Disleksi yani öğrenme güçlüğü okuma ve yazma fonksiyonlarında yaşanan problemlere denmektedir. Disleksi rahatsızlığı geçiren kişiler okuma ve öğrenmede, hecelemede ve genel sembolik bilgileri anlamada güçlük çekmektedirler. Peki, Disleksi neden olur? Disleksinin belirtileri neler?
Disleksi yani öğrenme güçlüğü, kişinin okuma ve yazma ile ilgili fonksiyonlarının olumsuz yönde etkilendiği bir rahatsızlıktır. Disleksi rahatsızlığına yakalanan kişiler harflerle ve sözcüklerle olan ilişkilerinde zorluk çekerler. Yani disleksik kişiler gördükleri ve duydukları bilgileri işlemekte ve hatırlamakta güçlük çekebilir.
Bir kelimeyi sökmeye çalışan bir dislektiğin beyninin hangi bölgelerinin işlevsellik kazandığını gösteren beyin taramaları, beynin arka tarafının hareketsiz kaldığını, ön kısımlarının ise faal olduğunu açıkça ortaya koymaktadır. Disleksi, daha çok çocukluk döneminde, okumaya başlama aşamasında fark edilir. Disleksi bir hastalık değil, okumayla ilgili zihinsel süreçlere ait bir farklılıktır.
DİSLEKSİ NEDEN OLUR?
Disleksi, genellikle aynı ailenin bireylerinde görülür. Beynin okumayı ve dili yöneten bölümünü yöneten genler ile çeşitli çevresel faktörler ile bağlantılı olduğu düşünülmektedir.
Ailede disleksi veya diğer öğrenme güçlükleri görülmesinin yanı sıra erken doğum veya doğumda düşük ağırlık, hamilelik sırasında fetüsün beyin gelişimini değiştirebilecek nikotine, ilaçlara, alkole veya enfeksiyona maruz kalma ile beynin okumayı sağlayan çeşitli bölümleri arasındaki uyumsuzlukları disleksi riskini yükseltebilir.
Disleksi, öğrenme zorluğu dahil olmak üzere çeşitli sorunlara yol açabilir. Okuma, diğer okul derslerinin çoğu için temel bir beceri olduğundan, disleksi olan bir çocuk çoğu derste dezavantajlıdır ve akranlarına ayak uydurmakta zorlanabilir.
Disleksi tedavi edilmediği takdirde, çocuklarda küçük yaştan itibaren özgüven sorunlarına, davranış sorunlarına, kaygıya, saldırganlığa, arkadaşlardan, ebeveynlerden ve öğretmenlerden kaçınmaya yol açabilir.
Okuma ve yetersizlik bir çocuğun büyüdükçe kendi potansiyeline ulaşmasını engelleyebilir. Bu nedenle yetişkinlerde disleksinin uzun vadeli eğitimsel, sosyal ve ekonomik sonuçları olabilir.
Disleksi olan çocuklar aynı zamanda dikkat eksikliği / hiperaktivite bozukluğu, yani kısaca DEHB riski altındadır. Bunun tersi de geçerlidir. DEHB, hiperaktivite ve dürtüsel davranışlar nedeniyle disleksiyi tedavi etmeyi zorlaştırabilir.
DİSLEKSİ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Disleksi, halk arasında genelde bir okuma problemi olarak bilinir. Bunun nedeni disleksinin teşhis edilmesinin çoğunlukla ilköğretimde okuma yazma eğitimi sırasında gerçekleşmesinden kaynaklanır. Nitekim birçok ebeveyn, çocukları okul çağına gelene kadar bir sorun olduğunu anlamayacaktır. Bununla birlikte disleksi için erken dönemde dikkat edilmesi gereken birkaç gösterge mevcuttur. Disleksinin belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
Okul öncesi çocuklar için;
-Sesleri karıştırmakla birlikte kelime oluşturmadaki zorluk
-Uzun kelimeleri doğru bir şekilde telaffuz edememe
-Bir hikayeyi olayların doğru sırasına göre yeniden anlatmanın zorluğu.
-Yeni kelimeleri öğrenmekte gecikme
-Tekerlemeleri öğrenmede ve söylemede güçlük
Okula başlayan çocuklarda da en yaygın disleksi belirtileri ise şunlardır:
-Okumaya başlamada zorluk (Ortalamanın altında okuma seviyelerine sahip olmak)
-Okurken bazı görsel rahatsızlıklar (Örneğin disleksili bir çocuk harfleri ve kelimeleri etrafta hareket ediyor veya bulanık görünüyormuş gibi tanımlayabilir)
-Farklı sesleri tanımakta, duymakta veya söylemekte güçlük çekme
-Kelimeleri yanlış şekilde heceleme
-Harflerin ve sayıların sıralamalarını karıştırma, hatırlayamama
-Sınıfta yüksek sesle okumaktan kaçınmaya çalışmak
-Soruları sözlü olarak iyi bir şekilde cevaplayabilse de cevabı yazmakta güçlük çekmek
-Harfleri ve rakamları yanlış yerleştirmek (örneğin "9" yerine "6" veya "d" yerine "b" yazmak gibi)
Büyük çocuklarda ve yetişkinlerde de disleksi belirtileri-semptomları şunları içerebilir:
-Kelimeleri yanlış telaffuz etmek
-Yeni bir dil öğrenmeye çalışırken büyük zorluk yaşama
-Okumaktan ve yazmaktan sürekli kaçınma davranışı
-PIN kodu, telefon şifresi, bilgisayar şifresi veya telefon numarası gibi şeyleri hatırlamakta zorlanmak
-Belirli bir konu hakkında çok bilgili olsalar dahi, bildiklerini yazılı olarak ifade etmekte sorunlar
-Genellikle, ortalamanın üzerinde bir uzamsal yetenek (Kişi örneğin sanat, tasarım, veya mühendislikte yetenekli olabilir.
