Afet İnan, adeta Cumhuriyet kurulmadan önce, kurulacak Cumhuriyet için doğmuş bir kadın Birçok duraktan geçerek Makedonya''dan Ankara''ya seyreden bir hayat. Dağılmaya yüz tutmuş imparatorluğun son günlerine ve yeni kurulacak cumhuriyetin ilk ekilen tohumlarına bizzat tanık olmuş bir figür. Savaş yıllarında yaşanan çocukluk ve gençlik, "kuruluş" döneminde alınan birbirinden önemli roller. Mustafa Kemal''in manevi çocuklarından, bilim insanı, Cumhuriyet''in ilk kadın tarihçisi Prof. Dr. Afet İnan. Atatürk''ün meşhur Çankaya sofrasının ev sahibesi, kıdemli öğrencisi, Türkiye''de kadın haklarına yönelik çalışmaların başlangıç noktalarındaki isimlerden biri... Kadınlara seçme ve seçilme hakkının tanınmasında gösterdiği mücadelenin yanında titiz bir bilim insanıydı. Fakat zaman geçtikçe izleri örtülmeye, çalışmaları göz ardı edilmeye çalışıldı.
Özlem Özdemir, "Afet: Atatürk''ün Manevi Kızı Prof. Dr. Afet İnan''ın Yaşamöyküsü" adlı kapsamlı çalışmasının ilk üç bölümünde Afet''in Makedonya''dan Ankara''ya uzanan yolculuğunun bütün duraklarına uğruyor. Çalışmasını sadece Afet İnan''ın hayat hikayesini yazmakla noktalamayan Özlem Özdemir, kitabın son bölümünde ise, yakın dönemde O''na ve yaptıklarına yönelik çarpıtmalara ve O''nun adını dahil ederek dillendirilen iftiralara da belgeli gerçeklerle cevap veriyor.
Daha önce kaleme aldığı, "İlham Veren Cumhuriyet Kahramanları: Öncü Kadınlar" kitabında yer alan 25 kadından birinin Afet İnan olduğunu hatırlatan
Özlem Özdemir, O''nun yeterince tanınmamasının ve gerçekleştirdiği çalışmaların göz ardı edilmesinin sebepleriyle ilgili şu değerlendirmeyi yapıyor:
"O kitap için hayatını araştırırken bunca önemli işler başarmış bir kadının toplum tarafından yeterince bilinmediği gibi hakkında bazı kesimlerce yürütülen iftira kampanyaları sebebiyle toplumda hak ettiği yerde olmadığını düşünmüştüm. Bir de siyasi haklarımızı kazanmamızda öncü rolü üstlenmesine rağmen kadın hareketi içinde adının bile anılmadığına tanık oldukça, bir şey yapmam gerektiği duygusu bana bu kitabı yazdırdı.
Türkiye''de son yıllarda Cumhuriyet karşıtlığıyla yazılmaya çalışılan yeni tarih anlayışına paralel Afet İnan''sız ve de Atatürk''süz bir kadın hakları mücadele tarihi de yazılmaya çalışıyor. Bu beni bir kadın olarak çok rahatsız ediyor. Afet İnan, Türk kadınlarının haklarının alınmasında sorumluluk üstlenmiş ve de hayatı boyunca bu konuda çalışmış bir kadın. Onu unutmak büyük vefasızlık! Ayrıca tarih ve antropoloji alanındaki çalışmaları Cumhuriyet düşmanlarınca çarpıtılarak hakkında yanlış bir algı da yaratıldı. Bu da onun başarılarını gölgede bıraktı. Aslında hedefi Atatürk ve Cumhuriyet olan bir savaşta haksız yere başarıları gölgelendi."
Kırmızı Kedi Yayınevi Tel:(0212) 244 89 82
***
Vatan ve Türklük sevdasıyla yazdı
Irak''taki Türkmenlerin 20. yüzyılda edebî nesir alanında yetiştirdikleri en değerli yazarlardan biri, 1910-1975 yılları arasında yaşamış olan Abdülhekim Mustafa Rejioğlu''dur. Irak Türkmenlerinin günümüzde yaşadığı bölge, Birinci Dünya Savaşı''nda İngiliz işgaline uğramıştı. Yeni kurulan Irak Devleti de bir İngiliz mandası olarak yönettiği ülkede Türkçe eğitimi yasaklamıştı. Çocukluğu savaş yıllarının sıkıntıları içinde geçen Rejioğlu da Türkçe eğitimden mahrum kalmıştır. Buna rağmen babasının sağladığı aile çevresinde kendi çabaları ile yetişmiştir.
Genç yaşta öğretmen olmayı başarmış ve ülkenin değişik yerlerinde mesleğini sürdürmüştü. Türkiye''deki edebiyat akımlarını zor da olsa takip etmiş ve Türkçe yazı denemeleri yaparak kendini geliştirmiştir. Türkçe edebî yazılara ilgi duyan Rejioğlu, bu alanda giderek başarı sağlamış ve özellikle deneme türünde temayüz etmiştir. Dilinin güzelliği sayesinde Türkmenlerin edebî nesir alanında yetiştirdikleri en güçlü yazarlardan biri sayılır.
Edebiyatı toplumun hizmetinde gören Rejioğlu en çok millî konular ve memleket meselelerini işlemiştir. Vatan ve yurt sevgisi üzerine işlediği konular hem edebî çevrelerde hem de gençler arasında büyük ilgi uyandırmıştır. Irak''ta yaşayan ve yazıları eski harflerle yayımlanmış olan Rejioğlu, bu bakımdan Türkiye''de tanınmamıştır. Prof. Dr. Suphi Saatçi tarafından yayına hazırlanan, "Yurt Özlemi: Abdülhekim Mustafa Rejioğlu - Hayatı ve Eserleri" adlı bu eserde O''nun yazılarından seçilmiş örnekleri zevkle okuyacak ve bir nebze de olsa Irak Türkmen edebiyatı hakkında bilgi sahibi olacaksınız.
Ötüken Neşriyat Tel:(0212) 251 03 50
**
HAFTANIN KİTABI
Atatürk''ü anlamak
Dünyanın en zengin Atatürk fotoğrafları koleksiyonuna sahip olan Hanri Benazus, "Niçin Atatürk" adlı kitabıyla da ulu önderin hatırasını yaşatmayı amaçlarken şu değerlendirmelerde bulunuyor:
Atatürk''ü anlamak dünü bilmek, bugünü yaşayabilmek, yarını görebilmektir.
Kafamızı bilimle, yüreğimizi umutla ve yurt sevgisiyle, benliğimizi özgürlük ve bağımsızlık heyecanı ile doldurmak, iyiye, güzele, doğruya bağlanmak, çağı yıllar önce yakalayan Mustafa Kemal''in çağdaşlık anlayışına varabilmektir.
Niçin Atatürk sorusuna en güzel cevap sanırım aşağıdaki Atatürk''ün kendi cevabı olacaktır;
"Yaptıklarımızı asla yeterli göremeyiz.
Çünkü daha çok ve daha büyük işler yapmak zorunluluğunda ve kararlılığındayız. Yurdumuzu dünyanın en mamur ve çağdaş memleketleri seviyesine çıkaracağız.
Milletimizi en geniş refah vasıta ve kaynaklarına sahip kılacağız."
Sözcü Kitabevi Tel:(0212) 948 22 78
***
Mehmet Rauf tiryakilerine...
Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları; eserlerinde aşk, ıstırap, arayış, ihtiras gibi daha çok bireysel duygulara eğilen Servet-i Fünun topluluğunun meşhur yazarı Mehmet Rauf''un eserlerini okurla buluşturmayı sürdürüyor.
Yazarın, Ayşegül Çakan tarafından yayına hazırlanan "Bir Aşkın Tarihi" adlı kitabı da "Türk Edebiyatı Klasikleri Dizisi"nden çıktı.
Kitaba adını veren uzun öykü ile altı kısa öyküden oluşan Bir Aşkın Tarihi evlilik, aşk, namus gibi konuları hem toplumsal hem bireysel düzlemde ele alıyor.
Mehmet Rauf, kişilerin iç dünyalarına derinlemesine bakışıyla saadetin de hüsranın da hikâyesini yazıyor
Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları Tel:(0212) 252 39 91
***
Kurtuluş Savaşı''nda örülen demir ağlar
Torunu Emin Kıvırcık tarafından hatıraları, "Cepheye Giden yol" adıyla kitaplaştırılan Behiç Erkin (l876-l96l) kahraman bir asker. İstiklal Harbi''nde demiryolları genel müdürü. Ordumuza asker, silah, cephane, gıda sevkinde, yaralıların cephe gerisine taşınmasında tüm demiryollarını yönetiyor. Atatürk''ün sağ kollarından biri, İstiklal Madalyası sahibi. Cumhuriyetimizin Atatürk döneminde milletvekili ve Bayındırlık Bakanı oluyor. "Cepheye Giden Yol" Çanakkale Harbimizin ve Kurtuluş Savaşımızın lojistik zaferinin başındaki kahraman komutanın, Mustafa Kemal''in yakın arkadaşı Behiç Bey''in gerçek hikâyesi.
GOA Yayınları tarafından 2008''de basılan "Cepheye Giden Yol", Behiç Bey''in 1897''den 1958''e kadar tuttuğu günlükleri ışığında yazıldı. Behiç Bey''in, 61 yıl boyunca tuttuğu 960 defterden oluşan günlüklerden yola çıkılarak hazırlanan kitapta Atatürk''ün Behiç Bey''e yazdığı mektuplara da yer veriliyor. Behiç Bey''in günlükleri, 10. Yıl Marşı''nda bir dizenin Mustafa Kemal Atatürk tarafından değiştirildiğini ortaya çıkarıyor.
10. Yıl Marşı''ndan "Yurdun her tepesinde dumanlar tütüyor" mısrasını silen Mustafa Kemal''in, savaş sırasında asker, mühimmat ve iaşe sevkıyatını demiryolu sayesinde sağlayan Behiç Bey''e jest için bunu "Demir ağlarla ördük anayurdu dört baştan" şeklinde değiştirdiğini de kitaptan öğreniyoruz.
Atatürk, bu değişik kararının gerekçesini Behiç Bey''e, "Sizin emeğinizi tam olarak ifade etmiyordu değiştirdim" diyerek açıklıyor.
(Ahmet Yabuloğlu)
