Piyasada artan likitide ekonomi yönetimini rahatsız ederken, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) hem tüketici kredilerinin hem kredi kartı borçlanmasının hem de dövize olan talebin azaltılması için peş peşe hamleler yapmıştı. TCMB, bankaların zorunlu karşılıkları için düzenlemeye giderken, çokça tartışılan kredi kartına nakit avan taksit sayısı da 12’den 3’e düşürüldü. Ayrıca kart limitinin yüzde 80’i kadar olan nakit avans limiti yüzde 25’e indirildi. Tüm bunların yanında nakit avans çekim faizi Resmi Gazete'den duyurularak yüzde 5'e yükseltildi.
Mynet'te yer alan habere göre, atılan tüm adımlara rağmen yaklaşan seçimler nedeniyle vatandaş önceki deneyimlerine dayalı olarak altın ve döviz talebini arttırdı. Hatta döviz bürolarının önünde uzun kuyruklar oluştuğu görüntüleri sosyal medyada da sık sık yer aldı. Darphane’nin ise altın üretimini arttırmak için yeni fabrika kuracağı dile getirildi.
BANKALARDAN DOLAR UYARISI GELDİ
Tüm bunlar yaşanırken bankalardan dikkat çeken bir hamle daha geldi. Nakit avans ve tüketici kredisi kullanmak isteyen vatandaşlara bir uyarı yapıldı. “Bilindiği üzere tüketici kredileri; gerçek kişi tüketicilerin eğitim, sağlık, seyahat, taşınma, evlilik, alışveriş vb. kişisel ihtiyaçların karşılanması amacıyla bir defada sağlanan finansal destek kredileridir” denilen uyarıda şu ifadeler kullanıldı:
“Bireysel ihtiyaç veya ek hesap olarak kullandırılacak tüketici kredileri ile sağlanan finansal destek ile;
Altın veya döviz alım işlemleri, vadeli mevduat, repo, hisse senedi vb. finansal getiri sağlama amaçlı yatırımlar,
Bankalar ve banka dışı finansal kuruluşlar nezdindeki vadesi gelmemiş diğer kredi risklerinin kapatılması,
Kripto para piyasası hesağlarına veya bankacılık/sermaye piyasası sistemi dışına aktarılması,
Yurt dışına transfer yapılması,
İşlemleri kredinin kullandırım amacına aykırılık teşkil etmektedir.”
Nakit avans çekmek isteyenler bu mesajın altında yukarıda sıralananlardan birini bile yapmayacağına dair bir yazı daha gördü. Bankalar bu kurallara uyulması için vatandaşlardan onay istedi. O metinde ise şunlar yer aldı:
‘Bu bağlamda; banka yetkililerince tarafıma izah edilmesi ile tüketici kredisi niteliğinde olduğunu bildiğimi, söz konusu kredi/ek hesap ile sağladığım kaynağı amacına uygun kullanacağımı, kullanım amacına aykırılık teşkil eden yukarıda bahsi geçen işlemleri yapmayacağımı, kredinin amacı dışında kullanıldığının bankanızca tespiti ile tarafıma uygulanabilecek yaptırımları kabul ettiğimi ve söz konusu yaptırımlardan dolayı bankayı sorumlu tutmayacağımı, gayrikabili rücu, beyan ve taahhüt ederim.”
BİREYSEL KREDİLER YÜZDE 73 ARTTI
Türkiye Bankalar Birliği (TBB) verilerine göre, Ocak 2024 döneminde bankalar ve banka dışı finansal kuruluşlar tarafından kullandırılan bireysel krediler yüzde 73 artarak 2,8 trilyon TL oldu. Bireysel kredilerin yüzde 99’u bankalar tarafından kullandırılırken, finansman ve finansal kiralama şirketleri tarafından kullandırılan 16 milyar TL’lik bireysel kredinin 10 milyar TL’sini taşıt kredileri oluşturdu.
Bireysel kredilerin yüzde 45’ini kredi kartları, yüzde 30’unu ihtiyaç kredileri, yüzde 15’ini konut kredileri, yüzde 4’ünü taşıt kredileri ve yüzde 6’sını kredili mevduat hesabı oluşturdu. Bireysel kredilerde tasfiye olunacak alacak oranı yüzde 1,9 seviyesinde gerçekleşti.
