Atatürk’ün tükenmez enerjisinin ilk aşaması, yetişme tarzında görülür
Öte yandan, çok iyi Fransızca bilen arkadaşı Fethi Okyar’ın yardımıyla, Voltaire, Rousseau, Montesqiue gibi Fransız İhtilâlini hazırlayan düşünürlerin eserlerini okuyor ve fikirleri üzerinde tartışıyorlardı. Mustafa Kemal, yabancı dil bilmenin gereğini ve değerini daha o zaman anlamış olduğundan, okulda öğretilen Fransızca ile yetinmeyip, yaz tatillerinde Selânik’e gittiğinde, "College des Freres de la Salle"in özel kurlarına devam etmiştir. Askerî Lise’deki öğrenimi sırasında, tarih öğretmeni, Mehmet Tevfık Bilge’nin derslerinde, Fransız İhtilâlinden, dünyadaki başka olaylardan ve düşün hareketlerinden söz etmesi, O’nda tarihe karşı ilgi ve sevgi uyandırmıştı. Bu ilgi, artarak ömrünün sonuna kadar sürmüştür.
Yabancı gazeteleri saatlerce okurdu
Atatürk’ün Harp Okulu’ndaki öğrenim yılları, yurtseverlik duygularını besleyen edebiyat ve kültür birikimini hazırlayan tarih kitapları başta olmak üzere, öğrendiği yabancı dillerin de yardımıyla, ilgi alanındaki başka yayınları da yakından izlediği yıllardır. Hafta sonlarında, arkadaşı Ali Fuat Cebesoy’la birlikte, Beyoğlu’nda Galatasaray Lisesi’nin hemen yanında bulunan Zeuve birahanesine gider, buraya sürekli olarak gelen yabancı gazeteleri saatlerce okur ve bu suretle, dünyadaki olaylar ve dış basında Osmanlı İmparatorluğu hakkında yayınlanan yazıları okurdu. O’nun, Harp Okulu ve Harp Akademisi’nden sınıf arkadaşları olan, Ali Fuat Cebesoy ve Asım Gündüz anılarında; öğrenciliklerinde, yönetimin yasaklamalarına karşın, özellikle, Namık Kemal, Tevfık Fikret ve Mehmet Emin Yurdakul’un şiirlerini, geceleri yatakhanede nasıl gizli gizli okuduklarını yazmaktadırlar. Tanınmış tarihçi Prof. Enver Ziya Karal’ın konuya ilişkin belirlemeleri de şöyledir: "Atatürk’ün tükenmez enerjisinin ilk aşaması, yetişme tarzında görülür. Kendi çabası ile Fransızca öğrenmiş ve bu dilde yazılmış, askerlik eğitimi ile ilgili olduğu kadar, siyaset, hukuk ve edebiyat üzerine yazılmış eserleri de okumuştur. Atatürk’te okuma, öğrenme merakı hayatı boyunca sürecektir."
Meslekî küçük kitapçıkları çevirdi
Atatürk, Harp Akademisi’nde okuduğu yıllarda, yeni boyutlar kazandırdığı, siyasal fikir ve düşüncelerini arkadaşlarına da aktarmak amacıyla, okulda elyazısı ile bir gazete çıkarmaya başlar. Bu girişimleri kısa sürede okul yönetimince anlaşılır ve bu yüzden cezalandırılırlar. Atatürk’ün ilerdeki yıllarda da kısa sürelerle bir gazetecilik hayatı olmuştur. Mustafa Kemal Atatürk, 1905 yılında kurmay yüzbaşı olarak önce, Şam’a kısa bir süre sonra, Selanik’teki 3. Ordu’ya atanır. Burada bulunduğu sırada, General Litzmann’dan çeviriler yapmış, askerlikle ilgili kitaplarını yazmıştır." 1913 Ekim’inde Sofya’ya ataşemiliter olarak atanan Mustafa Kemal, resmî görevleri dışında kalan zamanını, çeşitli konularda kitaplar okuyarak değerlendiriyordu. Bu görevde bulunduğu sırada, arkadaşı M.Nuri Conker’in "Zabit ve Kumandan" adlı eserini okuyup, bir sohbet şeklinde, kendi fikirlerini, verdiği örneklerle zenginleştirerek "Zabit ve Kumandan ile Hasbihal"i yazmıştır. Mustafa Kemal Atatürk’ün 1908-1918 yılları arasında yayınlanan meslekî küçük kitapçıkları ve çevirileri, O’nun kendi fikirlerinden başkalarının da yararlanmasını istemiş olduğunu göstermektedir. (Devam edecek)
