Huzursuz bacak sendromu (HBS), genellikle akşam saatlerinde bacaklarda karıncalanma, yanma veya hareket ettirme isteğiyle kendini gösteren nörolojik bir durum.
Çoğu kişi bu rahatsızlığı uykusuzluk veya stresle ilişkilendirse de, son bilimsel çalışmalar HBS’nin Parkinson hastalığının erken bir işareti olabileceğini ortaya koydu.
Dünya çapındaki uzmanlar, bu belirtilerin hafife alınmaması gerektiğini vurguladı.
Dopamin dengesizliklerinden genetik faktörlere kadar birçok neden HBS’yi tetikleyebilirken, erken teşhis hem HBS hem de potansiyel Parkinson riskini yönetmede kritik önem taşıdı.
İşte bu rahatsızlığın perde arkası ve uzman önerileri...
HBS VE PARKİNSON: BİLİMSEL BAĞLANTI ORTAYA ÇIKIYOR
Huzursuz bacak sendromu, bacaklarda rahatsız edici hisler ve hareket ettirme dürtüsüyle karakterize. Özellikle istirahat halinde, akşam veya gece saatlerinde şiddetleniyor ve uykuya dalmayı zorlaştırıyor.
Parkinson hastalığı ise beyindeki dopamin üreten hücrelerin kaybıyla ortaya çıkan bir nörolojik bozukluk. Her iki durumun ortak noktası, dopamin sistemi üzerindeki etkiler.
ABD’deki Johns Hopkins Üniversitesi’nden nörolog Dr. Christopher Earley, “HBS ve Parkinson, dopamin yolaklarındaki bozukluklarla ilişkilidir. HBS, bazı hastalarda Parkinson’un prodromal, yani öncül bir belirtisi olarak ortaya çıkabilir” dedi.
Movement Disorders dergisinde yayımlanan bir araştırma, HBS tanısı alan bireylerin yüzde 20’sinde Parkinson hastalığıyla ilişkili erken bulgular tespit edildiğini gösterdi.
Çalışma, HBS’nin özellikle 50 yaş üstü bireylerde Parkinson riskini yüzde 15 artırabileceğini belirtti.
İngiltere’deki Oxford Üniversitesi’nden nörolog Dr. Michele Hu, “HBS, Parkinson’un tek başına bir göstergesi değil, ancak koku kaybı, depresyon veya kabızlık gibi diğer erken belirtilerle birlikte değerlendirildiğinde önemli bir uyarı işareti olabilir” dedi.
DOPAMİN VE DEMİR: HBS’NİN KÖKENİNDE NE VAR?
HBS’nin nedenleri arasında dopamin dengesizliği ve beyindeki demir metabolizması bozuklukları öne çıktı. Dopamin, hareket kontrolünden sorumlu bir nörotransmitter, ve eksikliği hem HBS hem de Parkinson semptomlarını tetikleyebildi.
Avustralya’daki Sydney Üniversitesi’nden nörolog Dr. Simon Lewis, “Demir, dopamin üretiminde kritik bir rol oynar. Beyindeki demir seviyeleri düşükse, HBS semptomları şiddetlenir ve bu durum Parkinson riskiyle ilişkilendirilebilir” dedi.
The Lancet Neurology’de yayımlanan bir çalışma, HBS hastalarının yüzde 30’unda demir eksikliği anemisi veya düşük ferritin seviyeleri tespit edildiğini ortaya koydu.
Genetik faktörler de HBS’nin ortaya çıkmasında etkili. Kanada’daki Toronto Üniversitesi’nden genetik uzmanı Dr. Ekaterina Rogaeva, “HBS vakalarının yaklaşık yüzde 40’ında aile öyküsü mevcut. Genetik yatkınlık, özellikle erken başlangıçlı Parkinson hastalarında HBS ile ilişkilendiriliyor” dedi.
HBS’NİN PARKİNSON DIŞINDAKİ TETİKLEYİCİLERİ
HBS, sadece Parkinson’la sınırlı değil; demir eksikliği, böbrek yetmezliği, diyabet, gebelik veya bazı ilaçların yan etkileri de bu sendromu tetikleyebiliyor.
ABD’deki Mayo Clinic’ten nörolog Dr. Erik St Louis, “Antidepresanlar, antihistaminikler ve bazı antipsikotikler, HBS semptomlarını kötüleştirebilir. Bu nedenle hastaların kullandığı ilaçlar dikkatle incelenmeli” dedi.
Journal of Neurology’de yayımlanan bir inceleme, HBS’nin kadınlarda erkeklere kıyasla iki kat daha sık görüldüğünü ve gebelik sırasında hormonal değişikliklerin semptomları artırabileceğini belirtti.
Uzmanlar, HBS’nin Parkinson’la bağlantısının özellikle genetik yatkınlığı olan veya 50 yaş üstü bireylerde daha dikkatle izlenmesi gerektiğini söyledi.
UZMANLARDAN HAYAT DEĞİŞTİREN ÖNERİLER
Uzmanlar, HBS semptomlarını hafifletmek ve potansiyel Parkinson riskini değerlendirmek için şu adımları önerdi:
"Demir seviyelerinizi kontrol ettirin: Kan testiyle ferritin ve demir seviyeleri ölçülmeli."
Dr. Earley, “Demir eksikliği tespit edilirse, takviyeler semptomları hafifletebilir, ancak doktor kontrolünde alınmalı” dedi.
Yaşam tarzı değişiklikleri yapın: Orta düzeyde egzersiz (yürüyüş, yoga), kafein ve alkolden uzak durma, düzenli uyku düzeni HBS’yi yönetmede etkili. Sleep Medicine’de yayımlanan bir çalışma, düzenli egzersizin HBS semptomlarını yüzde 25 azalttığını gösterdi.
Masaj ve sıcak-soğuk uygulamalar: Bacaklara masaj veya sıcak kompres, geçici rahatlama sağlayabilir.
Nöroloji uzmanına danışın: HBS belirtileri sık ve şiddetliyse, bir nörolog Parkinson veya diğer nörolojik durumlar için değerlendirme yapmalı. Dr. Hu, “Özellikle koku kaybı veya depresyon gibi ek belirtiler varsa, ileri tetkikler şart” dedi.
İlaçları gözden geçirin: Dopamin agonistleri (ropinirol, pramipeksol) HBS tedavisinde kullanılabilir, ancak uzun süreli kullanımda yan etkilere dikkat edilmeli.
Dr. Lewis, “HBS, çoğu zaman yönetilebilir bir durum, ancak Parkinson açısından risk taşıyan bireylerde erken teşhis, hastalığın seyrini değiştirebilir” dedi. Kronik HBS vakalarında, uyku bozuklukları ve yaşam kalitesinde düşüş önlenemezse, bir uzmana başvurulmalı.
ERKEN FARKINDALIK HAYAT KURTARIR
Huzursuz bacak sendromu, sadece bir uyku rahatsızlığı gibi görünse de, Parkinson gibi ciddi nörolojik hastalıkların erken habercisi olabilir.
Bilimsel veriler ve uzmanlar, bu belirtilerin ciddiye alınması gerektiğini söyledi.
