Prof. Dr. Cenk Yaltırak, Kahramanmaraş’ta meydana gelen deprem ve beklenen Marmara depremi hakkında çarpıcı açıklamalarda bulundu.
T24 yazarı Cansu Çamlıbel’e konuşan Cenk Yaltırak Marmara’da 4 fayın olduğunu 2026’ya kadar kırılacağını söyledi.
Cenk Yaltırak “1999’da TPAO diyor ki Marmara’da tek ve basit bir fay yok. Biz TPAO olarak 4300 kilometre veri topladık. Bu verilere göre yaptığımız harita budur ve Marmara çok faylı bir alandır, öyle tek bir fay yok. Ama bunu yapan adamlar mühendis olduğu için. Bu da İngilizce yayınlanmadığı için kimse bunu bilmiyor veya gündeme getiremiyor. Ve medya sadece tek fayı biliyor” ifadelerini kullandı.
Profesör Yaltırak ayrıca Kahramanmaraş için de 2 değil 3 fayın aynı anda kırıldığını söyledi.
İşte Cansu Çamlıbel’in yazısının ilgili bölümleri şu şekilde:
-Maraş’ta birinci deprem dediğimiz o anda aslında iki deprem aynı anda oldu diyorsunuz. Herkes iki deprem diye açıkladı. Ama aslında 3 deprem mi oldu?
Evet. 1999 depremi de öyledir mesela. Ama iç içe geçtikleri için onu göremiyorlar. Bunu görebilmeniz için çok hassas yer hareketi ölçen aletlere bakmanız lazım. Ground motion ölçen aletlere baktığınız zaman bunu görebilirsiniz.
Bir tane 7.4 oldu, bir tane 7.6 oldu aynı anda. İkisinin toplam enerjisi yaklaşık 7.8. Bunu tam hesaplamak için daha çalışmamız lazım ama üç aşağı beş yukarı böyle oldu diyebiliriz.
1999’de bir tane 6.9 oldu. Bir tane 7 oldu, sonra da 7.4 oldu. Bunlar arka arkayadır. 7.4 en büyük olduğu için diğerleri onun arasında kayboldu. Hala o depremi uluslararası kayıtçılar 7.6 olarak gösterir.
Biz sonra 1500 yılın tarihsel depremlerini biliyoruz. Biz Marmara’daki 38 tarihsel depremin ikiden fazla yıktığı kentlerin kapsadığı alanı biliyoruz. Mesela İzmit’e 1490, 1719, 1999. Her fayın kendine has bir tekrarlanma periyodu var. Marmara’daki faylar aynı şekilde çalışmıyorlar. Bunlar farklı büyüklüklerdeler farklı kovalar ve musluklar gibi, farklı hızlarda doluyorlar.
“110 KM’LİK FAYIN 7.7 DEPREM ÜRETEBİLDİĞİ ORTAYA ÇIKTI”
-Maraş depremiyle 4 tane argüman yanlışlandı diyorsunuz. Bir, tehlike haritaları yanlışlandı. İki, “büyük deprem için fayın çok uzun olması lazım” tezi yanlışlandı.
Tabii burada Amanos segmenti 150 kilometre kadar kırıldı. Kuzeydeki Çardak segmenti de 110-120 kilometre kadar kırıldı. Halbuki birçok adama göre 110 kilometrelik fay 7.7 deprem yaratmıyor. Ama görülüyor ki iç içe geçtikleri zaman yaratıyormuş demek ki.
-Bir diğer yanlış argüman da şu diyorsunuz; faydan uzak olunca etkisini az hissederim…
Osmaniye’de, Adıyaman’da, Hatay’da gördünüz. Fayda uzaklıktan daha önemli olan fayın yarattığı enerjinin sizin bulunduğunuz zeminde yarattığı ivme.
Deprem yönetmeliği diyor ki buradaki tasarım ivmesi budur, sen buna göre bina yaparsan güvende olursun.
“DEPREM YÖNETMELİĞİNİN DAYANDIĞI TEHLİKE HARİTASININ KENDİSİ TEHLİKELİ”
-O zaman deprem yönetmeliği de sıkıntılı, doğru mu?
Deprem yönetmeliğinin dayandığı tehlike haritası tehlikeli bir harita. Çünkü o harita elmayı, armudu, eriği aynı yere atıyor ve bunların ortalama ağırlığını bir istatistik olarak alıyor. Sonra da senin karşına ayva çıkma olasılığı 2500 yılda bir diyor. Öyle bir sınıflama yapılamaz.
-Çok önemli bir konu olduğu için tekrar sorarak net biçimde kayda geçirmek istiyorum. Ülkenin deprem tehlike haritaları yanlış, bunlar üzerine kurgulanmış deprem yönetmeliği de yanlış. Bunu mu söylüyorsunuz?
Evet. Haritalar da yanlış, haritalar üzerinden çalışılan senaryoları da yanlış.
Biz bugün yine sizin tehlikeli dediğiniz yönetmeliğe dahi uymadan bina yapıp oraları binlerce insana mezar eden inşaatçıları tartışıyoruz. Ama sizin dedikleriniz bana şunu düşündürtüyor; şu anki deprem yönetmeliğine uygun yapıda oturuyorum sanıp da çırak çıkabiliriz?
Siz hepsini 1’e göre hesaplıyorsunuz, buna 1.5 geldi bu yıkıldı. Ne yapacaksınız?
-Sizin haritanızda binalar yan yana bile olsa ikisine ivmenin farklı gidebileceğini görüyoruz, öyle mi?
Doğru görüyoruz. İşte ben o yüzden diyorum ki; deprem tehlike haritaları olasılıksal tehlike haritaları olmaktan çıkartmalı. Mesela Kuzey Anadolu fayında Erzincan depremi oldu. Tehlike haritasında Erzincan bölgesi hala kıpkırmızı. Ama orada 200 yıl hiçbir deprem olmayacak. Bitti orası. Orada yeniden 7’den büyük deprem olması için o fayın tekrarlanma periyodunun aşılması lazım.
İSTANBUL İÇİN 2019-2026 ARALIĞI SADECE BİR TAHMİN
-Farklı haritanın pratik, bizim hayatlarımızı etkileyecek sonucu nedir?
Şimdi bizim hazırladığımız Marmara’nın 2022 model haritasında 22 bin kilometre veri var. Marmara’nın tek fay haritasının dayandığı veri 1630 km. 12 kat daha fazla veri var bizde demek. Artı denizin 10 kilometre altındaki yapıyı da haritaladık. Fayı sadece yüzeyde haritalamadık, derinliğine doğru da haritaladık. Biz böylece denizin tabanındaki 3 tane fayı derine doğruda bulduk. Fay derine doğru gidiyorsa deprem üretiyordur.
-Siz 2002’de yazdığınız makalede zaten 4 fay demekle kalmamış bunların kırılmasının Marmara’da 7.5 büyüklüğünde deprem oluşturacağı tespitinizi de yazmıştınız. Hatta tarih aralığı da vermiştiniz. Bizim İstanbul depremi dediğimiz depremin 2019 ile 2026 aralığında olacağı yönünde iddialı bir öngörü de paylaşmıştınız.
E işte bir tahminim var. Ama o tahmin sadece bir tahmin. Bu nedenle bunu tekrar etmeye gerek yok.
