Sosyal medya, özellikle genç nesil için hayatın ayrılmaz bir parçası haline geldi. Ancak, artan sosyal medya kullanımı, dijital bağımlılık, zihinsel sağlık sorunları ve sosyal ilişkilerde bozulmalar gibi olumsuz etkilere yol açabiliyor. Gençlerin büyük bir kısmı günde ortalama 3-4 saatini sosyal medya platformlarında geçiriyor ve bu durum uzun vadede psikolojik ve fiziksel sağlıklarını tehdit ediyor.
SOSYAL MEDYA BAĞIMLILIĞI VE GENÇLER ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
Sosyal medya bağımlılığı, gençlerin dijital dünyada geçirdiği zamanın artmasıyla birlikte ciddi bir sağlık sorunu haline geldi.
Uzmanlara göre, sosyal medyada fazla zaman geçirmek, gençlerin dikkat sürelerini kısaltıyor, depresyon ve anksiyete gibi ruhsal hastalıkların artmasına neden oldu. Özellikle gençlerin kimlik gelişim süreçlerinde sosyal medyanın etkisinin büyük olduğunun altı çizildi.
Psikiyatrist ve dijital bağımlılık konusunda uzmanlaşmış akademisyen olarak tanınan Dr. Ahmet Demir, sosyal medyanın gençlerin zihinsel sağlıkları üzerindeki etkisini şöyle değerlendirdi:
"Sosyal medya, gençlerin sosyal becerilerini geliştirmelerine yardımcı olabilir, ancak aşırı kullanım, izolasyona, yalnızlığa ve depresyona yol açabilir. Gençler, sosyal medya üzerinden başkalarının hayatlarıyla kıyaslama yaparak özgüven kaybı yaşayabilirler. Ayrıca, 'beğenilme' ve 'paylaşılma' gibi sosyal medyanın sunduğu ödüller, beynin ödül merkezini uyararak, bağımlılık oluşturabilir."
YENİ ARAŞTIRMALAR VE BAĞIMLILIKLA MÜCADELE YÖNTEMLERİ
Son yıllarda yapılan araştırmalar, sosyal medya kullanımının beyin üzerindeki etkilerini daha ayrıntılı bir şekilde incelemeye başladı.
Harvard Üniversitesi'nde yapılan bir araştırma, sosyal medya kullanımının dopamin salınımını tetikleyerek, kullanıcıları sürekli olarak yeni içerikler aramaya yönlendirdiğini ve bunun da bir bağımlılık halini aldığını ortaya koydu.
Araştırmacılar, sosyal medya kullanımını sınırlamanın beyin kimyasını dengelemeye yardımcı olabileceğini belirtiyorlar.
Psikoloji ve dijital medya bağımlılığı konusunda Türkiye'nin önde gelen uzmanlarından biri olan ve Boğaziçi Üniversitesi'nde öğretim üyesi Prof. Dr. Zeynep Yılmaz, dijital bağımlılıkla mücadelede önerilen bazı yöntemleri şöyle sıraladı:
"Gençlerin sosyal medya kullanımını sınırlamak, sağlıklı bir dijital yaşam alışkanlığı edinmelerine yardımcı olabilir. Bunun için ailelerin ve okulların birlikte çalışması gerekiyor. Aileler, çocuklarının dijital dünyada geçirdiği zamanı izlemeli ve onlara dijital detoks yapmayı öğretmelidir. Okullarda ise dijital okuryazarlık dersleri verilmeli ve gençlerin sosyal medya kullanımına dair bilinçli olmaları sağlanmalıdır."
DİJİTAL DETOKS VE SAĞLIKLI DİJİTAL YAŞAM
Son yıllarda "dijital detoks" kavramı, sosyal medya bağımlılığı ile mücadelede önemli bir çözüm önerisi olarak öne çıkmıştır. Dijital detoks, belirli bir süre boyunca elektronik cihazlardan uzak durmak ve dijital dünyanın etkilerinden uzaklaşmaktır. Uzmanlar, gençlerin dijital detoks yaparak ruhsal sağlıklarını koruyabileceklerini ve beyinlerini yeniden dengeleyebileceklerini belirtiyorlar.
Çocuk ve ergen psikiyatristi Dr. Emine Korkmaz, dijital detoksun gençler üzerindeki faydalarını şu şekilde açıkladı:
"Dijital detoks, gençlerin günlük yaşamlarındaki stresi azaltmalarına, odaklanmalarını artırmalarına ve daha iyi uyumalarına yardımcı olabilir. Ayrıca, sosyal medya bağımlılığını azaltan ve sağlıklı ilişki kurma becerilerini geliştiren bir yöntem olarak etkili olabiliyor. Gençler, sosyal medya dışında da eğlenceli ve verimli aktiviteler bulabilmeli, bu şekilde dijital dünyadan uzaklaşarak gerçek dünyada daha fazla zaman geçirebilirler."
SOSYAL MEDYA BAĞIMLILIĞININ ÖNLENMESİNDE AİLELERİN ROLÜ
Aileler, gençlerin sosyal medya kullanımını izlemek ve bu konuda onlara rehberlik etmek konusunda önemli bir rol oynamaktadır. Çocukların erken yaşlarda dijital dünyaya adım atması, onların sosyal medya bağımlılığına daha yatkın hale gelmelerine sebep olabilir.
Uzmanlar, ailelerin çocuklarına dijital medya konusunda örnek olmaları gerektiğini vurguladı.
Ebeveynler, sosyal medyanın sınırlı kullanımını teşvik etmeli ve dijital dünyada geçirilen zamanın denetimini sağlamak için düzenli olarak çocuklarıyla konuşmalı.
DİJİTAL DÜNYADA SAĞLIKLI YAŞAM İÇİN BİLİNÇLİ ADIMLAR
Gençlerin sosyal medya bağımlılığı, zihinsel ve fiziksel sağlıklarını tehdit eden bir sorun haline geldi.
Ancak, ailelerin, okulların ve toplumun işbirliğiyle bu bağımlılıkla mücadele etmek mümkün olabilir.
Dijital detoks, sosyal medya kullanımını sınırlama ve sağlıklı dijital yaşam alışkanlıkları geliştirme gibi yöntemler, gençlerin sosyal medya bağımlılığına karşı korunmasında etkili olabilir. Bilinçli ve dengeli bir dijital yaşam, gençlerin fiziksel ve zihinsel sağlıklarını koruyarak daha sağlıklı bir gelecek inşa etmelerine yardımcı olacağı bildirildi.
