Yaşlılıkta bunamaktan korkanlar için umut verici bir haber geldi. Zona aşısı, demans riskini önemli ölçüde azalttığı ortaya çıktı.
ABD ve Avrupa’dan gelen son bilimsel araştırmalar, bu aşının yalnızca zona hastalığını önlemekle kalmayıp, aynı zamanda zihinsel gerilemeye karşı da güçlü bir koruma sağladığını ortaya koydu.
Uzmanlar, aşılanan yaşlı bireylerde demans riskinin %20 oranında düştüğünü belirtti.
İşte bu çarpıcı bulgunun detayları ve uzmanların görüşleri...
Demans, dünya genelinde 55 milyondan fazla insanı etkileyen ve yaşlanan nüfusla birlikte giderek büyüyen bir sağlık sorunu.
Alzheimer gibi demans türleri için henüz kesin bir tedavi bulunmazken, önleyici yöntemler büyük bir önem kazandı.
Son yıllarda yapılan araştırmalar, zona (herpes zoster) aşısının beklenmedik bir faydasını gün yüzüne çıkardı.
ABD’deki Stanford Üniversitesi’nden Dr. Pascal Geldsetzer liderliğinde yürütülen bir çalışma, zona aşısı olan yaşlı bireylerin demans riskinin, aşılanmayanlara kıyasla %20 daha düşük olduğunu gösterdi.
GALLER’DEN GELEN DOĞAL DENEY
Çarpıcı sonuçlar, Galler’de 2013 yılında uygulanan bir aşı programından elde edilen verilere dayandı.
Program kapsamında, 2 Eylül 1933’ten sonra doğanlar Zostavax adlı zona aşısına erişebilirken, daha yaşlı bireyler bu haktan yararlanamadı.
Dr. Geldsetzer, “Bu, adeta bir randomize kontrollü deney gibiydi. 280 binden fazla kişinin sağlık kayıtlarını inceledik ve aşılananlarda 7 yıl içinde demans teşhisinin %20 daha az olduğunu gördük” dedi.
Nature dergisinde yayımlanan bu araştırma, kadınlarda etkinin daha belirgin olduğunu da ortaya koydu.
Demans gençleri de vuruyor! Uzmanlar nedenlerini açıkladı
BİLİMSEL KANITLAR GÜÇLENİYOR
Zona aşısının demans üzerindeki koruyucu etkisi, daha önce de çeşitli çalışmalarda gündeme geldi.
Oxford Üniversitesi’nden Prof. Dr. Paul Harrison, “Shingrix gibi yeni nesil zona aşılarının, Zostavax’a kıyasla %17 daha fazla koruma sağladığını geçen yıl tespit etmiştik. Bu yeni bulgular, aşıların demansı önlemede güçlü bir potansiyele sahip olduğunu doğruluyor” açıklamasında bulundu.
Nature Medicine’de yayımlanan bir başka çalışma ise, Shingrix aşısının demanssız geçen süreyi 164 gün uzattığını gösterdi.
NASIL BİR ETKİ SAĞLIYOR?
Uzmanlar, bu etkinin iki ana mekanizmaya dayandığını düşünüyor. Birincisi, aşının varicella-zoster virüsünün yeniden aktifleşmesini engelleyerek sinir sistemindeki iltihabı azaltması.
Dr. Geldsetzer, “Virüsün yeniden aktifleşmesi, Alzheimer ile ilişkilendirilen anormal protein birikimini tetikleyebilir. Aşı bunu durduruyor” dedi.
Bilimsel çalışmalar gösterdi: Aşırı işlenmiş kırmızı et tüketimi demansa yol açabilir
İkinci teori ise, aşının bağışıklık sistemini genel olarak güçlendirerek beyin sağlığını koruması.
İngiltere’deki Imperial College London’dan Prof. Dr. Frank Kelly, “Bağışıklık sisteminin dengelenmesi, nörodejeneratif hastalıklara karşı bir kalkan oluşturabilir” görüşünü paylaşıyor.
UZMANLARDAN ÇAĞRI: DAHA FAZLA ARAŞTIRMA ŞART
Bu bulgular, bilim dünyasında heyecan oluştursa da, uzmanlar kesin sonuçlar için daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulduğunu vurguladı.
Prof. Dr. Harrison, “Aşının demansı doğrudan önlediğini söylemek için randomize klinik denemeler gerekli. Ancak elimizdeki veriler çok umut verici” dedi.
Demans hastalarına sahte otobüs durakları
Zona aşısı, 50 yaş ve üzeri bireyler için zaten önerilen bir uygulama. Ancak bu yeni bulgular, aşının yalnızca zona değil, zihinsel sağlık için de bir kalkan olabileceğini gösterdi.
Demans riskini azaltmak isteyenler için bu aşı, bilimsel bir umut ışığı olarak parladı.
