İstihlâk-ı Millî Kadınlar Cemiyeti Balkan Muharebeleri sırasında, 1913 yılında Melek Hanım tarafından yerli üretimi artırmak ve yerli malı kullanımını teşvik için kurulan bu cemiyet, Müslüman kadına terziliği öğretmiş; yerli kumaş üretimini artırmak suretiyle millî iktisat politikasını takip etmiş ve millî bir moda oluşturmak istemiştir. Bununla beraber cemiyet, açtığı hastanede yaralıların tedavisi ile ilgilenmiş, hastanenin bütün ihtiyaçlarını da kendi azalarının yardımı, İstihlâk-i Millî Mağazası ve dikiş hanelerinin geliri ile sağlamıştır. Seferberlik ilânından itibaren bütün mesaisini vatan savunması uğrunda çalışanlara yardıma hasreden bu cemiyet, Üsküdar, Beylerbeyi ve Emirgan gibi çeşitli noktalarda dikiş, nakış ve el işleri yurtları açmış, seferberlik sırasında orduya verilmek üzere; 1.500 çift yün çorapla 1.450 adet avcı yeleğini Müdafaa-i Milliye Cemiyeti’ne teslim etmiştir.
İstihlâk-i Millî Kadınlar Cemiyeti’nin Divanyolu’nda açtığı hastaneye Hariciye Nezareti’nde oluşturulmuş İane Komisyonu 40, Kadın Efendi ise 20 Osmanlı Lirası bağışta bulunmuştur.
Asker Ailelerine Yardımcı
Hanımlar Cemiyeti
Enver Paşa’nın eşi Naciye Sultan’ın himayesinde kurulan, başkanlığını Nuriye İsmail’in (Canbolat) yaptığı cemiyetin amacı, askerlerin ihtiyaçlarını karşılamak, şehit ve gazi ailelerine yardım etmektir. Başlangıçta muhtaç ailelere sıcak çorba dağıtırken, zamanla bu işin imkânsız bir hâl alması üzerine çorba yerine fasulye, pirinç, yağ ve saire gibi kuru erzak dağıtımı yoluna gidilmiştir.
Cemiyetin savaş sırasında düzenlediği yardım faaliyetlerinden biri basına şöyle yansımıştır: “Dün Asker Ailelerine Yardımcı Hanımlar Heyeti ve Biçki Yurdu Heyeti muhterem azaları hanımefendiler, Mekteb-i Harbiye Hastahanesi’nde mevcut mecrûhîni guzat-ı Osmaniyye’yi ziyaret ederek, mecrûhîne bizzat portakal, sigaralar tevzi etmek ve mektuplarını yazmak suretiyle tatyîbi hatıralarına bezm-i inayet buyurmuş ve Asâkir Aileleri Yardımcı Hanımlar Heyeti azası derhal aralarında tedarik ettiği parayla altmış hastabakıcı gömleği mubayaa ettikleri gibi bunları iki yüze iblağ edeceklerini vaad buyurmuşlardır”. Basında yer alan bir habere göre: Asker Aileleri Yardımcı Hanımlar Heyeti üyeleri 60 hastabakıcı gömleği satın alıp Mekteb-i Harbiye Hastanesi’ne bağışlamışlardır.
Yaralıların menfaatine Asker Ailelerine Yardımcı Hanımlar Cemiyeti’nin tertiplediği eğlenceyi müteakip piyango ile ilgili basına yansıyan bir haberde; Prens Mahmud Hamdi Paşa’nın piyangoya epey bir kıymetli eşya bağışladığı, birçok piyango biletini de satın almış olduğu yer almıştır.
Bir başka haberde ise; “Ayrıca Asker Ailelerine Yardımcı Hanımlar Cemiyeti Cuma günü Gülhane Parkı’nda düzenlediği eğlence programının gelirini askerlerin ailelerine yardım gibi hayırlı ve mukaddes bir işe tahsis etmiştir. Salıncakların, atlıkarıncaların ve hanımlarla beylere mahsus nişangâhların bulunduğu eğlencelere iştirak edenler, eğlenirken büyük bir hayra da iştirak etmiş olacaklardır” denmektedir.
