Balık, omega-3 yağ asitleri, protein ve vitaminleriyle sağlıklı beslenmenin temel taşlarından biri. Ancak, çiğ ya da yeterince pişirilmemiş balık tüketimi, parazit kaynaklı enfeksiyon riskini beraberinde getirdi.
Bilimsel araştırmalar, balıklardaki parazitlerin insan sağlığına ciddi zararlar verebileceğini gösterirken, uzmanlar hijyen kurallarına sıkı sıkıya bağlı kalınması gerektiğini vurguladı. Özellikle sushi gibi çiğ balık içeren yemeklerin popülerleşmesi, bu riskleri daha da görünür kıldı.
PARAZİTLERİN GÖLGESİNDE: BALIKTAKİ GÖRÜNMEZ DÜŞMAN
Balıklar, özellikle tatlı su ve deniz türleri, çeşitli parazitlerin ev sahibi olabilir. En yaygın olanları arasında yuvarlak kurtlar (Nematoda), tenyalar (Cestoda) ve trematodlar (Flukes) bulundu.
ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri’nden (CDC) parazitoloji uzmanı Dr. Susan Montgomery, “Anisakis gibi parazitler, çiğ veya az pişmiş balık tüketimiyle insanlara bulaşabilir ve ciddi gastrointestinal sorunlara yol açabilir” dedi.
Foodborne Pathogens and Disease dergisinde yayımlanan bir araştırma, dünya genelinde her yıl yaklaşık 20 milyon kişinin balık kaynaklı parazit enfeksiyonlarına yakalandığını ortaya koydu.
SAĞLIK RİSKLERİ: HAFİF BELİRTİLERDEN CİDDİ HASTALIKLARA
Balık parazitleri, hafif karın ağrısı ve bulantıdan, bağırsak tıkanıklığı veya karaciğer hasarı gibi ciddi sağlık sorunlarına kadar geniş bir yelpazede etki gösterebilir. Örneğin, Clonorchis sinensis adlı karaciğer parazitinin, uzun vadede safra kanalı kanserine yol açabileceği biliniyor.
HİJYENİN GÜCÜ: UZMANLARDAN ÖNERİLER
Parazit riskini en aza indirmenin yolu, doğru hazırlama ve pişirme yöntemlerinden geçti. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), balıkların en az 60°C iç sıcaklıkta pişirilmesini veya -20°C’de en az 7 gün dondurulmasını önerdi.
Norveç Deniz Araştırmaları Enstitüsü’nden Dr. Arne Levsen, “Sushi gibi çiğ balık içeren yemekler için dondurma işlemi zorunlu olmalı. Bu, Anisakis gibi parazitlerin bulaşma riskini neredeyse sıfıra indiriyor” dedi. Levsen’in Parasites & Vectors dergisinde yayımlanan çalışması, dondurmanın parazitleri etkisiz hale getirmede %99,9 etkinlik gösterdiğini kanıtladı.
KÜRESEL PERSPEKTİF: PARAZİTLERLE MÜCADELE
Parazit kaynaklı enfeksiyonlar, özellikle Asya ve Latin Amerika gibi çiğ balık tüketiminin yaygın olduğu bölgelerde daha sık görüldü. Japonya’da, yıllık 50.000’den fazla Anisakis vakası rapor ediliyor. Harvard T.H. Chan Halk Sağlığı Okulu’ndan Dr. Peter J. Hotez, “Küreselleşme, balık ticaretini artırdı ama aynı zamanda parazitlerin yayılımını da hızlandırdı. Gıda güvenliği standartları, bu riski yönetmek için hayati önemde” dedi.
Hotez, uluslararası balık ticaretinde parazit tarama protokollerinin sıkılaştırılmasını savundu.
TÜKETİCİLERE ÇAĞRI: BİLİNÇLİ TÜKETİM
Uzmanlar, tüketicilere şu önerilerde bulundu:
Balığı güvenilir kaynaklardan alın ve taze olduğundan emin olun.
Çiğ tüketimden kaçının; eğer çiğ tüketilecekse, balık önceden dondurulmuş olmalı.
Balığı en az 60°C’de pişirin ve iç sıcaklığını kontrol edin.
Kesme tahtaları ve bıçaklar, balık hazırlandıktan sonra sıcak sabunlu suyla yıkanmalı.
Dr. Montgomery, “Parazitler, doğru önlemlerle tamamen önlenebilir. Tüketicilerin bilinçlenmesi, bu riskleri ortadan kaldırabilir” dedi.
