Sosyal medya üzerinden gerçekleştirilen dijital aktivizm, geleneksel protesto biçimlerinin yerini alırken, toplumsal hareketlerin daha hızlı ve geniş kitlelere ulaşmasına olanak tanıyor. Peki, sosyal medya toplumsal değişim için nasıl bir araç haline geldi ve bu dijital aktivizm toplumları nasıl dönüştürüyor?
Sosyal medyanın toplumsal hareketlerdeki rolü, özellikle son yıllarda yapılan araştırmalarla daha net bir şekilde ortaya çıktı.
Sosyal medya platformları, bireylerin seslerini duyurabilmesi, fikirlerini paylaşabilmesi ve toplumsal sorunlara karşı duyarlılık oluşturabilmesi için güçlü bir mecra sundu.
Facebook, Twitter, Instagram ve TikTok gibi platformlar, sadece kişisel paylaşımlar yapmak için değil, aynı zamanda toplumsal değişim yaratmak için de kullanıldı.
DİJİTAL AKTİVİZMİN YÜKSELMESİ
Dijital aktivizm, toplumsal hareketlerin dijital ortamda şekillendiği, geniş kitlelere ulaşabildiği ve hızla yayılabildiği bir protesto biçimi olarak öne çıkmakta.
Özellikle Arap Baharı, 2013 Gezi Parkı protestoları, Black Lives Matter hareketi ve #MeToo hareketi gibi küresel çapta ses getiren olaylar, sosyal medyanın gücünü gözler önüne sermekte. Bu tür protestolar, geleneksel sokak eylemlerinin aksine, çevrimiçi platformlarda hızla organize edilebilmekte, milyonlarca kişiye ulaşabilmekte.
Dr. Zeynep Tufekci, sosyal medya ve toplumsal hareketler üzerine önemli çalışmalar yapmış bir sosyolog ve araştırmacısı.
Dr. Tufekci, dijital aktivizmin gücü hakkında şöyle açıklamalarda bulunmuştu:
"Sosyal medya, protestoların hızla yayılmasını sağlayan bir hızlandırıcı rolü oynuyor. Artık insanlar sokaklarda yürümek yerine, dijital ortamda seslerini duyurabiliyorlar. Bu, toplumsal hareketlerin daha hızlı organize olmasını ve daha geniş kitlelere ulaşmasını sağlıyor."
Dr. Tufekci, aynı zamanda dijital protestoların yalnızca çevrimiçi kalmakla kalmadığını, sokaklarda da fiziksel eylemlerle birleşebileceğini vurgulamakta. Dijital protestolar, geleneksel medya tarafından göz ardı edilen toplumsal sorunları gündeme taşıma konusunda da önemli bir işlev görmekte.
TOPLUMSAL DEĞİŞİM İÇİN DİJİTAL ARAÇLAR
Sosyal medyanın toplumsal hareketler üzerindeki etkisi yalnızca protestoların organize edilmesiyle sınırlı olmadığı bildirildi.
Dijital aktivizm, aynı zamanda toplumsal sorunlar hakkında bilinç oluşturma, farkındalık oluşturma ve sesini duyurmak isteyen bireylerin güçlenmesi için de kritik bir araç olmasıyla dikkat çekti.
İnsanlar, sosyal medya aracılığıyla seslerini daha hızlı bir şekilde duyurabiliyor ve bu sayede geleneksel medya ve devlet gücünden bağımsız olarak kendi hikayelerini anlatabiliyorlar.
Prof. Dr. Manuel Castells, İspanyol sosyolog ve iletişim teorisi alanında önde gelen bir akademisyen, dijital aktivizmin toplumsal yapılar üzerindeki etkisini şöyle açıklamakta:
"Dijital medya, sosyal hareketleri dönüştüren yeni bir dinamik yaratıyor. Sosyal medya platformları, insanları yalnızca bilgiyi yaymakla kalmıyor, aynı zamanda onlara kolektif bir kimlik oluşturma, bir araya gelme ve toplumsal değişim için harekete geçme fırsatı sunuyor."
Bu bağlamda, sosyal medya platformları, toplumsal cinsiyet eşitsizliği, ırkçılık, çevre sorunları ve daha birçok sosyal sorunu gündeme taşıyan araçlar haline geldi.
Örneğin, #BlackLivesMatter hareketi, Twitter ve Instagram gibi platformlar üzerinden büyümüş ve dünya çapında büyük bir toplumsal değişimin öncüsü oldu.
Sosyal medya, sadece protestoları hızla organize etmekle kalmaz, aynı zamanda toplumsal hareketlerin toplumlar üzerindeki etkisini de şekillendirir.
Dijital ortamda oluşturulan toplumsal hareketler, bazen toplumsal normları ve değerleri değiştirebilir. Bunun bir örneği de #MeToo hareketi. Kadınların cinsel taciz ve saldırılara karşı seslerini yükseltmelerini sağlayan bu hareket, sosyal medya aracılığıyla küresel çapta bir farkındalık oluşturdu. Kadın hakları, eşitlik ve adalet konularında toplumsal normlar bu hareket sayesinde dönmeye başlamıştı.
Dr. Alice Marwick, dijital kültür ve sosyal medya üzerine yaptığı çalışmalarıyla tanınan bir akademisyen, sosyal medyanın toplumsal değişim üzerindeki etkilerini şöyle ifade etti:
"Sosyal medya, bireylerin kolektif bir şekilde bir araya gelmelerine olanak tanır. Bu, toplumsal hareketlerin büyümesi ve etkili olabilmesi için kritik bir adımdır. Dijital platformlar, daha önce göz ardı edilen sesleri duyurmak için bir fırsat oluşturur."
Ancak dijital aktivizmin her zaman olumlu sonuçlar doğurmadığını da unutmamak gerekir.
Sosyal medya, bazen yanlış bilgi yayılmasına, dezenformasyona ve toplumsal kutuplaşmalara da yol açabiliyor. Dijital ortamda yapılan protestolar, bazen yüzeysel kalabiliyor ve daha derin yapısal değişiklikler yaratmakta zorlanabiliyor. Ayrıca, çevrimiçi aktivizm, gerçek dünyadaki sokak eylemlerinin yerini tamamen alamaz. Bireylerin çevrimiçi protestolarla yetinmesi, fiziksel eylemleri daha az etkili hale getirebilir.
Dr. Ethan Zuckerman, dijital medya ve toplum üzerine yaptığı çalışmalarıyla tanınan bir başka önemli akademisyen, dijital aktivizmin risklerini şöyle belirtmekte:
"Dijital aktivizm, önemli bir araç olabilir, ancak bunu sadece çevrimiçi kampanyalarla sınırlı tutmak, gerçek toplumsal değişimi sağlamak için yeterli değildir. Sosyal medya, eyleme dönüşmeyen duygusal bir tepki yaratabilir, bu da hareketin gücünü zayıflatabilir."
Sosyal medya, toplumsal hareketlerin geleceğinde önemli bir yer tutmaya devam edecek.
Dijital aktivizm, toplumsal sorunlara yönelik farkındalık oluşturmanın, sesini duyurmanın ve sosyal değişim için bir platform sağlamanın güçlü bir aracı olarak kullanılabilir. Ancak, bu etkileşimin etkili olabilmesi için dijital platformların yalnızca çevrimiçi kalmaması, aynı zamanda gerçek dünyada da eyleme dönüşmesi gerekmekte.
