Çağımızda modern insanın bir kısmının Neandertal atalarının parçasını taşıdığı biliniyor. Zira yaklaşık 40 bin yıl öncesine kadar Avrupa'da yaşayan insansı Neandertallerle, Homo Sapiens atalarımızın karşılaşmasının izleri genlerimizde bulunuyor.
Homo Sapiens atalarımızın Neandertallerle cinsel ilişkiye girerek melez atalarımızı yarattığının kanıtları, 2010'da İsveçli Genetikçi Svante Pääbo yönetimindeki bilim insanlarının, Neandertal kemiklerindeki DNA'yı alarak genomunu ayrıntılı şekilde haritalamasının ardından ortaya çıkmıştı.
Şimdiyse Avrupalı araştırmacılar, insanlardan alınan ve Neandertal DNA'sıyla proteinlerini içeren kök hücrelerden çok minik beyin organoidleri oluşturdu.
"Mini beyin" olarak da adlandırılan laboratuvarda yaratılan beyin organoidlerindeki nöronların, bağlantı kurabildikleri ve biraz elektriksel faaliyet yarattığı görülmüştü. Ancak yetişkin bir insan beynindekilere göre çok ama çok daha az şekilde.
Organoidler, bazı fizyolojik fonksiyonları koruyan mini, basitleştirilmiş organlar oluşturmak için belirli 3 boyutlu ortamlarda yetişen hücreleri temsil etmektedir.
Organa benzeyen anlamına gelen organoid terimi, 1946 yılının başlarında kullanılmıştır. Bundan sonraki yıllarda, kültür sistemlerinde organotipik yapılar organoid olarak kabul edilmiştir.
Kök Hücre Raporları adlı hakemli dergide yayımlanan çalışmada araştırmacılar, bunun Neandertallerin modern insanla olan bağına daha fazla ışık tutmasını umuyor.
Çalışmanın yazarlarından Basel Üniversitesi'nden doktoralı öğretim görevlisi Grayson Camp, "Doğru kişilerden alınacak kök hücrelere erişiminiz olduğun da ise Neandertal genomunun ne kadarının keşfedilebileceğini merak ediyorduk" dedi.
Bunun bir kavram ispatı çalışması olduğunu belirten Camp yaptıklarının "laboratuvarda Neandertal beyni oluşturmak" olmadığını şu sözlerle vurguladı:
Bunlar insan hücreleri. Neandertal hücreleri değil. Bunlar içinde doğal şekilde Neandertal DNA'sı olan insan hücreleri. Bu Jurassic Park'takinden tamamen farklı. Daha çok, artık var olmayan bir şeyi yeniden oluşturmaktansa onun mekanizmasını araştırmak.
Araştırmacılar çalışamalarında, hücre hatlarının tamamına yakınını, Birleşik Krallık ve Kuzey Avrupa kökenli insanların oluşturduğu bir biyobankadan alınan kök hücreleri kullandı. Birleşik Krallık ve Kuzey Avrupa kökenli insanların Neandertal genlere sahip olduğu biliniyordu.
Camp "Bu kişilerden alınan kök hücrelerin genomonu analiz ettik ve bunları Pääbo'nun labortauvarında üretilenlerle karşılaştırdık. Hangi kısımların Neandertallerden türediğini hangilerinin türemediğini anlayabiliyorduk. Her kişi için bu bağ, genomlarının yüzde 1 ile yüzde 4'ünün Neandertallerden alındığı şeklinde. 200 kişiye baktığınızda bu Neandertal genlerinin yaklaşık yüzde 20'sini elde edebiliyorsunuz Bu da bu kök hücre kaynağının, Avrupalıların içindeki Neandertal genlerinin çoğuna sahip olduğu anlamına geliyor" dedi.
SADECE BİRKAÇ MİLİMETRE
Araştırmacılar ardından bu kök hücreleri bir petri kabında büyüme faktörü kullanarak yetiştirdi ve 3 boyutlu beyin organoidleri oluşturdu.
Bu organoidlerin boyutu sadece birkaç milimetre. Camp "Araştırmacılar daha önce insan hücrelerinden organoid üreterek analizler yaptı ancak kimse Neandertal DNA'sının ne yaptığıyla ilgilenmemişti" diye konuştu.
Camp gelecekte bu yöntemi kullanarak beyin dışındaki vücut organlarının dokularının kültür edilebileceğini ve incelenebileceğini de ekledi.
