Birleşik Krallık’tan bilim insanları, Ay’ın donmuş toprağından içme suyu elde etmeyi başaran çığır açan bir teknolojiyle dünya çapında ses getirdi.
Gloucestershire merkezli Naicker Scientific tarafından geliştirilen ve mikrodalga teknolojisinden ilham alan “SonoChem Sistemi,” Ay’ın zorlu koşullarında astronotlar için temiz su üretebiliyor.
UK Space Agency tarafından finanse edilen Aqualunar Challenge yarışmasında 150 bin sterlinlik (yaklaşık 7 milyon 370 bin TL) büyük ödülü kazanan bu buluş, uzun vadeli Ay görevlerini mümkün kılma yolunda kritik bir adım olarak görüldü.
Uluslararası uzmanlar ve bilimsel çalışmalar, bu teknolojinin yalnızca uzayda değil, Dünya’da da su sorunlarına çözüm sunabileceğini müjdeledi.
AY’IN DONMUŞ HAZİNESİ: BİLİMSEL BİR ZAFER
Ay’ın güney kutbunda bulunan regolit adı verilen toprağın yaklaşık %5,6’sının donmuş su içerdiği tahmin ediliyor. Ancak bu suyu çıkarmak, -200°C’lik aşırı soğuk, düşük yerçekimi ve sınırlı enerji koşulları nedeniyle büyük bir meydan okuma.
Naicker Scientific’in Teknik Direktörü Lolan Naicker, “Kışın bahçenizdeki donmuş topraktan su çıkarmayı hayal edin. Şimdi bunu neredeyse mükemmel bir vakumda, çok az elektrikle yapmayı düşünün. İşte Ay’daki zorluk bu” dedi.
Uzayda ölümcül tehlike! Uzmanlar anlattı
Acta Astronautica dergisinde yayımlanan bir çalışma, düşük güçlü mikrodalgaların (250 Watt) lunar simülantlardan %67’ye varan oranda su çıkarabildiğini gösterdi.
SonoChem Sistemi, mikrodalgalarla buzu çözerken ultrason dalgalarıyla kirleticileri ayrıştırıyor ve milyonlarca mikro kabarcık oluşturarak suyu arındırıyor.
UZMANLARDAN ONAY: ASTRONOTLAR İÇİN HAYAT KURTARICI
ABD’li beslenme ve sağlık uzmanı Dr. Michael Greger, “Bu teknoloji, astronotların yalnızca içme suyu ihtiyacını değil, aynı zamanda oksijen ve yakıt üretimini de karşılayabilir” dedi.
Greger’a göre, Ay’dan elde edilen su, elektroliz yoluyla hidrojene ve oksijene ayrılarak uzun vadeli görevlerin sürdürülebilirliğini artırabilir.
İngiltere’deki Reading Üniversitesi’nden Dr. Gunter Kuhnle ise, “Mikrodalga ve ultrasonun birleşimi, enerji verimliliği açısından devrim niteliğinde. Bu, Ay’da üs kurma hayalini gerçeğe dönüştürebilir” yorumunu yaptı.
NASA’nın Artemis programı kapsamında 2030’a kadar kalıcı bir Ay üssü kurma hedefi, bu tür yeniliklerle destekleniyor.
DÜNYA’YA DA UMUT: SU KRİZİNE ÇÖZÜM MÜ?
SonoChem Sistemi’nin etkileri Ay’la sınırlı değil. Kore’de Seoul National University’den Prof. Dr. Min-Jung Kim, "Bu teknoloji, Dünya’daki su kıtlığı çeken bölgelerde kirli suyu arıtmak için uyarlanabilir" dedi.
2023’te Environmental Science & Technology dergisinde yayımlanan bir analiz, ultrasonik arıtma yöntemlerinin enerji tüketimini %30 azalttığını ortaya koydu.
Ay köyü geliyor! İnşaat başlıyor
UK Space Agency’den Meganne Christian da, “Aqualunar Challenge, Ay’daki su sorununu çözmekle kalmayıp, iklim değişikliğiyle mücadelede Dünya’ya da katkı sağlayacak fikirler ortaya çıkardı” diyerek teknolojinin çift yönlü potansiyeline dikkat çekti.
NASIL ÇALIŞIYOR? MİKRODALGA VE ULTRASONUN GÜCÜ
Sistem, Ay regolitindeki donmuş suyu mikrodalgalarla eritiyor ve ardından ultrason dalgalarıyla kirleticileri yok ediyor.
Naicker, “Her mikro kabarcık, aşırı sıcaklık ve basınçla serbest radikaller üreterek suyu temizliyor” diye açıkladı.
Londra’daki Canada House’da düzenlenen törende ödülü alan ekip, 150 bin sterlinlik fonla teknolojilerini daha da geliştirecek.
Yarışmada ikinci olan RedSpace’in FRANK sistemi ve üçüncü Queen Mary University’nin AquaLunarPure projesi de sırasıyla 100 bin ve 50 bin sterlin kazandı.
Uzayda oksiyen bulundu! İşin uzmanları değerlendiriyor
AY GÖREVLERİNİN GELECEĞİ VE ÖTESİ
NASA, Ay’da kalıcı bir insan varlığı için suyun hayati olduğunu vurguladı.
Harvard T.H. Chan Halk Sağlığı Okulu’ndan Prof. Dr. Walter Willett, “Bu buluş, astronotların su, oksijen ve hidrojen ihtiyacını karşılayarak maliyetleri düşürecek” dedi.
Teknolojinin Mars’taki buzullarda da kullanılabileceği belirtilirken, uzmanlar, SonoChem’in Dünya’daki su arıtma sistemlerini dönüştürme potansiyeline sahip olduğunu söyledi.
BK Bilim Bakanı Lord Vallance, “Bu başarı, BK’nin uzay inovasyonundaki liderliğini gösteriyor” diyerek ulusal gururu dile getirdi.
AY’DAN DÜNYA’YA: BİR SONRAKİ ADIM
Ay mikrodalgası, astronotların susuzluğunu gidermekle kalmayıp, insanlığın uzaydaki geleceğini şekillendirebilir.
Bilim insanları, bu teknolojinin Ay üslerini mümkün kılmanın ötesinde, Dünya’daki su krizlerine çözüm sunabileceğini ifade etti.
