Düzenli kullanım gerektirmeyen ve yalnızca cinsel ilişki sonrasında kullanılan hap etken maddesi sayesinde yumurtanın döllenmesinin önüne geçiyor. Prof. Dr. Müzeyyen Uyanık ertesi gün hapını anlattı.
Ertesi gün hapı; içeriğinde yüksek oranlarda progesteron hormonu bulunan ve korunmasız cinsel ilişkiden sonra kullanılarak gebelik oluşumunu en aza indirmeye yardımcı olan bir ilaçtır. Plansız gebeliği engellemede yüksek başarı sağlayan ertesi gün hapı eczanelerden reçetesiz olarak temin edilebilmektedir. Gebeliği önlemek dışında herhangi bir fonksiyonu bulunmayan hapların düzenli doğum kontrol yöntemi olarak kullanılmaması gerekmektedir. Doğum kontrol yöntemlerinden biri olan kondomların yırtılması durumunda ya da doğrudan korunmasız cinsel ilişkiye girildiği zaman kullanılmaktadır.
Günümüzde yalnızca progesteron hormonu içeren ertesi gün haplarının yanı sıra progesteron ve östrojen hormonlarını birlikte içeren ve yalnızca östrojen hormonu içeren farklı ertesi gün hapları kullanılmaktadır. Yalnızca progesteron hormonu içeren haplar yumurtlamayı durdurmakta ve gebelik oluşumunu engellemektedir. İki hormonu birlikte içeren haplar hem yumurtlamayı durdurmakta hem de ceninin rahim içine yerleşmesini engellemektedir.
NE ZAMAN KULLANILIR?
Ertesi gün haplarının adı nedeniyle korunmasız cinsel ilişkiden sonraki gün alınması gerektiği algısı oluşmaktadır. Oysaki ertesi gün hapları cinsel ilişkiden hemen sonra alındığında etkisi çok daha fazla olmaktadır. Genel olarak cinsel ilişkiden sonraki 72 saat içinde alınması gereken haplar bu zamanın ardından etki etmemektedir. İlk 24 saat içinde kullanılan haplar gebelik oluşumuna %90-%98 oranında engel olurken ilk 48 saat içinde kullanılan haplarda gebeliğin engellenme ihtimali %75’e düşmektedir. Bu nedenle, cinsel ilişkiden hemen sonra kullanıldığı takdirde gebeliğin engellenme olasılığı çok daha fazla olmaktadır.
Ertesi gün hapının kullanımında ise öncelikle mutlaka prospektüsün okunması gerekmektedir. Bunun en önemli nedeni ilaç markalarına göre kullanım şeklinin de değişmesidir. Bazı ertesi gün hapları tek doz kullanılırken bazılarının çift doz alınması gerekmektedir. Belirtilen dozdan fazla almak çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilirken dozun az olması ise hapın etki mekanizmasını düşürmektedir.
Kullanımla ilgili olarak dikkat edilmesi gereken noktalardan biri de ertesi gün hapının nadiren, acil durumlarda kullanılması gerektiğidir. Bir doğum kontrol yöntemi olmayan ertesi gün hapı sürekli ya da düzenli kullanılmamalıdır.
YAN ETKİLERİ NELER
Korunmasız cinsel ilişkide istenmeyen gebeliği önlemede etkin sonuçlar alınmasını sağlayan ertesi gün hapının yüksek dozda ya da belirtilenlerin dışında yanlış kullanımı bazı sağlık sorunlarına neden olabilmektedir. Yüksek oranda progesteron hormonu içeren ilacı doz aşımıyla kullananlarda bu hormon nedeniyle yan etkiler görülmektedir. Bu yan etkiler bazı durumlarda tek dozda bile görülebilmektedir.
Ertesi günü hapının en sık görülen yan etkisi adet düzensizliğidir. Bu düzensizlik tek kullanımda bile birkaç ay boyunca sürebilmektedir. Adet düzensizliğinin yanı sıra çoğu kadında mide bulantısı ve kusma da görülmektedir. Özellikle ilaç alındıktan sonraki ilk birkaç saat içinde kusan kadınların, ilacın etkisini kaybetmesi nedeniyle aynı dozda ilacı yeniden kullanmaları gerekmektedir. Mide bulantısı, kusma ve göğüs hassasiyeti ilacın alınmasının ardından birkaç gün boyunca kendini gösterebilir.
Ertesi gün hapının tüm yan etkileri şunlardır:
Adet düzensizliği,
Baş ağrısı ve baş dönmesi,
Yorgunluk ve halsizlik hissi,
Karın bölgesinde şişkinlik,
Karın ağrısı.
Mide bulantısı ve kusma,
Ara kanamalar,
Meme hassasiyeti,
Bazı kadınlarda bu belirtilerin hepsi görülebilirken bazılarında hiçbiri ortaya çıkmamaktadır. Ayda 1 dozu aşmamak ve nadiren kullanmak ertesi gün hapının yan etkilerini azaltmakta ve hormon dengesinin bozulmasına engel olmaktadır.
KORUMA SAĞLAR MI?
Ertesi gün hapı yalnızca gebelik oluşumunu önlemek amacıyla kullanılmakta ve kullanma zamanına göre etkili sonuçlar elde edilmesini sağlamaktadır. Cinsel ilişkiye girdikten sonraki 72 saat içinde kullanılması gereken ilaç ne kadar erken alınırsa o kadar etkili olmaktadır. Ertesi gün hapı cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı koruyucu değildir.
