Psikolog Dr. Mehmet Korkmaz - mehmetkorkmaz4444@gmail.com
Çocuğun sağlıklı gelişiminin en önemli etkenlerden birisi de istismar ve ihmal sorunudur. Çocuk istismarı veya ihmalinin önemli yansımalarından birisi de kayıp çocuklardır. Kaybolan her çocuk hem kendisi hem yakınları hem de ülkesi için ciddi sıkıntılar ve travmalara yol açmaktadır. Kaybolan çocukların kendi iradeleri ile hayatlarını sürdürmeleri zor olduğundan kolayca suç örgütlerinin veya doğrudan suç işlemenin tuzağına düşebilmekte ve hatta hayatlarını kaybedebilmektedirler.
Dünya Sağlık Örgütü tarafından "Çocuğun sağlığını, fiziksel ve psikososyal gelişimini olumsuz etkileyen, yetişksin, toplum ya da devlet tarafından bilerek ya da bilmeyerek uygulanan davranışların bütününü oluşturan kötü muamele" olarak tanımlanan çocuk istismarı, çocukların psiko-sosyal ve fizyolojik gelişimlerini etkileyen, engelleyen en önemli konulardan birisi olarak ön plana çıkmaktadır
Kayıp çocuklar sorunu, dünya çapında önemli bir toplumsal problemi teşkil etmektedir. Belçika’da Kurulu olan Child Focus isimli kurulu her yıl birkaç bin kayıp ve sömürülen çocuk vakası ile ilgilenmektedir. Amerika Birleik Devletlerinde Ulusal Kayıp ve Sömürülen Çocuklar Merkezi verilerine göre halen binlerce kayıp çocuk bulunmaktadır Yine kayıp veya kaçırılan çocuklarla ilgili rapor ve istatistikler yayınlayan Ulusal Kayıp, Kaçırılmı, Evden Kaçmı ve Sokak Çocuğu Olayları Çalınmalarının (NationalIncidenceStudies of Missing, Abducted, Runaway, andThrowawayChildren) raporuna göre ABD’de yıllık ortalama 350.000 çocuk kaçırma olayı yaşanmaktadır (Snow,2008:6)
Türkiye’de de son yıllarda kayıp çocuk vakalarının giderek artış göstermesi, toplumsal bir tedirginliğe sebep olmuştur. Bu nedenle de önemli ve çözümü acil bir konu hâline gelmiştir. Son haftalarda yaşanan erken çocukluk dönemindeki sabi çocuklarımız hepimizin yüreğinde derin yara oluşturmuştur. Kişilik bozukluğu psikopatik canilerin bu yaptığı eylemler dünyanın en gaddar alçak suçlarından biridir.yapılacak yasal düzenlemeler, en ağır önlemleri içermeli bu canilare insan hakkı olarak bakılması bile utanç vericidir.
(Ocak 2006 ile 12 Nisan 2010 tarihleri arasında Emniyet Genel Müdürlüğüne kayıp olarak ihbar edilen çocukların özellikleri incelendiğinde, bu süre içinde toplam 29.223 kayıp çocuk müracaatı olduğu, bunlardan 27.741 çocuğun daha sonradan bulunduğu saptanmıştır. Kayıp müracaatı olan çocukların % 67,1’inin15-19 ya grubunda, % 28,8’inin 10-14 ya grubunda ve % 4,1’inin ise 0-9 ya grubunda olduğu tespit edilmitir(TBMM, 2010:9).
Son yıllarda çocukların cinsel sömürüsü, kızlarda erken evlilik, namus cinayetleri intihara zorlama, uyuşturucu bağımlılığı ve kayıp çocuklar olgusu kaygı verici boyutlara ulamıştır (Unicef, 2011:6).
KAYBOLMA NEDENLERİ
Kayıp çocukları üç bölüme ayırmak mümkündür. Birincisi, kendi rızası ile kaçanlar, ikincisi rızası dışında kaçırılanlar ve üçüncüsü de, istemeden de olsa yoksulluk gibi nedenlerle kaçanlardır. Kaçan çocukların özenti, ebeveyn boşanması, kentleşmeme gibi alt başlıkları varken, kaçırılanların genelde çocuk ticareti, dilencilik ve cinsel sömürü gibi nedenleri vardır. (Başbakanlık, 2008:2).
Çocuklar evlerinden veya yerleştirildikleri kurumlardan heyecan, macera veya para arayışı içerisinde kendi istekleriyle kaçabilmektedirler. Buna mukabil çocuklar, yoksulluk, şiddet, istismar, ihmal, kötü ebeveynlik, çocuk işçiliği, ailelerin parçalanması gibi çeşitli baskılar ya da okulda başarısız olmalarıyla ilgili baskılar neticesinde de evlerini terk edebilmektedir. Bazı çocuklar (örnein evlilik vaadi ile) kandırılmakta ve/veya evlat verilmek, dilenci olarak kullanılmak ya da cinsel yönden istismar edilmek üzere kaçırılabilmektedir. ideolojik amaçlı ve terör örgütleri ile suç çeteleri (uyuşturucu ve organ ticareti yapan örgütler de dahil) ise çocukları eylemlerinde kullanmak için büyük gayret göstermektedir
HANGİ TÜR ÇOCUKLAR RİSK ALTINDA
Zihinsel engelli çocuklar.,Otizm hastaları Sokak çocukları Kimsesiz ve yetim çocuklar
NELER YAPILMALI?
Kayıp çocuklar sorununun çözümü için anne-babalara yönelik çalışmalar yapılmalıdır. Alan taraması yapılarak ekonomik, sosyo-kültürel, psikolojik destek programları uygulanması, anne-babalara aile içi iletişim, ana-babalık eğitimi, çatışma çözme, empati geliştirme eğitimi verilmesi, periyodik ziyaretlerle değerlendirme ve yönlendirme yapılmalıdır.
Aile danışmanlığı sisteminin geliştirilmesi, belediyelerin meslek edindirme kursları açması, medyada “kayıp çocuk” sorununa ilişkin kısa ve etkili uyarılar yapılması, seyahat şirketlerinin 18 yaşından küçük olanlara bilet satmaması, internet salonlarının sıkı denetimi, yerel yönetimlerin mahallelerde spor, eğlence, kitap okuma yerlerinin yaparak çocukları geliştirmesi, çocukların sık gittiği piknik, orman, okul çevresi ve oyun alanlarının kameralarla izlenmesi, okullarda çocukların evden kaçma-kaçırılma ihtimaline karşı bilinçlendirilmesi, ailelerin bilinçlendirilmesi, risk grubundaki aile ve çocukların okullar aracılığıyla belirlenip destek sağlanması, sokakta çalışan ya da yaşayan 18 yaş altı çocuklardan hiçbir şekilde alışveriş yapılmaması-bu çocukların valilik ya da kaymakamlığa bildirilmesi-, kimsesiz çocukların barındığı yurtlarda çocuklarla çalışacak sosyal hizmet uzmanı ve psikologların özel mülakat ile alınması-sayılarının artırılması hizmet içi eğitime alınması uzmanların da yeterlilikleri sık sık değerlendilimesi gerekir.
KAYNAKÇA
AYDIN, Hakan (2010). Yerel Yönetimlerin Sorumlulukları Çerçevesinde Türkiye’de Kayıp Çocuklar Sorunu, darecinin Sesi – Mayıs Haziran 2010 – S.139, s.25-30 Başbakanlık insan Hakları Başkanlığı (2008). Kayıp Çocuklar Raporu http://www.hukukvehayat.org/Dokuman/TR/28112011015759PM.pdf (E.T.16.07.2013)
Emniyet Genel Müdürlüğü (2010).Kayıp Çocuk Rehberi. AsayiŞ Dairesi Bakanlıı Yayın No: 11, Ankara 2010)
İnci Yusuf makale Serkan ALTINTOP (2015) kayıp çocuklar
