Aydıncık ilçesinin Kazankaya köyünden 75 yaşındaki Sadi Salgın, "Çocukluğumda burada her zaman biz mal güderdik. Irmaktan su çekerdik biz içmeye. Bu üç dört sene içinde böyle oldu buralar. Neden kirlendiği bilinmiyor" dedi. Gelen şikayetler üzerine araştırma yapan Tarım, Orman İlçe Müdürlüğü ise yayımladığı raporda, "Zile yolu ile Çekerek Irmağı arasındaki alanlarda ve ırmak yatak eğiliminin azaldığı, HES çevresinde akarsu etrafında lokal olarak hayvan atıklarının birikintileri gözlemlenmiştir" denildi
Sivas Çamlıbel dağlarından doğup, Yozgat’ın Çekerek ve Aydıncık ilçelerinden geçerek, Tokat Irmağı ile birleşen ve nesli tükenmekte olan Su Samurlarının da yaşam alanı olan Çekerek Irmağı’ndaki kirlilik korkutucu boyuta ulaştı. Irmak boyu bırakılan atıklar, Aydıncık ilçesinin Kazankaya köyündeki kanyon girişinde yosunlar oluşturup, tortulaştı. Görenlerin önce ekili alan zannettiği yeşil ve kızıl renkteki tabakanın, ırmakta yaşayan canlıların ölümüne de neden olabileceği belirtildi.
Büyük çoğunluğu Yozgat’tan geçen Çekerek Irmağı, üzerinde kurulu nehir tipi hidroelektrik santralleri ve Süreyyabey Barajı Hidroelektrik Santrali ile elektrik enerjisi üretimine destek verirken, Yozgat, Çorum, Amasya ve Tokat'ta 66 bin 165 hektar tarım alanını da suluyor. Çekerek Irmağı, Yozgat ve Tokat bölgesindeki çok sayıdaki yerleşim alanının içerisinden geçiyor. Bu yerleşim alanlarının evsel ve hayvansal atıkları, ilçelerdeki sanayi atıklarının ırmağa bırakıldığı, bunun da kirlenmeye neden olduğu ileri sürüldü.
KİRLİLİK KANYON GİRİŞİNDE GÖRÜNTÜLENDİ
Çekerek Irmağındaki en net kirlilik, Yozgat’ın Aydıncık ilçesine bağlı Kazankaya köyünde görüntülendi. Nesli tükenmekte olan Su Samurlarının da yaşam alanı olan Kazankaya Kanyonu girişinde bulunan nehir tipi elektrik santrali havzasında oluşan kamışlar ve durgunlaşan su yüzeyinde yosunlaşma ve atıkların tortusu oluştu. Aydıncık ilçesinin Kazankaya köyünden 75 yaşındaki Sadi Salgın, ırmak suyunun daha önce içilebilecek düzeyde temiz olduğunu, son yıllarda ise aşırı derecede kirlendiğini belirterek, şöyle konuştu:
“Kirlilik daha önceleri yoktu, sonradan oldu. Şimdi Ankara'da oturuyorum, buraya gelip gidiyorum. Çocukluğumda burada her zaman biz mal güderdik. Irmaktan su çekerdik biz içmeye, öyleydi. Bu üç dört sene içinde böyle oldu buralar. Neden kirlendiği bilinmiyor. Irmak'tan gelen kamış bitti. Şimdi su bile içilmiyor, kokuyor ırmağı suyu. Önceden içiliyordu, önceden millet hep ırmaktan çekiyordu suyu. Köyün suyu yoktu, ırmaktan, pınarlardan çekiyorlardı.''
BİLİRKİŞİ RAPOR YAZDI, KİRLİLİĞE DİKKAT ÇEKTİ
Çekerek kaymakamlığı, vatandaşlardan gelen şikayet üzerine Tarım, Orman İlçe Müdürlüğünden konunun araştırılmasını istedi. Su Ürünleri Mühendisi, Ziraat Mühendisi ve Veteriner hekimden oluşan bilirkişi heyeti, Çekerek Irmağı bölgesinde 28 Nisan 2023 tarihinde incelemelerde bulunup, hazırladığı raporunda kirliliğe dikkati çekti. Raporda, şöyle denildi:
“Çekerek Irmağı Havzasına bağlantılı olan dere ve dere yataklarına bırakılan hayvan işletmelerinin, mezbahane ve biyogaz tesisinin atıklarının ırmak suyuna karışması nedeniyle bahse konu olan Çekerek Irmağı kirliliği için ilçe müdürlüğümüz personelleri tarafından şikayete konu mevki ve ırmak havzasında kontroller yapılmıştır.
Kontroller esnasında Seyitahmet Mahallesi Yeşilburun mevkiinde bulunan hayvan işletmelerinin kendi fosseptik çukurları olmadığından işletme atıklarının dere yatakları ve yol menfezleri vasıtasıyla doğrudan; toprağın emiş gücünü yitirmesiyle düşen birikintilerin sızıntıları vasıtasıyla dolaylı yoldan Çekerek Irmağına karışmaktadır. Zile yolu ile Çekerek Irmağı, arasındaki alanlarda ve ırmak yatak eğiliminin azaldığı, HES çevresinde akarsu etrafında lokal olarak hayvan atıklarının birikintileri gözlemlenmiştir. Kontrol esnasında yöre halkı tarafından ‘Biyogaz tesisinin faaliyetleri sonucu oluşan ırmak havzası çevresinde bulunan tarım arazilerine döküldüğü’ ifade edilmiştir.
Yapılan gözlem ve incelemeler sonucu Biyogaz tesisinin çıktılarının tarım arazilerine bırakıldığı tespit edilse de ırmak yatağına doğrudan bir bırakılma tespit edilememiştir. Bahsi gecen mevkilerin akarsu yatağı boyunca yapılan incelemelerde herhangi bir canlı (balık/hayvan) ölümü gözlemlenmemiştir.''
Bölge halkı kirliliğe neden olan atıkların bırakıldığı alanlarda çekimler yapıp ilgililere ulaştırmaya devam ederken, çektikleri fotoğraf ve görüntüleri sosyal medya hesaplarından paylaşarak, soruna çözüm getirilmesini istiyor. Çekerek ilçesinin Kamışçık köyü Muhtarı Rıza Taşgın da, sosyal medya hesabından yaptığı son paylaşımında, 2018 yılından bu yana seslerini duyurmaya çalıştıklarını, elinde çok sayıda resmi yazışma ve belgelerin, video görüntülerinin bulunduğunu kaydetti. Taşgın, Çekerek Irmağı’ndaki kirliliğin önlenmesi konusunda Samsun DSİ’nin yetkili olmasına karşın, sorumluluğu Kayseri DSİ’ye atarak, yaptığı şikayetin sonuçsuz kaldığını da ileri sürdü.
