Ertesi gün hapı, korunmasız cinsel ilişki sonrasında gebeliği önlemek için ağızdan alınan bir ilaçtır. Sadece ihtiyaç duyulduğunda kullanılması gereken ve düzenli bir doğum kontrol yöntemi olmayan hap, etkin maddesi sayesinde yumurtanın döllenmesini engeller. Prof. Dr. Müzeyyen Uyanık ertesi gün hapı hakkında bilgi verdi.
Ertesi gün hapı, progesteron hormonunun yüksek dozlarını içeren ve korunmasız cinsel ilişkiyi takiben alınarak gebelik riskini azaltan bir ilaçtır. Planlanmamış gebeliği önlemede yüksek etkililik gösteren ertesi gün hapı eczanelerden reçetesiz olarak satın alınabilmektedir. Hapın gebeliği önlemek dışında başka bir işlevi yoktur ve düzenli bir doğum kontrol yöntemi olarak kullanılmamalıdır. Kondom gibi bir doğum kontrol yönteminin yırtılması ya da korunmasız cinsel ilişkiye girilmesi durumunda kullanılmaktadır.
Bugün piyasada sadece progesteron hormonu içeren ertesi gün haplarının yanında progesteron ve östrojen hormonlarının bir arada bulunduğu ve sadece östrojen hormonu içeren farklı ertesi gün hapları da bulunmaktadır. Sadece progesteron hormonu içeren haplar yumurtlamayı durdurarak gebelik oluşumunu önler. İki hormonun birlikte bulunduğu haplar hem yumurtlamayı durdurur hem de ceninin rahme tutunmasını engeller.
ERTESİ GÜN HAPI NE ZAMAN VE NASIL KULLANILIR?
Ertesi gün haplarının isminden dolayı korunmasız cinsel ilişkiden sonra bir gün içinde alınması gerektiği düşünülmektedir. Ancak ertesi gün hapları cinsel ilişkiden hemen sonra alındığında daha etkili olmaktadır. Genellikle cinsel ilişkiden sonraki 72 saat içinde alınması önerilen haplar bu sürenin geçmesiyle etkisini yitirmektedir. İlk 24 saat içinde alınan haplar gebelik oluşumunu %90-%98 oranında önlerken ilk 48 saat içinde alınan haplarda gebeliği önleme şansı %75'e inmektedir. Bu yüzden, cinsel ilişkiden hemen sonra alındığında gebeliği önleme olasılığı daha yüksek olmaktadır.
Ertesi gün hapının kullanımında öncelikle ilacın prospektüsünün dikkatlice okunması gerekmektedir. Bunun en önemli sebebi ilacın markasına göre kullanım şeklinin farklılık göstermesidir. Bazı ertesi gün hapları tek dozda alınırken bazıları iki doz halinde alınmalıdır. Belirlenen dozun üzerinde almak çeşitli sağlık problemlerine sebep olabilirken dozun eksik olması ise hapın etkinliğini azaltmaktadır.
Kullanımla ilgili dikkat edilmesi gereken noktalardan biri de ertesi gün hapının sık sık, acil durumlarda kullanılması gerektiği. Bir doğum kontrol yöntemi olmayan ertesi gün hapı sürekli ya da düzenli kullanılmamalıdır.
ERTESİ GÜN HAPININ YAN ZARARLARI NELER?
Korunmasız cinsel ilişkide istenmeyen gebeliği önlemede başarılı sonuçlar veren ertesi gün hapının yüksek dozda ya da belirtilenlerin dışında yanlış kullanımı bazı sağlık sorunlarına yol açabilmektedir. Progesteron hormonunun yüksek oranda bulunduğu ilacı doz aşımı yaparak kullananlarda bu hormona bağlı yan etkiler ortaya çıkmaktadır. Bu yan etkiler bazı durumlarda tek dozda bile görülebilmektedir.
Ertesi gün hapının en yaygın görülen yan etkisi adet düzensizliğidir. Bu düzensizlik tek kullanımda bile birkaç ay sürebilmektedir. Adet düzensizliği dışında birçok kadında mide bulantısı ve kusma da meydana gelmektedir. Özellikle ilacı aldıktan sonraki ilk birkaç saat içinde kusma yaşayan kadınların, ilacın etkisini kaybetmemesi için aynı dozda ilacı tekrar alması gerekmektedir. Mide bulantısı, kusma ve meme hassasiyeti ilacı aldıktan sonra birkaç gün devam edebilir.
Ertesi gün hapının yan etkileri şöyle:
Adet düzensizliği,
Baş ağrısı ve baş dönmesi,
Mide bulantısı ve kusma,
Ara kanamalar,
Meme hassasiyeti,
Yorgunluk ve halsizlik hissi,
Karın bölgesinde şişkinlik,
Karın ağrısı.
