Çilek çiçeklerinin çoğunda ortalama 6 yaprak bulunurken, bazılarında bitkide 8'e kadar yaprak bulunabilir. Farklı çilek çeşitlerinin vücudunun göreceli konumlarında farklı sayıda taç yapraklarına sahip olduğu da biliniyor.
Çilek çiçeklerinin çoğunda ortalama 6 yaprak bulunurken, bazılarında bitkide 8'e kadar yaprak bulunabilir. Farklı çilek çeşitlerinin vücudunun göreceli konumlarında farklı sayıda taç yapraklarına sahip olduğu da biliniyor.
Beslenme uzmanlarına göre çilek insan sağlığı için oldukça faydalı bir besin. Görsel açıdan hoş olan bu kırmızı meyveler aynı zamanda çeşitli organ komplikasyonlarının ve diğer sağlık sorunlarının önlenmesine de yardımcı olabilecek iyi bir vitamin ve mineral kaynağı olarak kabul edilir.
Çiçekler yağsızdır ve aynı zamanda kolesterol içermezler. Bu da onları günün herhangi bir saatinde atıştırmak için mükemmel yiyecekler yapar.
Çilek yüksek antioksidan, manganez ve potasyum kaynağıdır.
Antik Roma döneminde insanlar çileğin tıbbi özellik taşıdığına inanıyordu ve ateş, böbrek taşı, boğaz ağrısı gibi hastalıkların tedavisinde yaygın olarak kullanılıyordu. Ayrıca o dönemde çileklerin depresyon tedavisine yardımcı olabilecek özellikler de içerdiğine inanıyorlardı.
Antik Romalılar çileğin ağız kokusunu giderdiğine ve dişleri beyazlattığına inanırlardı.
Çileklerin %91'i sudan oluşur, bu da bu tatlı kırmızı meyveleri yemenin aynı zamanda günlük su alımınıza da katkıda bulunacağı anlamına gelir.
Çilekler vücudunuz için en iyi lif kaynaklarından da biridir. Bu da insan vücuduna, hastalıklarla savaşma ve hastalıklardan korunmasına yardımcı olan antioksidanı sağlar.
Klinik araştırmalara göre günde günde en fazla 8 adet orta boy çilek yemeniz sizin için en iyisidir. Günlük önerilen miktarı aşmak ishale sebep olabilir.
Ortalama bir çilek yüksek oranda şeker içerir. Bu da diğer şekerli yiyeceklerle birleştirildiğinde özellikle şeker hastaları için ciddi bir tehlike oluşturur.
Beslenme uzmanları, çok fazla çilek yemenin, hali hazırda böbrek sorunları olan kişilerde organların meyve tüketiminden elde edilen fazla potasyum düzeylerini gideremediği için komplikasyonlara neden olabileceğini belirtiyorlar.
Çileğin kırmızı rengi, hücrelerinde bulunan antosiyaninlerden kaynaklanır. Bilim adamlarına göre antosiyanin molekülü, birçok farklı meyve ve çiçekte bulunuyor ve bu da onlara canlı renkler sağlıyor.
Yapay çilek aromasının içeriğinde çoğu zaman gerçek çilek kullanılmaz. Çilek aromaları, castoreum olarak adlandırılan bir katkı maddesi kullanılarak üretilir. Castoreum, erkek veya dişi kunduzların bezlerinden gelen bir salgıdır. Bu madde aynı zamanda parfümlerde yaygın olarak kullanılan ve kokunun yüzeyde daha uzun süre dayanmasına yardımcı olan çeşitli yapay kokuların yapımında da kullanılır.
Bir dakika içinde yenen en fazla çilek rekoru 60 saniyede 12 çileği afiyetle midesine indiren 8 yaşındaki Rian Gibson adlı bir yumurcağa ait.
Çileklerin büyük ölçüde Kuzey Yarımküre'de bulunan ılıman bölgelere özgü olduğu kabul edilir. Fakat günümüzde tüm dünyada yaygın olarak yetiştirilip hasat edilebiliyor.
Amerika Birleşik Devletleri Tarım Bakanlığı'na (USDA) göre, Amerikalı hanelerin %94'ü çilek tüketiyor. Ek olarak, söz konusu hanelerdeki her bir kişi, her yıl ortalama 4,85 lbs taze çilek ve dondurulmuş çilek tüketmektedir
Ortaçağda çilek meyvesinin kutlamalarda ve büyük etkinliklerde huzur vereceği inancından dolayı, kaynatılarak veya bazı yemeklerin içinde pişirilerek halka ikram edilmesi yaygındı.
Ortaçağ'da çileği çiğ yemenin tehlikeli olabileceğine inanılırdı. Bundan dolayı meyveyi çilekli puding, çorba gibi pahalı ikramlar şeklinde tüketirlerdi.
Çilek, bünyesinde barındırdığı yüksek miktarda su ve oldukça düşük kalori ve karbonhidrattan dolayı sağlıklı bir besin kaynağıdır.
Beslenme uzmanlarına göre ortalama büyüklükteki bir çilekte yaklaşık 58,8 mg C vitamini bulunur; bu da ortalama portakal meyvesinden 5,6 mg daha fazladır.
Çileğin genom haritasını çıkarmak için bugüne kadar toplam 98 araştırma enstitüsü çalıştı. Bilim insanlarına göre çileğin genom haritası meyvenin gelişimini, kalitesini ve bitki patojenleriyle olan etkileşimlerini içeren moleküler biyolojideki araştırmalara odaklanılarak keşfedildi. Araştırmalar ayrıca bu kırmızı tatlı meyvenin karmaşık DNA'sına katkıda bulunan yaklaşık 8 kromozom setine sahip olduğunu göstermiştir .
Yetiştirilen çileğin 300 yıl önce Amerika'dan gelen yabani atalardan kaynaklandığı söyleniyor. Zamanla bu tatlı kırmızı meyve, çekici görünümünün yanı sıra sağlığa olan birçok faydası nedeniyle dünyanın en çok yetiştirilen meyve ürünlerinden biri haline geldi.
Çilek tohumu birkaç hafta çimlenmesine izin vermesi için ilkbahar başında, nemli toprağa ekilir.
Bir çileğin olgunlaşması 4 ila 6 hafta sürer. Çilekler genellikle ilkbaharın sonlarında veya yazın başlarında hasat edilir.
Belçika'nın Namur kentine bağlı Wepion kasabasında bulunan Musee de la Fraise de Wepion, tamamen çileklere adanmış yegane müzedir.
Kaliforniya eyaletinde 60.000 dönümden fazla alan çilek yetiştirmek için kullanılıyor ve bu, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki toplam çilek üretiminin %75'ini oluşturuyor.
İşte çoğu insanın bilmediği bir gerçek! Çilekler boya yapımında kullanılabilir. Çilek meyvesini boyaya dönüştürmek için meyvenin ezilip süzülmesi ve suyunun bir kapta toplanması gerekir. Bitkiler daha sonra az miktarda unla karıştırılır, bu da boyanın daha sonra kalınlaşmasına ve farklı renk tonları oluşturmasına yardımcı olur.
Çileklere karşı alerjik reaksiyonların çocuklar arasında oldukça yaygındır.
Antik Roma'da çilek meyvesi, Yunan aşk tanrıçası olarak bilinen Venüs'ün sembolü olarak kabul ediliyordu. Bu süre zarfında, kırmızı meyvelerin, eski Yunanlıların çilek ve diğer benzer renkli kırmızı yiyeceklerin yemeyi yasaklamasına yol açan gizemli güçlere sahip olduğuna da inanılıyordu.
Araştırmaya göre çilek meyvesi olgunlaştıkça meyvenin şeker içeriği, olgunlaşmamış yeşil çileklerdeki yaklaşık %5'ten yavaş yavaş yükseliyor.
Çilek olgunlaştıkça asidik tadı da azalır ve sürecin sonunda tatlılaşır.
Çilek baharın başında olgunlaşan ilk meyvedir.
Bir dönüm araziden yaklaşık 50 bin kilo çilek üretilebilir.
Sadece ABD'de yetiştirilen ve satılan 100'den fazla farklı çilek çeşidi vardır.
Araştırmaya göre çilek ekiminin oldukça sürdürülebilir olduğu düşünülüyor ve çevreye önemli bir zarar verilmediği görülüyor. Ayrıca pestisit kullanmayan çilek çiftliklerinin, kimyasalların hem ürüne hem de toprağa verdiği zararlı etkileri de önemli ölçüde azalttığı kaydedildi.
Çilek yetiştirirken, bitkinin nasıl büyüyeceğini belirlemeye yardımcı olabileceğinden, ekim sırasında kullanılan toprağın türüne dikkat etmek de önemlidir.
Çilekleri pişirmenin ve hazırlamanın çeşitli yöntemleri olsa da, bu kırmızı meyve daha çok çiğ yenir.
Kırmızı çileğin birçok çeşidinin yanı sıra, farklı ve benzersiz renklerde birkaç çilek çeşidi de mevcuttur.
Başlıca çilek çeşitleri şunlardır: Aliso, Tioga, Yalova-9, Balcalı-3, Douglas, Dana, Brio, Dorit (216), Pajaro, Chandler, Selva, Red Chief, Honeoye, Rapella, Seaccape, Balcalı-2, Sweet Chalie, Oso Grande, Yalova-104, Tioga, Tufts, Camarosa, Osmanlı, Balcalı-1, Kestel, Redlans Hope, Yalova-15, Kabarla, Vista, Pocahontas ve Lester. Her bir çilek çeşidinin tadı, kokusu, lezzeti, kullanım alanı, dayanıklılığı, rengi birbirinden farklılık gösterir.
ABD sadece bir yıl içinde toplam 1,43 milyon ton çilek üreterek dünyanın en büyük çilek üreticisi oldu.
Türkiye'de çilek üretimi 1970'nin ilk çeyreğinde başlamıştır.
Ülkemiz ABD, Çin ve Meksika'dan sonra dünya çilek üretiminde 4. sırada bulunuyor.
Türkiye’de çilek en fazla Akdeniz Bölgesi'nde üretilir. Akdeniz'den sonra Ege ve Marmara geliyor.
Ülkemizde en fazla çilek üretimi Mersin Silifke başta olmak üzere, Aydın Sultanhisar, Antalya, Bursa ve Manisa illerinde yapılıyor.
Çilek -10°C’ye kadar özel bir önlem almadan yetiştirilebilir. Daha soğuk bölgelerde bitkilerin saman, kuru yaprak vs gibi materyalle örtülerek dondan korunması gerekmektedir.
Çiçeklenme zamanı oransal nemin fazla olduğu ve yağışlı geçen bölgelerde hastalık sorunu artar.
Çilek teknik olarak bir meyve değildir; toplu bir meyvedir, yani birden fazla yumurtalığı olan bir çiçekten oluşur.
Çilek, 20-25 dereceden -10’a kadar çok farklı sıcaklık ve ortamlarda yetiştirilebilen bir meyvedir. Bununla birlikte ideal olmayan iklim özellikleri istenen verimin elde edilememesine neden olabilir.
Florida'nın Plant City kentinde düzenlenen ünlü Çilek Festivali her yıl binlerce çilek severe ev sahipliği yapıyor.
Çilekler, çilekli kurabiye gibi tatlılardan salatalara ve hatta ızgara etlere kadar hem tatlı hem de tuzlu yemeklerle iyi uyum sağlar.
