20. yüzyılın son çeyreğinde, yurt dışında görev yapan Türk diplomatlarına Ermeni terör örgütleri musallat olmuştu. O yıllarda Ermeni tedhişçiler, yabancı ülkelerde Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin temsilcilerine karşı arka arkaya silahlı, bombalı saldırılar düzenlediler. Türkiye, birbirinden değerli diplomatlarını Ermeni terörüne kurban verdi. Değerli hariciyeci, araştırmacı yazar Bilal N. Şimşir’in 2 ciltlik “Şehit Diplomatlarımız” adlı kitabı, işte bu terör kurbanlarının acıklı öyküsü. Şehit diplomatlarımız üzerine bir kitap hazırlama düşüncesinin Emekli Büyükelçi Semih Günver’den geldiğini belirten Bilal N. Şimşir şu bilgiyi veriyor:
“1996’da çıkan ve Atatürk dönemi diplomatlarımızı anlatan ‘Bizim Diplomatlar’ adlı kitabımda, Lozan Barış Konferansı günlerinde İsmet İnönü’ye karşı hazırlanmış suikastlara değinmiştim. Orada yazdıklarım, terör kurbanı diplomatlarımızı çağrıştırmış. Semih Günver, şehit diplomatlarımız üzerine de bir kitap yazmak gerektiğine parmak bastı ve böyle bir kitap yazmam için bana çağrıda bulundu. Bildiğiniz gibi yurt dışında Türk diplomatlarına saldırılar 1973 yılında başladı. O yılın 27 Ocak günü, ABD’nin Los Angeles kentinde görevli Başkonsolos Mehmet Baydar ile Konsolos Bahadır Demir, Santa Barbara kasabasında pusuya düşürülüp kalleşçe vuruldular. Katil, Mıgırdıç Yanıkyan adlı, Rusya kökenli eski bir Ermeni komitacı idi. Yakalandı, yargılandı ve ömür boyu hapse mahkûm edildi. İki genç diplomatımızın şehit edilmesiyle sonuçlanan bu ilk suikast, Türkiye’de derin üzüntü yarattı. Fakat Türk kamuoyu iki görevlimizin durup dururken vurulmasına pek bir anlam veremedi. Bu kanlı saldırı, yetmişlik bir manyağın, bir meczup ihtiyarın kişisel çılgınlığı olarak algılandı. Yanıkyan’ın çifte cinayeti, diplomatlarımıza karşı Ermeni suikastlarının başlangıcı oldu. 1973-1994 yılları arasında Türk diplomatlarına karşı düzenlenen toplam 27 suikast ve saldırıda 34 şehit verildi.”
Kitap, 29 bölümden oluşmakta. “Tarihçeli Giriş” başlığını taşıyan birinci bölümde, Ermeni terör tarihinin son yüzyılı özetleniyor. Terörizmin, Ermeni toplumu içinde, bir gelenek halinde hep yaşatılmış ve inişli çıkışlı olarak tarihten günümüze uzanmış olduğu vurgulanıyor. 1878’de “Kara Haç”, 1887’de “Hınçak”, 1890’da “Taşnaksutyun” adlı Ermeni komiteleri kurulmuş ve bunlar, daha kurulurken terörü bir metot olarak benimsemişler, benimsediklerini statülerine de açıkça yazmışlar. Ermeni örgütleri, o günlerden beri terörü hep yaşatmış, kuşaktan kuşağa aktarmışlar. Nihayet 1970’lerde “ASALA” ve “Ermeni Soykırımı Adalet Komandoları’nın Türk diplomatlarını öldürmeye başlamalarıyla Ermeni terör ve suikast geleneği yeniden kendisini göstermiştir.
Kitabın ilk bölümünde Ermeni suikastlarının sürekliliği somut örneklerle anlatılıyor: 1896’da İstanbul’da Osmanlı Bankası’na silahlı bombalı baskın, 1905’te Sultan İkinci Abdülhamid’e bombalı suikast, 1921’de eski Sadrazam Talat Paşa’nın Berlin’de katledilmesi, 1922-1923’te Lozan’da İsmet Paşa’ya (İnönü) suikast hazırlanması, 1924-1927 yıllarında Atatürk’e karşı Ermeni suikastları, 1945’te San Fransisco Konferansına katılan Türk heyetine Ermeni suikastı vs. Derken, 1970’lere, yani Türk diplomatlarına karşı Ermeni saldırılarına geliyoruz.
Şehit diplomatlarımız konusuna kitabın ikinci bölümünde giriliyor. Bu bölüm “Santa Barbara Suikastı” başlığını taşıyor. Başlığın hemen altında açıklaması var: “T.C. Los Angeles Başkonsolosu Mehmet Baydar ile Muavin Konsolos Bahadır Demir’in vurulmaları (Santa Barbara, CA, ABD, 27 Ocak 1973 Cumartesi).” deniyor. Bölüm başlığında olay adeta özetleniyor: Amerika Birleşik Devletleri’nin Kaliforniya eyaletinin Santa Barbara kasabasında, 27 Ocak 1973 Cumartesi günü iki Türk diplomatının şehit edilmiş olduğu anlatılıyor. Yurt dışında görev yapan Türk diplomatlarına karşı düzenlenen ilk suikast budur.
Ondan sonra suikastlar devam etmektedir. Her suikasta, aynı tipte birer bölüm ayrılmıştır. Bölümler, kronolojik sırayla birbirini izlemektedir. Türk diplomatlarına karşı Ermeni suikastları dizisi, 1973’te Santa Barbara Suikastı ile başlamış ve 1985’te Ottava Büyükelçiliğimizin basılması ile son bulmuştur.
Bilgi Yayınevi
Tel:(0312) 434 49 98
