Editör: Erkavim Yıldırım
Çocukların uyuma rutinlerinde değişiklik olsa da uyku ihtiyacının yeni doğan bebeklerde ortalama 18 saat, 1 yaşta 14 saat, 5 yaşta 12 saat, 6-7 yaşlarında 11, ergenliğin başlangıcında ise 9 saat olduğunu kaydeden Öğr. Gör. Zeynep Deniz Seven, uyku ihtiyacını yeterince karşılayamayan çocuklarda; davranış bozukluğu, hiperaktivite depresyon, kaygı, uykuya dalamama, kabus görme, aşırı kilo alma gibi sorunların görüldüğünü belirtti. Çocukların yaklaşık olarak yüzde 40'nın uyku sorunu yaşadığını belirten Seven, bu problemle başa çıkmayı sağlayacak önemli tavsiyelerde bulundu.
Bebeklerde uyku düzeninin en kritik konulardan biri olduğunu belirten Zeynep Deniz Seven, “Gece uykusunun düzenli olması hem bebek hem de anne-babalar için rahatlatıcı bir faktördür. 1 yaş civarında gece iyi uyuyan çocuğun bile 5-8 kez uyanması normaldir. Bu durumu ileriki yıllarda normal uyku döngüsü geçişleri takip eder. Gece uyanmaları iyi ve kötü uyuyan çocukları ayırt etmek için önemli bir kriterdir. İyi uyuyanlar gece uyanırlar fakat herhangi bir müdahaleye gerek kalmaksızın tekrar uyurlar. Kötü uyuyanlar ise mutlaka bir müdahale sonucunda uyurlar. Burada bilinmesi gereken önemli bir konu bazı bebeklerin öz-rahatlatıcı nitelikte olmalarıdır. “Öz-rahatlatıcı” terimi bebeklerin herhangi bir yardım olmadan kendi kendilerine uykuya dönmelerini ifade eder. Bu tür bebekler uyandıklarında bir şeye sarılarak, parmağını emerek tekrar uyurlar. Genellikle ebeveynler bu bebeklerin gece uyanmadıklarını zannedebilirler” diye konuştu.
ÇOCUKLARIN GELİŞİMİNİ DERİNDEN ETKİLİYOR
İlk çocukluk dönemindeki çocukların her gece 11-13 saat kadar uyumasını öneren Seven, “Bu dönemde çoğu çocuk gece boyunca uyur ve gündüzleri de bir kere öğlen uykusuna yatar. Önemli olan çocuğun sadece uyuması değil aynı zamanda bölünmeyen bir uyku düzenine sahip olmasıdır. Aynı zamanda bazen bu dönemdeki çocukların uyuması, yatma zamanı rutini uzadığı için zor olmaktadır. Yapılan bir araştırma yatma zamanına karşı gösterilen direncin çocukta davranım sorunları ya da hiperaktivite ile ilişkili olduğunu ortaya koymuştur.
Çocuklar Narkolepsi yani gün içinde çok miktarda uyuma, insomnia yani uykuya dalmada ya da uykuyu sürdürmede güçlük ve kabus görme gibi bir çok uyku problemi yaşayabilirler. Tahminlere göre çocukların yüzde 40'tan fazlası gelişimlerinin bir döneminde uyku problemi yaşamaktadır. Araştırmalar uyku problemi yaşamış çocukların yaşamayanlara göre daha fazla depresyon ve kaygı belirtileri gösterdiğini ortaya koymuştur. Başka bir çalışma 3 - 8 yaş aralığında uyku problemi yaşayan çocukların, ergenlik döneminde uyuşturucu kullanımı ve depresyon gibi sorunlar geliştirebildiklerini ortaya koymuştur. Yeni araştırmalar çocukluktaki kısa süreli uykunun aşırı kiloyla bağlantılı olduğunu da göstermiştir” şeklinde konuştu.
Çocuklarda uyku sorunlarının başlıca nedenlerini sıralan Seven, sürekli kaygı, yaşanılan stresli olaylar, sürekli cezalandırma ve istismar, uygun olmayan uyku ortamları, kullanılan ilaçlar ve ağrılı durumlar çocuklardaki uyku problemlerinin başlıca nedenleri arasında gösterdi.
Öncelikle bu gibi durumlarda bir uzmana başvurulması gerektiğini vurgulayan Seven, bebeklerde ve çocuklarda uyku ile ilgili şu önerilerde bulundu:
NELER YAPILMALI
Ceza alan çocuklar uyku problemleri gösterebilirler. Disiplin oluşturmak için sürekli ceza vermek uyku problemlerine neden olur.
Ebeveynlerin çocuklarını terk etme veya aileden uzaklaştırma gibi tehditlerden kaçınmaları gerekir.
Çocuk olumlu davranışlara cesaretlendirilmelidir. Özgüven eksikliği yaşayan çocuklarda kaygı arttığı için uyku problemi oluşabilir.
Bebeğin psiko-sosyal durumuyla ilgili alınabilecek önlemler
Bebeklerle güvenli bir bağ oluşturmak önemlidir. Bu nedenle bebekler ve küçük çocuklar ebeveynleri tarafından fiziksel ve duygusal olarak rahatlatılmalıdırlar. Duygusal ve fiziksel olarak rahat olmayan bebeklerde uyku problemleri görülebilir.
Özellikle 6 ve 9. aylar arasında bebekler dış çevrelerinin daha fazla farkına varırlar ve korku davranışları sergilemeye başlarlar. Bu dönem uyku alışkanlıkları için kritiktir. Korku durumlarında bebek anne ya da bakım veren tarafından rahatlatılmalıdır.
Uyku ile ilgili korkularının olduğunu dile getiren çocuklar ebeveynleri tarafından dinlenmeli ve iyi anlaşılmalı, asla bu durum ile ilgili çocukla dalga geçilmemeli, küçük düşürülmemeli, çocuğa onu anladığı ve yanında olduğu mesajı verilmeli. Ebeveyn bu durumla ilgili gerekirse bir uzmandan destek almalıdır.
