Erciş’te yaşanan vahşetten kurtulanlar arasında Ermeniler tarafından şehit edilen Mustafa Çavuşoğlu’nun küçük kızı Merife de bulunmaktadır. Bakü’de kurulmuş olan Bakü Cemiyet-i Hayriye-i İslamiyesi (İslami Yardım Teşkilatı) kimsesi olmayan çocuklara sahip çıkarak onları Nahcivan’a götürüp yetimhaneye yerleştirir.
Nahcivan, Bakü ve bütün Azerbaycan bu tarihlerde Kafkas İslam Ordusu tarafından Rus ve Ermeni vahşetinden kurtarılmış ve Anadolu ile tek toprak ve tek millet halindedir.
Merife Hanım’ın kızı Prof. Dr. Hanım Halilova "Ebulfez Elçibey ile Bağımsızlığa Giden Yol" adlı kitabında bu konuda şunları yazmaktadır:
"Ailem Azerbaycan’a Anadolu’dan gelmiş. Birinci Dünya Savaşı’nda Osmanlı Ordusu Kafkas Cephesi’nde bozguna uğrayıp geri çekilince Rus orduları Erzurum, Kars, Van, Ağrı ve Bitlis’i işgal etmişler. Van Gölü çevresini kuşatan Rus birlikleri, özellikle Erciş’e yerleşmişler. Ruslar tarafından kuşatılan halk, yoksul ve perişan durumda bırakılmış, Rus birliklerine güvenen Ermeniler, kurdukları çetelerle katliam yapmışlar. Oysa Ermeniler, uzun yıllar bölge halkıyla birlikte uyum içinde yaşamış ve bölge halkından yardım ve himaye görmüşlerdi. Türklerin Ermenilere karşı hiçbir kötü niyetli hareketi yok iken, Ruslara güvenen Ermeniler, Türklere ihanete başlamışlar. Van’da yerleşmiş olan İngiliz, Rus ve Fransız konsoloslukları da Ermenilerin bu ihanetlerinde büyük bir destekti. Bu konsolosluklara turist gibi gelen yabancılar, aslında Ermenileri Türklere karşı kışkırtmak için gelen ajanlardı. Bu ajanlar, Ermenilerin Türklere karşı kışkırtılmasında aktif rol oynamışlardı. Hedefleri Doğu Anadolu topraklarını bölmek ve "Doğu Ermenistan"ı kurmaktı.
Bu amaçla bütün köylerin isimlerini değiştirmişler. Erciş’in ismi "Eganis" olmuş. Van’ı kana bulayan Andronik, Erciş’e girdiğinde önce Erciş’in ileri gelenlerini öldürtmüş. Dedem Mustafa Çavuşoğlu ilk öldürülenlerden birisidir. Gökhan Balcı’nın "Soykırıma Uğrayan Türkler" kitabında dedem Mustafa Çavuşoğlu’ndan saygın bir kişi olarak bahsedilmektedir. İşte, Mustafa Çavuşoğlu’nun Erciş’te saygın bir kişi olması nedeni ile Ermeniler, dedemi zorla bataklığa iterek boğulmasına sebep olmuşlardır."
"Ermeniler, Erciş’in erkeklerini ve birçok kadınını öldürmüşler. Geriye kalan kadın ve çocukları da camiye doldurup yakmak istemişler. Ama Ruslar, Ermenilerin camideki kadın ve çocukları yakmasına izin vermemişler. Camide diri diri yakılmaktan kurtulan bu kadınlar ve çocuklar; Van’dan Muş’a, Muş’tan Iğdır’a gelmişler. Annem Mustafa kızı Merife Çavuşoğlu, küçük kız kardeşi Fatma; bu kadın ve çocukların arasında imişler".
(Devam edecek)
