Son zamanlarda Cumhurbaşkanı sık sık “Ben cumhurun başıyım” diyor. Doğrudur, “cumhurbaşkanı” kelime kelime “cumhurun başkanı” demektir. Kelimenin eski karşılığı reîs-i cumhur idi ve o da kelime kelime “cumhurun reisi” demektir. Fakat terimi tam olarak anlamak için “cumhur” kelimesine de bakmak gerekir.
“Cumhur” için Türkçe Sözlük’te iki anlam verilmiştir: Halk ve topluluk. Şemseddin Sami’nin Kamûs-ı Türkî’sinde şu anlamlar bulunmaktadır: 1. Halk, nâs (insanlar), umûm, enâm (halk, insanlar), 2. Takım, güruh, heyet, 3. Cumhuriyet suretiyle idare olunan heyet.
Halk, takım, heyet gibi kelimelere gramerde “topluluk isimleri” denir ve bu tür kelimeler “bütün”ü ifade eder. Yani halk deyince halkın bir kısmı değil bütünü anlaşılır. O hâlde “cumhur” deyince de “bütün halk, bütün insanlar, bütün heyet” anlaşılır. Şemseddin Sami’nin verdiği üçüncü anlama göre de “cumhuriyetle idare olunan heyet”, o idare altındaki bütün insanlardır.
Peki Erdoğan, gerçekten cumhurun başı mıdır? Referandumda %51,79 oranında oy alarak seçmenlerin yarısından biraz fazlasıyla Cumhurbaşkanı seçilmiştir; dolayısıyla elbette cumhurbaşkanıdır. Fakat Erdoğan “Ben Cumhurbaşkanıyım” demiyor; “Ben cumhurun başıyım” diyor. Cumhur, bütün halk, T.C. vatandaşı olan bütün insanlar olduğuna göre Erdoğan şunu söylemiş oluyor: “Ben T.C. vatandaşı olan bütün insanların, bütün halkın başıyım.” Her hâlde kendisi de netice olarak bunu demek istediğini reddetmeyecektir; “Ben sadece bana oy veren halkın başıyım” demeyecektir.
Peki Cumhurbaşkanının bu iddiası konuşmalarına yansıyor mu? Konuşmaları ile destekleniyor mu? Yahut da soruyu şöyle soralım:
12.06.2011 tarihinde yapılmış son genel seçimlerde %25,98 oranında oy alan CHP, %13,01 oranında oy almış bulunan MHP (Seçime parti olarak girmediği için HDP/BDP’yi saymıyorum, ama onun da bir oy oranı var elbette.) ve çok az da olsa belli bir oy almış diğer partiler... Bu partilere oy vermiş insanlar T.C. vatandaşı değil mi, dolayısıyla “cumhur”a dâhil değil mi? Yahut da AKP üzerinden gidelim. Onun aldığı oy oranı %49,83 idi. Geriye kalan % 50,17 “cumhur”a dâhil değil mi?
Cumhurbaşkanı son zamanlarda neredeyse bütün konuşmalarında AKP dışındaki partilere ağır sözlerle çatarken onlara oy veren %50’ye yakın insanı “cumhur”dan saymıyor mu? Yoksa referandumda sadece kendisine oy veren %51,79’u mu “cumhur” kabul ediyor?
Ben bu yazımda, Cumhurbaşkanının tarafsızlığını yitirdiği, yeminine sadık kalmadığı üzerinde durmuyorum. Bunları, onu eleştiren bütün siyasiler ve yazarlar söylüyor. Bence de doğru söylüyorlar. Fakat ben burada farklı bir şey söylüyorum. Erdoğan gerçekten “cumhurun başı” ise “cumhur” kelimesinin ifade ettiği bütün halkı kucaklaması gerekmez mi? Acaba diyorum, Cumhurbaşkanı Erdoğan işe bu açıdan baksa ve cumhurun geri kalanını da kucaklayıcı söylem ve davranışlar içine girse, olmaz mı? Böyle düşünürse belki cumhurun, yani bütün halkın başı olduğunu idrak eder ve ona göre davranır, diyorum. Çok mu fazla iyimserim? Hayır, sadece Cumhurbaşkanının belli bir anlayış seviyesinde olduğunu düşünmek istiyorum. Yani bunları idrak edecek bir anlayışı vardır, diyorum.
Eğer böyle ise... Bunları idrak ediyor ise... Niçin bu idrakin gereği gibi konuşmuyor ve davranmıyor? Yoksa bazılarının ileri sürdüğü gibi bir şeylerden mi korkuyor? Ciddi bir şeylerden korkuyor da bu seçimleri kendisi için bir hayat memat meselesi mi sayıyor?
