Anadolu’daki eski medeniyetlerin tarihinin ne kadar eskiye dayandığı 1960’larda yapılan bir kazı ile bambaşka bir boyuta geldi. Çatalhöyük’ün keşfi, o dönem Anadolu’daki yerleşik hayatın tarihinin ne kadar eskiye dayandığını gözler önüne sermişti. Göbeklitepe’nin keşfi yapılan çalışmaları bambaşka bir boyuta getirse de Çatalhöyük kazıları, Anadolu’daki arkeolojik çalışmalar için önemli bir yer teşkil ediyor.
Çatalhöyük kazılarını gerçekleştiren İngiliz arkeolog James Malleaart, her ne kadar büyük bir keşfe imza atsa da aynı zamanda büyük tartışmaların öznesi durumunda. Bu tartışmalar, İngiliz arkeoloğun 2012 yılında hayatını kaybetmesi sonrası da devam etti.
Eğitimini İngiltere’de yapan Malleaart, Hacılar’da 1954-1960 yılları arasında yaptığı kazılarda önemli buluntular elde etti. Söz konusu çalışma ile Türk arkeolojisinde ilk defa “Neolitik” kavramı dile getirilmeye başlandı.
İngiliz arkeolog ile ilgili ilk büyük tartışma Çatalhöyük kazıları öncesinde yaşandı. Malleaart, İzmir’de yaşayan bir Rum vatandaşın kendisine getirdiği iddia ettiği bazı kalıntıları İngiliz basınına yazdığı bir makalede duyurdu. Söz konusu buluntuların Tunç Çağı eserlerinden oluştuğu iddia edildi. Ancak buluntulara ait fotoğraflar hiçbir zaman yayınlanmadı ve sadece bazı çizimler gösterildi. Öte yandan Malleaart’a buluntuları getirdiği iddia edilen Rum kadının adresine ve buluntulara dair hiçbir iz bulunamadı. Öte yandan Türk basınında ise Malleart’ın tarihi eser kaçakçılığı ile bağlantısı olduğu iddia edildi. Büyük tartışmalara neden olan olay “Dorak hazinesi” olarak anıldı.
ASIL BÜYÜK OLAY ÇATALHÖYÜK KAZISINDA ÇIKTI
İngiliz arkeolog Malleaart ile ilgili çıkan asıl büyük tartışma Çatalhöyük kazıları sırasında çıktı. Malleaart, Çatalhöyük’te Neolitik yerleşime dair önemli buluntular elde ederek Anadolu arkeolojisinde önemli bir yer edindi. Ancak bunun yanında açıkladığı bazı buluntularla ilgili büyük tartışmalar çıktı. İngiliz arkeolog, orijinal hiyeroglif olduğu iddia edilen Luvi yazıtları ve Asur tabletlerinin çevirilerini yayınlamaya başladı. Uzmanlar, Malleaart’ın gerçek keşiflerini uydurma hayallerle tamamlamaya çalıştığına inanıyor.
Malleart, Çatalhöyük’te tarihi eser kaçakçılığına adının karışması nedeniyle sınır dışı edildi ve Çatalhöyük kazıları durduruldu.
ÖLÜMÜNDEN SONRA ÇALIŞMALARINI EMANET ETTİĞİ İSİMDEN FLAŞ SÖZLER
Uzmanlar, Malleaart’ın yayınladığı duvar resimlerinin ne kadarının sahte olduğunu kesin olarak bilemiyor. Ancak Malleart’ın ölümü öncesi çalışmalarını emanet ettiği İsviçreli jeoarkeolog Eberhard Zangger’den flaş sözler geldi. Zangger, 2018 yılında yaptığı açıklamada Malleart’ın duvar resimleri ile ilgili çizimlerinin sahte olduğunu söyledi. Zangger, çizimleri İngiliz arkeoloğun evinde bulduğunu belirtti.
Konuyla ilgili açıklamalarda bulunan Zangger’e göre Çatalhöyük duvar resimlerinden kaç tanesinin sahte olduğu hala belirsiz.
