Suriye’de Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ) liderliğinde hareket eden cihatçı grupların Şam’ı ele geçirmesiyle yalnızca Beşar Esad’ın 24 yıllık iktidarı değil, aynı zamanda Esad ailesinin 53 yıllık siyasi hâkimiyeti de sona erdi. Beşar Esad’dan önce, babası Hafız Esad 1970’den 2000 yılına kadar ülkeyi yönetmişti.
HTŞ’nin geçici bir hükümet kurmasının ardından, Beşar Esad, eşi Esma Esad ve üç çocuğunun geleceği belirsizliğini koruyor. Esad ailesinin Rusya’ya sığındığı ve Moskova’nın kendilerine “insani gerekçelerle” koruma sağladığı açıklandı. Kremlin Sözcüsü Dmitri Peskov, bu kararı doğrudan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in aldığını belirtti.
ESAD NEDEN RUSYA’YA KAÇTI?
Rusya, 2011’de başlayan Suriye iç savaşında Esad rejiminin en güçlü destekçilerinden biri oldu. Tartus ve Lazkiye’de stratejik askeri üsler bulunduran Moskova, bu süreçte hem askeri hem de diplomatik destek sağladı. Özellikle 2015’te Rusya’nın başlattığı hava operasyonları, savaşın gidişatını Esad lehine değiştirdi. Ancak 2022’de Ukrayna’yı işgal eden Rusya, savaş kaynaklarını farklı bir cepheye yönlendirdi ve Suriye’deki varlığını azaltmak zorunda kaldı.
Rusya’daki kaynaklar, Esad ailesinin Moskova ile derin bağlarının bulunduğunu bildiriyor. Financial Times’ın bir araştırmasına göre, Esad ailesi iç savaş sırasında Moskova’da en az 18 lüks daire satın aldı. Bu bağlantılar, ailenin Rusya’yı tercih etmesinin başlıca nedenlerinden biri olarak görülüyor.
ESAD AİLESİNİN GELECEĞİ
Beşar Esad’ın eşi Esma Esad, Londra’da doğmuş ve Batı’daki eğitim geçmişiyle dikkat çekiyor.
Esma’nın İngiliz pasaportu bulunması, ailesiyle birlikte İngiltere’ye dönebileceği ihtimalini gündeme getiriyor. Ancak yaptırımlar ve uluslararası baskılar, Esma ve ailesinin hareketlerini sınırlıyor. ABD Dışişleri Bakanlığı’nın raporlarına göre, Esad ailesinin servetinin 1 ila 2 milyar dolar arasında olduğu tahmin edilse de, bu varlıkların büyük bölümü off-shore hesaplarda saklanıyor.
ESAD YARGILANABİLİR Mİ?
Uluslararası Af Örgütü Genel Sekreteri Agnès Callamard, Esad rejiminin kimyasal silah kullanımı, varil bombaları, zorla kaybettirme ve işkence gibi savaş suçlarına karıştığını hatırlatarak uluslararası toplumdan soruşturma talep etti. Fransa’da 2013’teki kimyasal saldırılarla bağlantılı olarak Beşar Esad hakkında evrensel yargı yetkisi kapsamında tutuklama emri çıkarılması talep edildi.
HTŞ lideri Ebu Muhammed Colani, devrik yönetimin işlediği suçlara ilişkin soruşturma yapılacağını ve suçluların ifşa edileceğini duyurdu. Ayrıca, yurt dışına kaçan yetkililerin iadesi için diplomatik girişimlerde bulunulacağını belirtti.
RUSYA’NIN TAVRI
Rusya’nın kendi vatandaşlarını başka ülkelere iade etmeme politikası, Esad ailesinin Moskova’da güvende kalmasını sağlıyor. Esad’ın Rusya’dan ayrılarak Suriye’ye veya kendisini suçlayabilecek bir ülkeye gitmesi ise oldukça düşük bir ihtimal olarak değerlendiriliyor.
Suriye’de rejimin çökmesi ve HTŞ’nin yükselişiyle Esad ailesinin siyasi ve hukuki geleceği uluslararası arenada tartışılmaya devam ediyor. Ancak, Moskova’nın koruma sağladığı bir ortamda Esad’ın adalet önüne çıkması şimdilik uzak bir ihtimal olarak görünüyor.
