Çocukluk çağında görülen Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), yalnızca davranışsal bir sorun değil, aynı zamanda okul başarısını derinden etkileyen bir nörolojik durum.
Dikkat dağınıklığı, odaklanma güçlüğü ve dürtüsel davranışlar, çocukların akademik potansiyelini gölgeliyor ve özgüvenlerini zedeledi.
Bilimsel çalışmalar, DEHB’nin erken teşhis edilip uygun yöntemlerle yönetildiğinde çocukların hem okulda hem de sosyal hayatta başarılı olabileceğini gösterdi.
Dünya çapındaki uzmanlar, ebeveynleri bu konuda bilinçlenmeye ve harekete geçmeye çağırdı.
İşte DEHB’nin okul başarısı üzerindeki etkileri ve çözüm yolları..
DEHB VE OKUL BAŞARISI: BİLİMSEL GERÇEKLER
DEHB, beyindeki dikkat, dürtü kontrolü ve yürütme işlevlerinden sorumlu bölgelerdeki kimyasal dengesizliklerden kaynaklandı. Bu durum, çocukların derslere odaklanmasını, ödevlerini tamamlamasını ve sınıf kurallarına uymasını zorlaştırdı.
ABD’deki Yale Üniversitesi’nden çocuk psikiyatristi Dr. Thomas E. Brown, “DEHB’li çocuklar, zekâ açısından akranlarından geri değil. Ancak dikkatlerini sürdürememe, onların öğrenme sürecini kesintiye uğratıyor ve notlarını düşürüyor” dedi.
Journal of Child Psychology and Psychiatry’de yayımlanan bir araştırma, DEHB tanısı alan çocukların, tanı almayanlara kıyasla okuma ve matematik testlerinde yüzde 20 daha düşük performans gösterdiğini ortaya koydu.
Araştırma, bu çocukların sınıf içi katılımda zorlandığını ve sıklıkla öğretmenleriyle çatışma yaşadığını belirtti.
İngiltere’deki King’s College London’dan nöropsikolog Dr. Katya Rubia, “DEHB, yalnızca akademik başarıyı değil, aynı zamanda çocukların özgüvenini ve sosyal ilişkilerini de etkiliyor. Erken müdahale, bu döngüyü kırabilir” dedi.
ERKEN TEŞHİSİN GÜCÜ: OKUL HAYATINI DEĞİŞTİRİYOR
DEHB belirtileri genellikle 3-6 yaş arasında ortaya çıksa da, çoğu çocukta okul çağında fark ediliyor.
Dikkat eksikliği, hiperaktivite veya dürtüsellik gibi işaretler, ebeveynler ve öğretmenler tarafından yanlış anlaşılabiliyor.
Avustralya’daki Sydney Üniversitesi’nden çocuk psikoloğu Dr. Mark Bellgrove, “DEHB’li çocuklar tembel veya yaramaz olarak etiketlenebiliyor. Oysa bu bir irade meselesi değil, nörolojik bir durum. Doğru teşhis, çocuğun potansiyelini ortaya çıkarır” dedi.
The Lancet Psychiatry’de yayımlanan bir çalışma, DEHB tanısı erken konan ve uygun destek alan çocukların, lise döneminde akranlarıyla benzer akademik başarılar elde ettiğini gösterdi.
Erken müdahale, davranışsal terapiler, eğitim düzenlemeleri ve gerekirse ilaç tedavisiyle desteklendi.
Kanada’daki Toronto Üniversitesi’nden nörolog Dr. Russell Schachar, “Her çocuk farklıdır. DEHB yönetiminde bireyselleştirilmiş bir yaklaşım, okul başarısını artırmada en etkili yöntemdir” dedi.
DEHB’NİN ÖTESİNDE: ÇEVRESEL FAKTÖRLER VE OKUL ORTAMI
DEHB’nin etkileri, yalnızca çocuğun biyolojisiyle sınırlı değil; okul ortamı, aile dinamikleri ve teknoloji kullanımı da büyük rol oynadı.
Aşırı ekran süresi ve düzensiz uyku, dikkat eksikliğini şiddetlendirebiliyor.
Pediatrics dergisinde yayımlanan bir araştırma, günde iki saatten fazla ekran başında kalan DEHB’li çocukların, dikkat sürelerinin yüzde 15 daha kısa olduğunu ve ödev tamamlama oranlarının düştüğünü ortaya koydu.
Dr. Brown, “Ekranlar, dopamin salınımını artırarak DEHB belirtilerini kötüleştirebilir. Ebeveynlerin teknoloji kullanımını sınırlandırması şart” dedi.
Okul ortamında ise yapılandırılmış bir sınıf düzeni ve öğretmenlerin DEHB farkındalığı, çocukların başarısını artırıyor.
Dr. Rubia, “DEHB’li çocuklar için kısa talimatlar, sık molalar ve görsel destekler, öğrenme sürecini kolaylaştırır. Öğretmen eğitimi, bu çocukların potansiyelini ortaya çıkarır” dedi.
UZMANLARDAN EBEVEYNLERE ÖNERİLER
Uzmanlar, DEHB’nin okul başarısı üzerindeki etkilerini azaltmak için ebeveynlere ve öğretmenlere şu önerilerde bulundu:
Erken teşhis için gözlem yapın: Çocuğunuzun dikkat dağınıklığı, unutkanlık veya dürtüsel davranışları sık tekrarlanıyorsa, bir çocuk psikiyatristine danışın.
Yapılandırılmış bir rutin oluşturun: Düzenli uyku, sağlıklı beslenme ve sabit bir günlük plan, DEHB belirtilerini hafifletir.
Okulla iş birliği yapın: Çocuğunuzun ihtiyaçlarına uygun düzenlemeler için öğretmenlerle iletişim kurun.
Ekran süresini sınırlayın: Günde bir saatle sınırlı, eğitici içeriklere odaklanın.
Olumlu pekiştirme kullanın: Çocuğunuzun başarılarını övün ve özgüvenini destekleyin.
Dr. Bellgrove, “DEHB bir engel değil, farklı bir çalışma biçimi. Doğru destekle bu çocuklar, akademik ve sosyal hayatta parlayabilir” dedi.
Uzmanlar, teşhis ve tedavi sürecinde mutlaka bir uzmana başvurulması gerektiğini vurguladı.
ÇOCUKLARINIZIN GELECEĞİNİ ŞEKİLLENDİRİN
DEHB, çocukların okul başarısını gölgelese de, erken teşhis, doğru stratejiler ve sevgi dolu bir destekle bu engel aşılabilir.
Bilimsel veriler ve uzmanlar, ebeveynlerin bilinçli adımlar atarak çocuklarının potansiyelini ortaya çıkarabileceğini gösterdi.
