İHA'nın haberine göre, emeklilik dilekçesinin verilme tarihi, ilk emekli aylığının ne kadar olacağını belirliyor. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), emekli olacak kişinin çalışma süresi, prim gün sayısı, prime esas kazançları ve aylık bağlama oranını dikkate alarak aylık bağlıyor.
Ancak enflasyonun yüksek olduğu yıllarda, dilekçe verilen ay da önem kazanıyor. Aynı prim günü, prime esas kazancı ve aylık bağlama oranına sahip iki kişiden biri aralık ayında, diğeri ocak ayında dilekçe verirse, aralarında yüzde 9 oranında aylık farkı oluşuyor.
Bu durum 2021 aralık ayı ile 2022 ocak ayında emekli olanlar için geçerli. Konuyla ilgili açıklamalarda bulunan Sosyal Güvenlik Başuzmanı İsa Karakaş, emeklilik aylıklarının nasıl hesaplandığını ve dilekçe verme tarihine göre ortaya çıkan farkları anlattı.
Karakaş, yılbaşından önce ve sonra emekli olanların aylıklarının nasıl değiştiğini ve bunun nedenlerini aktardı. Karakaş, Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) aylık hesaplarken, emekli olacak kişinin çalıştığı süre boyunca SGK’ya bildirilen maaş, fazla mesai, ikramiye gibi tüm ücretleri baz aldığını ifade etti.
"ÇOK ÇALIŞANA YÜKSEK MAAŞ"
Karakaş, “Bu kazançlar ne kadar yüksekse, emekli aylığı da o kadar yüksek olur. Ayrıca prim gün sayısı da önemli. Kaç yıl çalıştığınız, kaç gün prim ödediğiniz, 7 bin gün mü, 8 bin gün mü, 9 bin gün mü, 10 bin gün mü? Bunlar aylık bağlama oranını etkiler. Özellikle 2008 yılından sonra sigortalı olanlar için, ne kadar çok çalışırlarsa, aylık bağlama oranı da o kadar yüksek olur. Bu da aylıkların yüksek olmasını sağlar” dedi.
Emekli aylıklarının belirlenmesinde bir diğer kriterin aylık bağlama oranı olduğunu vurgulayan Karakaş, “Sosyal güvenlik sisteminde emeklilik maaşı bağlanması konusunda bir ayrım var. Birincisi 2000 yılı öncesinde çalışanlar. Burada aylık bağlama oranı çok yüksek. 2000 ile 2008 yılları arasında çalışanlar için aylık bağlama oranı biraz düşük. 2008 yılından sonra çalışanlar için aylık bağlama oranı daha da düşük. Dolayısıyla SGK, bu karma sisteme göre maaş bağlıyor” diye konuştu.
"DİLEKÇE TARİHİ ÇOK ÖNEMLİ"
Karakaş, özel sektör ve kamu çalışanları arasında emeklilik dilekçesi verme tarihinde bir farklılık olduğunu kaydederek, “Özel sektör çalışanları için 1 Ocak 2023 ile 31 Aralık 2023 tarihleri arasında dilekçe vermek, 2023 yılında emekli olmak demek. Ama kamu çalışanları için maaşlar genellikle ayın 15’inde alındığı için, yıl 15 Ocak 2023’te başlıyor, 14 Ocak 2024’te bitiyor. Yani özel sektör çalışanları için 31 Aralık 2023 tarihine kadar dilekçe vermek, aylıkların farklı hesaplanması anlamına geliyor. Ama 1 Ocak 2023’ten sonra dilekçe vermek, aylıkların farklı hesaplanması anlamına geliyor. Kamu çalışanları için ise 31 Aralık 2023 tarihinden sonra bile 14 Ocak 2024 tarihine kadar dilekçe vermek, 2023 yılında emekli olmak demek” şeklinde açıkladı.
Emekli aylıklarının bağlanmasında enflasyonun da önemli bir rol oynadığını belirten Karakaş, “Enflasyon oranı kasım ayında yıllık yüzde 61,98 oldu. Ayrıca orta vadeli planda büyüme oranı yüzde 4,4 olarak açıklandı. Bu oranlar, SSK’lılar ve Bağ-Kurlular için emekli aylıklarını etkiliyor. Bu nedenle, yeni yılda dilekçe vermek, daha fazla aylık almak açısından avantajlı oluyor” ifadelerini kullandı.
"DİLEKÇEYİ OCAK AYINDA VERİN"
Sosyal Güvenlik Başuzmanı İsa Karakaş, yıl sonu enflasyon tahmininin yüzde 67,22 olduğunu belirterek, “Aralık ayında enflasyon yüksek seyredip yüzde 4, yüzde 5, yüzde 6 gibi rakamlara ulaşırsa, durumu kişiye göre değerlendirmek gerekir, ama genel olarak ocak ayında dilekçe vermek daha avantajlı olur. Enflasyon yüzde 65 civarında kalırsa, geçen yıl olduğu gibi çok büyük bir fark olmayacağını düşünüyoruz. Ama enflasyon oranı, beklenti anketlerindeki gibi yüzde 67 veya daha fazla olursa, tabii ki fark artacaktır” dedi.
Karakaş, yeni yılda emekli olacak çalışanların kıdem tazminatlarında da değişiklik olacağını söyledi. Şu anda kıdem tazminatının 23 bin 498 lira olduğunu hatırlatan Karakaş, şöyle devam etti: “Aralık ayında emekli olan bir işçi, ister 50 bin lira ister 60 bin lira maaş alsın, kıdem tazminatı 23 bin 498 lira olacak. Bu tutar üzerinden hesaplama yapılacak. Asgari ücretle çalışanlar için de kıdem tazminatı 13 bin 414,50 lira olacak.
Fakat Ocak ayına geldiğimizde, şu anki asgari ücretin en az yüzde 50 artacağı bekleniyor. Bu durumda Ocak’ta emekli olanlar, asgari ücretli olsun veya olmasın, maaşları asgari ücret üzerinden hesaplanacağı için kıdem tazminatlarında yüzde 50’ye yakın bir artış olacak. Yüksek maaş alan işçiler de, şimdi 23 bin 498 lira olan kıdem tazminatı tavanını, enflasyon verileri ve memur maaş katsayıları göz önüne alındığında, yüzde 50 civarında bir artışla 35 bin lira civarında alacak.”
