Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), 5 yıllık planda bütün kademeleri ile kendisini yenileme kararı aldı. Bakanlık bürokratik yapısı ve mevzuatı, okul yöneticileri, öğretmenler ve eğitim tüm kademelerinde kökten değişiklikler yapılacak. MEB’in planlarına göre, geçen yıl tamamı değiştirilen müfredat “yeniden” değiştirilecek, tüm sınavların içeriği, soru tipi ve yapısı yeniden düzenlenecek, ilkokullarda not sistemi kaldırılacak, lise son sınıfı üniversiteye uyum yılı olarak dönüştürülecek ve sınavla öğrenci alan lise sayısı azaltılacak.
719 MİLYAR LİRA HARCANACAK
Yeni hükümet sisteminde Milli Eğitim Bakanı olarak atanan Ziya Selçuk, bakanlığı yeniden şekillendirecek olan 2019-2023 Stratejik Planı’nı hazırladı. Selçuk’un planlamasında, 5 yılda toplamda 719 milyar TL harcayarak, bakanlığın mevzuatı, okul yöneticileri, öğretmenleri ve 20 milyona yakın öğrenciyi etkileyecek adımlara hazırlık yer aldı. Okul öncesinden başlayarak reform planlanan MEB’de, eski Bakan İsmet Yılmaz döneminde hazırlanan eğitim-öğretim programlarının yenilenmesinden, ders saatlerine, sınavlara ve bir bütün olarak eğitim anlayışının değiştirilmesine neden olacak değişiklikler yapılacak.
Cumhuriyet’ten Ozan Çepni'nin ulaştığı MEB 2019-2023 Stratejik Planı’nda önümüzdeki 5 yıl için öngörülen değişiklikler şöyle:
HER ÖĞRENCİYE E-DOSYA
Her çocuk izlenecek: Çocukların her ders ve düzeyde yeterliliklerinin belirlenmesi, izlenmesi ve desteklenmesi için “Yeterlilik Temelli Değerlendirme Sistemi” kurulacak. Erken çocukluktan lise mezuniyetine kadar çocukların izlenmesi, değerlendirilmesi, geliştirilmesi ve yönlendirilmesi amacıyla her çocuk için bir “e-portfolyo” (e-dosya) oluşturulacak. Okul ve öğrenme ekosistemindeki iyileşmeler doğrultusunda sınavla öğrenci alan okullar kademeli olarak azaltılacak.
Sınavsız yerleştirme modeli: Tüm sınavlar; amacı, içeriği, soru tiplerine bağlı yapısı ve sağlayacağı yarar bağlamında yeniden düzenlenecek. Akıl yürütme, eleştirel düşünme, yorumlama, tahmin etme ve benzeri zihinsel becerilerin sınanması öne çıkacak. Bilgi depolamak, formül ezberlemek gibi işlemlere ihtiyacın kalmadığı bir yaklaşım sergilenecek. Sınavsız yerleştirme konusunda esnek modeller geliştirilecek.
BAŞARI PUANLARI
Okul başarı puanı: Öğrencilerin e-portfolyoları oluşturulacak ve üst öğrenime geçiş ile kariyer gelişimlerinde katılım sağladıkları bilimsel, sosyal, kültürel ve sportif faaliyetler dikkate alınacak bir yapı kurgulanacak. Sınav sonrası yerleştirme puanının hesaplanmasında öğrencinin okul başarı puanı da dikkate alınacak.
Sınava ihtiyaç azaltılacak: Orta vadede temel amaç başta merkezî sınavlara olan ihtiyacın azaltılması ve çocukların ihtiyaç duyduklarında, öğrenme amaçlı destek hizmetlerine erişimini kolaylaştırmak olacak.
Özel amaçlı İngilizce: Öğrencilerin yaş, okul türü ve programlarına göre beceri temelli yabancı dil yeterlilikleri sistemine geçilecek. İngilizce eğitiminde müfredat, eğitim yöntemi ve ölçme değerlendirme yaklaşımında düzeltmeye gidilecek. 2019-2020 eğitim öğretim yılı itibarıyla 2. sınıflardan başlayarak, kademeli olarak 2-12. sınıflarda uygulanmak üzere yeni bir yaklaşım ortaya konulacak. 2-4. sınıflarda ‘Oyun Tabanlı Öğrenme’ yaklaşımı, 5-8. sınıflarda ‘Farklılaştırılmış Eğitim’ modeli uygulanacak. 9-12. sınıflarda ise lise türüne göre ‘Özel Amaçlı İngilizce’ modeli kullanılacak. Örneğin, Turizm ve Otelcilik Meslek liseleri programında dinleme ve konuşma becerilerine ağırlık verilirken, Sosyal Bilimler liselerinde okuduğunu anlama ve sunum becerileri önem kazanacak.
İLKOKULDA NOT KALKACAK
İlkokulda çocukların değerlendirilmesi not yerine beceri temelli etkinlikler doğrultusunda yapılandırılacak. Teneffüs süreleri artırılacak. Türkçenin korunması ve geliştirilmesi temel eğitimin omurgası olarak ele alınacak. İlkokulun Türkçe, matematik ve kültür-sanat-spor ekseninde şekillenmesi için çalışmalar yürütülecek. Öğretim programlarının ülke sathında tek tip olarak uygulanmasından vazgeçilecek. Nitelikli içeriklerin hazırlanması ve hazırlanmış olanlardan en kaliteli olanlarının seçilerek öğrencilere ulaştırılması MEB’in stratejik öncelik alanları arasında yer alacak.
Üstün zekâlılara yeni mevzuat: Özel yetenekli bireylerin eğitimine dair mevzuat hazırlanacak. ‘Özel Yeteneklilerin Eğitimi Bilim ve Değerlendirme Kurulu’ oluşturulacak. Özel yeteneklilerin eğitimi için lisansüstü düzeyde öğretmen eğitimi planlanacak. 5 yaş ve ilkokul düzeyinde farklı ve farklılaştırılmış program modellerine fırsat tanınacak.
DERİNLİK KAZANIMI
5 yaşa zorunlu eğitim: 5 yaş zorunlu eğitim kapsamına alınacak. 3-5 yaş grubunun eğitime katılımını artıracak toplum temelli hizmet sunum modelleri çeşitlendirilerek, esnek zamanlı farklı eğitime erişim modelleri geliştirilecek.
Lise son üniversiteye uyum yılı: Liselerde ders çeşitliliği ve haftalık zorunlu ders saatleri azaltılacak. Ortaöğretim son sınıf öğrencilerinin yükseköğretime hazırlık amacıyla okul dışı kurumlara yönelmesi nedeniyle 12. sınıf yükseköğretime hazırlık ve oryantasyon programı olarak düzenlenecek. Bu kapsamda öğrencilerin yükseköğretime okul bünyesinde hazırlanma imkânlarının sağlanacak. Öğrencilerin ilgi ve yeteneklerine uygun seçmeli ders yapısı oluşturulacak ve alanlar arası geçiş imkânları oluşturulacak. Öğrencilerin alanda derinleşmesini sağlayacak proje uygulama çalışmaları düzenlenecek. Ortaöğretime geçişte öğrenci tercihleri ile kontenjan dağılımları uyumlu hale getirilecek.
Akademik fen liseleri: Fen ve sosyal bilimler liselerinde uygulanan müfredat, fen ve sosyal bilim alanlarındaki disiplinlere göre öğrencilerin derinlik kazanması temin edilecek.Haftalık dersler bilimsel araştırma ve uygulamalarla iyileştirilecek. Araştırma ve uygulama projeleri desteklenecek, fen liselerinin teknolojiyle iç içe olması sağlanacak ve bu okullara öğrenci seçimindeki sınav yaklaşımı yeniden düzenlenecek.
ÖĞRETMENLİK YASASI
İmam hatiplere ‘sağlıklı din perspektifi’: Sağlıklı bir din perspektifi sunmak için imam hatip okullarında eğitim görmekte olan çocuklar her yönden geliştirilecek. İmam hatip okullarının programlarının ders saati azaltılacak. Meslek dersleri ile akademik derslerin oranları farklı alanlarda üniversite okuyacak öğrencilere göre planlanacak. Mesleki gelişimlerine yönelik akademik koçluk sistemi yapılandırılacak. Din Öğretimi Danışma Kurulu oluşturulacak.
Özel okullaşma artırılacak: Özel öğretim kurumlarıyla ilgili bürokrasi azaltılacak. Özel sektörün eğitim yatırımlarını desteklemek amacıyla yasal düzenleme yapılacak ve tedbir mekanizmaları geliştirilecek. Özel öğretim kurumlarına devam eden öğrenci oranları artırılacak.
Sözleşmeli öğretmen süresi kısalacak: Öğretmen ve okul yöneticilerinin atanmaları, çalışma şartları, görevde yükselmeleri, özlük hakları ve benzeri diğer hususları dikkate alan öğretmenlik meslek kanunu çıkarılacak. Yatay ve dikey kariyer uzmanlık alanları yapılandırılacak. Sözleşmeli öğretmenlerin görev sürelerinin kısaltılmasına ilişkin hazırlık çalışmaları yapılacak. Ücretli öğretmenlerin ücretlerinin iyileştirilmesi ve oranın azaltılmasına ilişkin çalışmalar yürütülecek.
SAVUNMA İŞBİRLİĞİ
Meslek liseleri savunma sanayiine: Alan eğitimleri 9. sınıfta başlatılacak. Öğrenimleri devam ederken protokol ve işbirlikleriyle gerçek iş ortamlarında kalma süreleri artırılacak, sektörlere göre stratejileri farklılaştırılacak. Türkiye’nin rekabet gücü yüksek millî savunma sanayi sektörüne nitelikli işgücü yetiştirilecek. Buluş, patent ve faydalı model üreten okullar desteklenecek. Savunma sanayiinde faaliyet gösteren firmalar ile mesleki ve teknik eğitim kurumları arasında işbirliği sağlanacak.
Teknolojik program: 5 yıllık dönemde ilkokul, ortaokul ve lise seviyelerinde okulda ve okul dışında öğrenciye, öğretmene, eğitim yöneticilerine, kamuya, müfredata, eğitsel içeriğe yönelik yapılacak çalışmalarla kodlama, 3D tasarım, elektronik tasarım benzeri bilişimle üretim becerilerinin öğrenme süreçlerine entegrasyonu sağlanacak.
Pilot yaz okulu: Kırsal ve düşük yoğunluklu yerleşim bölgelerindeki çocuklar için esnek zamanlı ve alternatif erken çocukluk eğitimi modelleri uygulanacak. Şartları elverişsiz yerleşim birimlerindeki çocukların beslenme ihtiyaçları karşılanacak. Talepler doğrultusunda oyun temelli yaz okulu programlara pilot okullardan başlanacak.
TEHDİTLER, GÜÇLÜ VE ZAYIF YÖNLER
MEB’in 5 yıllık planlamasına ilişkin belirlenen mevcut yapıdaki tehditler, güçlü ve zayıf yönlerden dikkat çekenler şöyle:
Tehditler
-Merkezi seçme ve yerleştirme sınavları nedeniyle sadece öğretimin öne çıkması.
-Yükseköğretime geçiş sınavlarının temel becerileri değerlendirememesi.
-Dış etkenlerin (politikacıların, sendikaların) okul yönetimlerine müdahalede bulunmaları.
-Tek tip asgari ücret uygulaması.
-Özel sektörün eğitim yatırımlarının yeterli olmaması.
-Bazı okul türlerine yönelik olumsuz toplumsal algı.
Güçlü yönler:
-12 yıllık zorunlu ve kademeli eğitim.
-Özel öğretimi destekleyici teşvik mekanizmaları.
-Köklü bir geçmişe dayanan kültür ve bilgi birikimi.
Zayıf yönler:
-Okul türü kontenjanlarının öğrenci talepleri ile uyumsuzluğu.
-Okul ve kurumlarda güvenlik, sağlık ve hijyen koşullarının yetersizliği.
-Ücretli öğretmen uygulaması.
-Kariyer ve liyakate dayalı atama ve görevde yükselme sisteminin yetersizliği.
-Çok sık ve ani değişen mevzuat.
-Sözleşmeli ve kadrolu öğretmen grupları arasındaki özlük farkları.
