarıları yasalaştı. İşin kültürel yönü belli ölçüde gerçekleşti, sıra demokratik özerklik, federasyon ya da eyaletleşmeye geldi.
Artık yapılması gereken alt yapının hazırlanması ve bunun Türk halkına kabul ettirilmesidir. Bunun için de Başbakanın bölünmeye giden bu yolu “süratle kalkınmaya” giden yol olarak halka pazarlamak gerekiyor.
Yeri gelmişken Başbakan Erdoğan’ın MHP’ye yönelik eleştirilerine cevap vermek gerekir: Osmanlı Devletinin devamı olmak başka bir şey Osmanlı Padişahlığını ya da eyaletlerini savunmak daha başka bir şeydir. Osmanlı devleti on bir milyon kilometre karelik geniş bir alanı ve çok farklı bir coğrafyayı kapsıyordu. Türkiye ise 786 bin kilometrekarelik alanı olan bir coğrafyadır. O zamanın teknolojik ve ulaşım şartları ile günümüzün şartları da mukayese kabul etmez derecede farklıdır. Kaldı ki, yetki bakımından Osmanlı hep merkeziyetçiydi. Eyalet yöneticileri hep merkezden atanıyordu. Günümüzdeki eyalet sistemlerinde ise yürütme, yasama ve yargı erkleri belirli ölçülerde yerele devredilmektedir. Yürütme, yasama ve yargı erkinin sınırlı devri özerkliği, sınırsız devredilmesi ise federasyon ve eyaletleşmeyi meydana getirmektedir.
