Tüm dünyada olduğu gibi, Türkiye'de de genç yaşta demans vakalarının sayısında artış gözlemleniyor. Genellikle 65 yaş ve üzerindeki bireylerde görülen bir hastalık olarak bilinen demans, artık daha genç bireyleri de etkisi altına alıyor. Birçok genç, hafıza kaybı, zihinsel gerilik ve günlük yaşam becerilerini kaybetme gibi belirtilerle demans tanısı alıyor. Bu durum, tıp dünyasında bir alarm zilleri çalmasına neden oluyor. Peki, demansın gençleri etkileyen bu artışı ne tetikliyor?
GENÇ YAŞTA DEMANS: ARTAN VAKALAR UZMANLARI ŞAŞKINA ÇEVİRDİ
Demans, bilişsel fonksiyonlardaki bozulma ile tanımlanan bir hastalıktır. Yaşlı bireylerde sıklıkla görülen bu rahatsızlık, genellikle Alzheimer ve vasküler demans gibi alt tiplerle karşımıza çıkar. Ancak son yıllarda, dünya genelinde genç yaşta demans tanısı alan kişilerin sayısının arttığı kaydedilmektedir. Bu durum, bilinen demans sebeplerinin yanı sıra farklı bir etmenler zincirinin varlığını düşündürüyor.
Londra Üniversitesi'nden bir nörolog olan Dr. Tara F. Wood, bu konuda yaptığı açıklamada, "Genç yaşta demans vakalarının artışını, genetik, çevresel faktörler ve yaşam tarzı değişikliklerinin bir kombinasyonuna bağlıyoruz. Ancak bu vakaların çoğunda, erken yaşlarda başlangıç noktasını kesin olarak tanımlamak oldukça güç" ifadelerini kullandı.
Özellikle, 30'lu ve 40'lı yaşlardaki bireylerde görülen demans vakalarında sıklıkla başlıca faktörler arasında genetik yatkınlık, ciddi kafa travmaları, ağır stres ve kötü beslenme alışkanlıkları yer alıyor.
GENETİK FAKTÖRLER VE ÇEVRESEL ETKENLER
Demansın temel nedenlerinden biri genetik faktörler. Ailede demans geçmişi bulunan bireylerde, hastalığın erken yaşlarda gelişme olasılığı daha yüksek olabilmekte.
New York Üniversitesi’nden bir nörolog ve Alzheimer uzmanı Dr. Richard D. Isaacson, "Genetik yatkınlık, özellikle genç yaşta başlayan demans vakalarında önemli bir rol oynuyor. Ancak çevresel faktörler, yani yaşam tarzı, fiziksel aktivite eksikliği ve yanlış beslenme de bu sürecin hızlanmasına neden olabilir" şeklinde bir değerlendirme yaptı.
Bir diğer dikkat çeken etmen ise çevresel faktörlerdir. Son yıllarda yapılan araştırmalar, özellikle ağır stres, uyku bozuklukları ve sağlıksız beslenme alışkanlıklarının genç yaşta demans vakalarının görülmesinde etkili olabileceğini ortaya koydu. Özellikle fast food, işlenmiş gıdalar ve aşırı alkol tüketimi gibi alışkanlıklar beyin sağlığını ciddi şekilde tehdit etmekte.
BEYİN TRAVMALARI: GENÇLERDE DEMANSIN BİR DİĞER NEDENİ
Genç yaşta demans gelişiminde bir diğer önemli faktör ise kafa travmaları. Özellikle sporcular arasında, futbol, dövüş sporları gibi fiziksel teması fazla olan sporları yapan bireylerde kafa travmalarının, beyin fonksiyonlarında uzun vadeli hasarlara yol açabileceği düşünülüyor.
Boston Üniversitesi'nde nöroloji profesörü ve beyin travmaları uzmanı olan Dr. Michael S. Alosco, bu konuda şu açıklamalarda bulundu:
"Genç yaşta alınan kafa darbeleri, demans riskini artırabiliyor. Özellikle futbol gibi sporlar, sporcuların beyin travmasına maruz kalmalarına neden oluyor ve bu da gelecekte erken yaşta demans riskini yükseltiyor."
TEKNOLOJİNİN ROLÜ VE DİJİTAL BAĞIMLILIK
Teknolojinin gençler arasında yaygın kullanımı, dikkat dağınıklığı, hafıza sorunları ve depresyon gibi zihinsel sağlık sorunlarının artmasına neden olabilir.
Washington Üniversitesi'nde psikiyatri profesörü olan Prof. Dr. Hannah C. Davis, "Sürekli dijital medya kullanımının, sosyal medya bağımlılığının ve ekran başında geçirilen uzun sürelerin, gençlerin bilişsel sağlıkları üzerinde olumsuz etkileri olduğu gözlemleniyor. Sürekli çevrimiçi olmak, gençlerin beyin sağlığını olumsuz yönde etkileyebilir, bu da demansın erken yaşlarda başlamasına yol açabilir" şeklinde konuştu.
