Diyabet, dünya çapında milyonlarca insanı etkileyen, kan şekeri seviyelerinin kontrolsüz bir şekilde yükseldiği bir metabolik hastalık olmasıyla dikkat çekti. Uzun vadeli diyabet, pek çok organı ve sistemi olumsuz etkileyebilir. Ancak en ciddi komplikasyonlardan biri, görme kaybına yol açabilen diyabetik retinopati gibi göz hastalıkları.
Diyabet, vücutta yüksek kan şekeri seviyelerinin uzun süre devam etmesi sonucu damarları etkileyerek organlara zarar verebilir. Gözler, diyabetin en fazla etkilediği organlardan biridir. Diyabetik retinopati, diyabetin gözdeki en yaygın komplikasyonlarından biri olup, retina adı verilen gözün arka kısmındaki ince damarların hasar görmesiyle meydana gelir. Bu durum, görme kaybına yol açabilir. Diyabetik retinopati, erken aşamalarda belirgin semptomlar göstermeyebilir, bu nedenle düzenli göz muayeneleri büyük önem taşır.
DİYABETİK RETİNOPATİ NEDİR?
Diyabetik retinopati, diyabetin gözdeki küçük damarları hasara uğratması sonucu gelişir. Yüksek kan şekeri seviyeleri, retina damarlarının duvarlarının zayıflamasına ve kanamalarına neden olabilir. Bu durum, zamanla görme kaybına yol açabilir.
Diyabetik retinopati, ilerleyici bir hastalık olup, üç aşamada gelişebilir:
1. Nonproliferatif Diyabetik Retinopati (NPDR): Başlangıç aşaması, damarların zayıflaması ve mikro kanamalarla karakterizedir. Bu aşamada görme kaybı genellikle görülmez.
2. Proliferatif Diyabetik Retinopati (PDR): İleri aşama, yeni damarların büyümesiyle (neovaskülarizasyon) retina üzerinde kanamalar ve skar dokusu oluşur. Görme kaybı bu aşamada belirginleşebilir.
3. Diyabetik Maküla Ödemi (DME): Retina merkezinde sıvı birikmesi sonucu görme kaybı yaşanabilir.
Diyabet ayrıca, katarakt (göz merceğinin bulanıklaşması) ve glokom (göz içi basıncının artması) gibi diğer göz hastalıklarının riskini de artırabilir.
DİYABETİK RETİNOPATİNİN ÖNLENMESİ İÇİN ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER
Diyabetin göz sağlığı üzerindeki etkilerini önlemek veya en aza indirmek için bazı önemli önlemler almak gereklidir. Bu önlemler, hem diyabetin kontrol altında tutulmasına hem de göz sağlığının korunmasına yardımcı olur.
1. Kan Şekerinin Kontrol Altında Tutulması
Diyabetin göz sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerini en aza indirmenin en önemli yolu, kan şekerinin düzenli olarak kontrol edilmesi.
Araştırmalar, kan şekeri seviyelerinin sık sık yükselmesinin ve düzensiz olmasının diyabetik retinopatinin gelişimine neden olduğunu göstermekte. Yapılan bir çalışmada, HbA1c seviyesinin %7'nin altında tutulmasının, diyabetik retinopati riskini %40 oranında azalttığı bulundu.
Endokrinolog Dr. Ahmet Yılmaz, diyabetin yönetimi ve göz sağlığı üzerindeki etkilerini şu şekilde açıklıyor:
"Diyabeti kontrol altında tutmak, sadece genel sağlık için değil, göz sağlığı için de kritik öneme sahiptir. Düzenli kan şekeri takibi, retina üzerindeki damar hasarlarını engellemeye yardımcı olabilir. Kan şekeri seviyesinin stabilize edilmesi, diyabetik retinopati riskini azaltır ve mevcut hasarın ilerlemesini önler."
2. Düzenli Göz Muayeneleri
Diyabetik retinopati, genellikle belirgin semptomlar göstermediği için, erken teşhis oldukça önemlidir. Diyabetli bireylerin, yılda en az bir kez göz muayenesine gitmeleri gerekmektedir. Göz muayenesi sırasında, göz doktorları retina damarlarını inceleyerek retinopatiyi erken aşamada tespit edebilir ve gerekli tedaviye hemen başlanabilir.
Birçok klinik araştırma, diyabetli bireylerin düzenli göz muayenelerinin, göz sağlığının korunmasında önemli bir rol oynadığını ortaya koymuştur. American Diabetes Association (ADA) tarafından yayımlanan bir raporda, diyabetli bireylerin yılda bir kez göz muayenesi yaptırmalarının, diyabetik retinopatinin erken tespiti ve tedavi edilmesinde büyük bir fark yarattığı belirtilmiştir.
3. Yüksek Kan Basıncının Kontrol Edilmesi
Yüksek kan basıncı, diyabetin göz üzerindeki etkilerini artırabilir. Kan basıncı yüksek olan diyabetlilerde, göz damarlarının zarar görme riski daha yüksektir. Diyabetli bireylerin kan basıncını kontrol altında tutmaları, göz sağlığını korumada önemli bir adımdır.
Göz Hastalıkları Uzmanı Dr. Selin Aydın, kan basıncı ve göz sağlığı arasındaki ilişkiyi şu şekilde açıklıyor:
"Yüksek kan basıncı, gözlerdeki damarları etkileyebilir ve diyabetik retinopatiyi hızlandırabilir. Diyabetli bireylerin kan basıncını düzenli olarak kontrol ettirmeleri ve gerekirse tedavi almaları, göz sağlığını korumada önemli bir adımdır."
DİYABETİK RETİNOPATİNİN TEDAVİ YÖNTEMLERİ
Erken teşhis ve tedavi, diyabetik retinopatinin ilerlemesini engelleyebilir. Tedavi seçenekleri, hastalığın aşamasına ve şiddetine göre değişir.
1. Lazer Tedavisi (Fotokoagulasyon): Diyabetik retinopatinin ileri aşamalarında, retina üzerindeki kanamalar ve yeni damar oluşumları lazer tedavisi ile durdurulabilir. Lazer tedavisi, retina üzerindeki kanamaları ve ödemi azaltarak görme kaybını engellemeye yardımcı olabilir.
2. İlaç Tedavisi: Diyabetik maküla ödemi (DME) gibi durumlarda, retina üzerine enjekte edilen ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçlar, retina üzerindeki sıvı birikimini azaltarak görme kaybını engeller.
3. Cerrahi Müdahale: İleri aşama diyabetik retinopatisi olan hastalarda, vitrektomi (göz içi cerrahisi) gerekebilir. Bu cerrahi işlem, retina üzerindeki kanamaları temizler ve görme kaybını önlemek için yapılır.
Ophthalmology Journal'da yayımlanan bir çalışmada, lazer tedavisinin diyabetik retinopatinin ilerlemesini engellediği ve görme kaybını azalttığı belirtildi. Ayrıca, retina tedavilerinde kullanılan yeni ilaçlar ve cerrahi teknikler, hastaların görme fonksiyonlarını önemli ölçüde iyileştirebilmekte.
DİYABETİN GÖRME ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ ÖNLENEBİLİR
Diyabet, göz sağlığını olumsuz etkileyebilecek bir hastalıktır, ancak düzenli sağlık kontrolleri ve yaşam tarzı değişiklikleri ile diyabetik retinopati gibi komplikasyonların önlenmesi mümkündür.
Kan şekeri seviyelerinin kontrol altına alınması, düzenli göz muayeneleri, kan basıncının yönetilmesi ve sağlıklı bir yaşam tarzı, görme kaybı riskini önemli ölçüde azaltabilir.
Erken teşhis ve uygun tedavi ile diyabetin göz sağlığı üzerindeki olumsuz etkileri minimize edilebilir ve görme kaybı engellenebilir. Bu nedenle, diyabetli bireylerin göz sağlığına özen göstermeleri ve düzenli takiplerde bulunmaları büyük önem taşır.
