Koç Üniversitesinin bilimin gelişmesini teşvik etmek amacıyla her sene takdim ettiği Koç Üniversitesi Rahmi M. Koç Bilim Madalyası’nın 2022 yılı kazananı Massachusetts Teknoloji Enstitüsünden (Massachusetts Institute of Technology-MIT) Prof. Dr. Bilge Yıldız oldu.
Türkiye''nin yetiştirdiği, evrensel bilgi birikimine katkıda bulunan başarılı bilim insanlarını ödüllendirmek amacıyla verilen Koç Üniversitesi Rahmi M. Koç Bilim Madalyası, bu yıl pandeminin ardından Rahmi M. Koç Müzesi''nde yeniden yüz yüze gerçekleştirilen törenle sahibini buldu.
50 YAŞI AŞMAMIŞ ŞARTI
Bir yıl fen, mühendislik ve tıp, takip eden yıl da iktisadi, idari, sosyal, insani bilimler ve hukuk alanlarına odaklanan ödül, evrensel bilgi birikimine üst düzey katkıda bulunmuş 50 yaşını aşmamış bilim insanlarına veriliyor.
Bu yıl 7''ncisi verilen madalyanın kazananı, çalıştığı teknolojilerle dünya çapında enerji verimliğini artırıp karbondioksit salımını azaltarak, iklim ve enerji krizlerine karşı ürettiği bilime dayalı çözümlerle öne çıkmış bilim insanı, Prof. Dr. Bilge Yıldız oldu.
Madalya Prof. Dr. Yıldız''a, yeni nesil yüzey kimyası, verimli ve dayanıklı elektrokimyasal enerji dönüşüm malzemeleri ve enerji tasarruflu iyonik bilgisayar sistemlerinin anlaşılmasına ve tasarımına yaptığı ufuk açıcı katkılarına istinaden takdim edildi. Törende madalya sahibi Yıldız''ın yanı sıra Koç Üniversitesi Mütevelli Heyet Başkanı Prof. Dr. Nur Yalman, Koç Üniversitesi Rektör Vekili ve Akademik İşlerden Sorumlu Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Zeynep Gürhan Canlı ve 2022 yılı Madalya Seçici Kurul başkanı Prof. Dr. Umran İnan konuşma yaptı.
Yalman, bu yılın madalya sahibinin, çağın en önemli konularından biri olan enerji ve malzeme bilimlerine yaptığı yenilikçi katkılar ve ortaya koyduğu çığır açıcı çalışmalar sayesinde hem bugüne hem de geleceğe ışık tutan bir isim olduğuna dikkati çekti.
RAHMİ KOÇ''A TEŞEKKÜR
Konuşmasında, bilime ve bilimsel çalışmalara verdiği olağanüstü destek nedeniyle Koç Üniversitesi Onursal Başkanı Rahmi Koç''a teşekkür eden Yalman, "Bugün üniversitemiz dünyanın en saygın akademik kuruluşları arasında haklı bir yer edinmiş ise, ismi Caltech ve Ecole Normale Superieure gibi efsanevi üniversitelerle birlikte anılıyor ise bu başarının en önemli mimarlarından biri de desteğini hiçbir zaman üniversitemizden esirgemeyen Onursal Başkanımız sevgili Rahmi Koç''tur." dedi.
Yalman, Cumhuriyetin ilanının 100''üncü yılının kutlanacağı 2023''e sayılı günün kaldığını hatırlatarak, şunları kaydetti:
"Büyük önderimiz Mustafa Kemal Atatürk ve dava arkadaşlarının Cumhuriyeti kurarken benimsedikleri ilkeler, Koç Üniversitesinin kuruluşunda da en temel unsurlar olmuştur. Merhum Vehbi Koç, bizatihi bir ''Cumhuriyet İnsanı'' olarak, Koç Üniversitesinin temellerini atarken, Atatürk''ün Türkiye Cumhuriyeti''nin kuruluşunda benimsediği hedefleri benimsemişti. Koç Üniversitesi Cumhuriyetin istediği düşüncede, bilgide, sağlıkta güçlü ve yüksek karakterli genç insanları yetiştirmeyi birincil vazifesi sayar. Cumhuriyetin ihtiyacı olan düşüncesi hür, anlayışı hür, vicdanı hür nesiller Koç Üniversitesinin en değerli bileşenleridir. Tarihimizin içinden gelen, derin kültürümüzün kıymet ölçülerini ifade eden Mevlana ve Yunus''un temsil ettiği insani hümanizmayı yaşatacağız ve bütün dünyaya tanıtacağız."
"ÇOK GENÇ VE OLAĞANÜSTÜ"
Zeynep Gürhan Canlı da bu madalya töreninin, üniversitenin en özel ve değerli anları arasında olduğunu dile getirdi.
Canlı, "Türkiye''de yarım yüzyıldır eğitim, kültür ve sağlık alanlarındaki etkisiyle bilinen Vehbi Koç Vakfı tarafından bugüne kadar kampüslerimize yapılan yatırım, 1,5 milyar Amerikan dolarını aştı. Vakfın her yıl Koç Üniversitesinin cari açığını kapatmak için üniversitemize aktardığı kaynak ise bu yıl yaklaşık 20 milyon Amerikan doları. Bu cömert desteği tüm öğrencilerimizin en iyi eğitimi almaları ve üniversitemizde en etkin bilimsel araştırmaların yapılması için kullanmak ise bizim üstümüze vazife." ifadelerini kullandı.
Prof. Dr. Umran İnan ise insanlığı ve toplumları en çok etkileyecek olan yeni buluşların çoğunun tıp, mühendislik, temel bilimler ile idari, sosyal, insani bilimler ve hukuk alanlarının örtüşme ve kesişmelerinde olacağını belirterek, "Disiplinlerarası yaklaşımın ve coğrafi sınırların çok ötesinde iş birliklerinin öneminin giderek arttığı bu yeni yüzyılda farklı coğrafyalarda kendini rahat hisseden, tüm dünya insanları ile iş birliği yapabilen, farklı coğrafyalarda, farklı kurumlarda, farklı ekipleri anlayan ve çalışan bilim insanlarına, hümanistlere, avukatlara, yargıçlara, doktorlara, iş insanlarına ihtiyacımız var." değerlendirmesinde bulundu.
İnan, şunları kaydetti:
"Koç Üniversitesi Rahmi Koç Bilim Madalyası sahipleri de hem farklı disiplinleri kendi içlerinde harmanlayan, hem de eş zamanlı farklı kullanan çok parlak bilim insanlarımız olarak bu yeni devrimlerin kaptanları olacak. Bu sene 7''ncisini takdim edeceğimiz madalya sahibi de işte bu vizyona sahip, çok farklı öğeleri ve çıktıları birleştirerek bambaşka sonuçlar elde edebilen yine çok genç ve olağanüstü başarılı bir araştırmacı, bir bilim insanı.
Kadınlarının eğitimde, ekonomide ve iş dünyasında en etkin şekilde yer almalarını sağlayamayan toplumların küresel düzeyde çağdaş medeniyet ve insanlık için mücadelelerinde bir elleri arkada yarışmaya mahkum olduklarına yürekten inanan bir insan olarak, Prof. Dr. Bilge Yıldız''ın ışığında kadınların toplumumuzdaki önemli yerlerini, belirleyici katkılarını ve potansiyelini bir kez daha idrak edelim isterim."
AMAÇ İKLİM VE ENERJİ KRİZİNE ÇÖZÜM
Yıldız da iki matematik öğretmeninin kızı olarak dünyaya geldiğini, İzmir''in Söke ilçesinde teknolojiden uzak bir çocukluk geçirdiğini ifade etti.
Kendisine çalışmanın önemini aşılayan ailesi için eğitimin çok temel bir yere sahip olduğunu aktaran Yıldız, bilimle uygulamalı olarak ilk karşılaşmayı İzmir Fen Lisesi''nde öğrenciyken yaptığı deneylerle yaşadığını söyledi.
Yıldız, araştırmaları ve evrensel ölçekte etki uyandıran çalışmaları hakkında bilgi verdi.
Yetiştiği ülke olan Türkiye''den aldığı bu ilk ödülün onun için büyük bir gurur kaynağı olduğunu paylaşan Yıldız, yıllarını verdiği bilimsel çalışmalarının altında yatan temel motivasyona ilişkin, "Üzerinde çalıştığımız teknolojilerin amacı, dünya çapında enerji verimini artırmak ve karbondioksit salımını azaltmak. Bunların üst seviyesindeki amacımız dünyaca iklim ve enerji krizlerine bilime dayalı çözümler üretmek." diye konuştu.
Yıldız, araştırmalarının iklim krizi konusundaki çözüm arayışlarına nasıl katkı sağladığına ilişkin ise "Çalışmalarımızdan biri de karbondioksitin katı yakıt hücreleriyle elektrolizine (kimyasal ayrışma) yönelik. Bu şekilde atmosferdeki karbondioksit seviyesini düşürürken aynı anda karbondioksiti faydalı kimyasal ürünlere ve malzemelere dönüştürebiliyoruz." dedi.
Mars’ta da karbondioksiti oksijene çevirdikleri benzer bir çalışma yürüttüklerini aktaran Yıldız, "Bu teknoloji başarıyla gerçekleşirse ileride Mars’a insanlı geziler düzenlenebilir ve burada araştırmalar gerçekleştirilebilir. NASA''dan bu yönde gelen önemli bir projeye katkıda bulunduk; şu anda bu deney Mars’ta karbondioksit elektroliziyle oksijen üretilmesini sağlıyor." ifadelerini kullandı.
"BENDEN DAHA İYİSİNİ YAPABİLİRLER"
Yıldız, hayatına yön veren bilimsel soruların yanında ürettiklerinin arka planındaki kilit sorunun "Çocuklarımıza nasıl bir gelecek bırakacağız?" olduğunu söyledi.
Biri 4, diğeri 10 yaşında iki çocuğu olan Yıldız, "Onların sağlıklı ve temiz bir dünyada yaşamasını istiyorum. Yaptığımız bütün araştırmalar temiz teknolojileri, karbondioksit salımını azaltan teknolojileri geliştirmeye hizmet ediyor. Bu amaca yönelik çalışmak önemli benim için. Bu alanda alternatif çözümleri etkinleştirmek için maalesef çok zamanımız kalmadı, o yüzden her gün çok çalışmaya devam etmemiz lazım." dedi.
2018''den beri profesör olarak ders verdiği MIT''de birçok öğrenciye ilham kaynağı olan Yıldız, Koç Üniversitesi Rahmi M. Koç Bilim Madalyası aracılığıyla Türkiye''de bilime meraklı gençlere olan güvenine ilişkin şunları kaydetti:
"Ben şimdiye kadar yaptıklarımı yapabildiysem Türkiye''den birçok yetenekli genç benden daha iyisini de yapabilir. Türkiye''de çok çalışkan, çok genç insanlarımız var. Umarım bu ödül onlara da çok büyük bir motivasyon kaynağı olur. Koç Üniversitesi Rahmi M. Koç Bilim Madalyası aynı zamanda benim sorumluluklarımı da artırıyor. Hem kendi yaptığımız araştırmaları en iyi şekilde devam ettirebilmek hem de bilim peşinde koşan daha çok genci bu alana yönlendirebilmek, onları bilim yolunda motive edebilmek için. Umarım bu iki yönde de ileride daha başarılı olabilirim."
BİLİM MADALYASI''NI DAHA ÖNCE ALAN İSİMLER
2016 yılından beri verilen Koç Üniversitesi Rahmi M. Koç Bilim Madalyası''nı şimdiye kadar alan bilim insanları şöyle:
"Prof. Dr. Aydoğan Özcan-2016. Prof. Dr. Daron Acemoğlu-2017. Prof. Dr. Metin Sitti-2018. Prof. Dr. Filiz Garip-2019. Prof. Dr. Hatice Altuğ-2020. Prof. Dr. Ali Hortaçsu-2021. Prof. Dr. Bilge Yıldız-2022"
PROF. DR. BİLGE YILDIZ KİMDİR?
Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (Massachusetts Institute of Technology – MIT) Breene M. Kerr (1951) Kürsüsü’nde nükleer enerji ve malzeme bilimleri profesörü olarak görev yapan Bilge Yıldız, araştırmalarında enerji dönüşümü ve bilgi işleme için yeni nesil elektrokimyasal cihazların geliştirilmesine odaklanıyor. Yıldız’ın araştırmalarından elde edilen bilimsel çıktılar verimli ve dayanıklı katı oksit yakıt hücreleri, elektrolitik su ayırma, beyinden esinlenen bilgi işlem ve katı hal piller için yeni malzemelerin ve arabirimlerin tasarımına rehberlik ediyor. Prof. Dr. Yıldız’ın laboratuvarı oksijen indirgeme, su ayrımı, iyon difüzyonu ve karışık iyonik-elektronik iletken oksitlerde yük aktarımının moleküler seviyede anlaşılmasına önemli katkılarda bulunmuştur. Yıldız’ın araştırmaları yüzey kimyası, esnek gerinim, dislokasyonlar ve güçlü elektrik alanlarının bu uygulamalarda reaktivite, verim ve bozunmaya olan etkilerini ortaya çıkarmıştır. Prof. Dr. Yıldız’ın bu yaklaşımı, yerinde taramalı tünelleme ve X ışını spektroskopisini temel ilkelere dayanan hesaplamalar ve yeni atom simulasyonlarıyla bir arada kullanarak elektronik yapı, kusurların hareketliliği ve yapısının hesaplamalı ve deneysel analizini bir araya getiriyor.
Hacettepe Üniversitesi Nükleer Enerji Mühendisliği Bölümü’nde lisans eğitimi gören Bilge Yıldız, yüksek lisans eğitimini nükleer bilim ve mühendislik, doktora eğitimini ise nükleer enerji sistemleri üzerine elektrokimya mühendisliği alanlarında MIT’de tamamladı. Bir süre ABD’deki Argonne Ulusal Laboratuvarı’nda araştırmacı olarak çalıştıktan sonra İngiltere’deki Imperial College’da misafir professor olarak görev yaptı. Prof. Dr. Yıldız halen MIT’de Elektrokimyasal Arayüzler Laboratuvarı Direktörü olarak araştırmalarını sürdürüyor.
İngiltere Kraliyet Kimya Topluluğu (Royal Society of Chemistry) ve ABD Fizik Topluluğu (American Physical Society) üyesi olan Bilge Yıldız’ın akademik çalışmalarının layık görüldüğü ödüller arasında LG Chem Küresel İnovasyon Yarışması Ödülü, ABD Seramik Topluluğu (American Ceramic Society) Ross Coffin Purdy Seramik Alanında En İyi Makale Ödülü, Elektrokimya Topluluğu (The Electrochemical Society) Charles W. Tobias Genç Araştırmacı Ödülü, Uluslararası Malzeme Araştırmaları Toplulukları Birliği (International Union of Materials Research Societies) Somiya Uluslararası İşbirliği Ödülü, ABD Ulusal Bilim Vakfı (National Science Foundation) CAREER Ödülü, MIT Nükleer Bilim ve Mühendislik Bölümü Üstün Başarılı Öğretmen Ödülü ve Argonne Ulusal Laboratuvarı Pace Setter Ödülü yer alıyor.
Prof. Dr. Bilge Yıldız, bugüne değin Uluslararası Katı Hal İyoniği Topluluğu (International Society for Solid-State Ionics) başkan yardımcılığı ve başkanlığı, 23. Uluslararası Katı Hal İyoniği Konferansı’nın baş organizatörlüğü, Güney Kaliforniya Üniversitesi Malzeme Genomu Merkezi (Materials Genome Center) bağımsız danışma kurulu üyeliği ve MIT Gelecek Enerji Sistemleri Merkezi (Future Energy Systems Center) idari komitesi üyeliğinin de aralarında olduğu pek çok akademik görevde bulundu. Yıldız, MIT Quest for Intelligence, Physical Review Materials, Journal of Physics: Energy ve Energy & Environmental Science gibi pek çok prestijli akademik yayının yayın kurulunda görev yapıyor.
Prof. Dr. Yıldız’ın Science, Nature Communications, Advanced Energy Materials, Nature Materials, Journal of the American Chemical Society gibi etki değeri çok yüksek bilimsel dergilerde çok sayıda yayını bulunuyor.
