2021'den bu yana güvenlik durumunun kötüye gittiği İkinci Thomas Sığlığı üzerindeki anlaşmazlık, Güney Çin Denizi'ndeki daha geniş çaplı çekişmenin bir parçası haline geldi. Çin, Filipinler'in 1999 yılında Filipin askeri karakolu olarak hizmet vermek üzere kasıtlı olarak karaya oturttuğu eski bir gemide konuşlu deniz piyadelerine ikmal misyonlarını engellemeye çalıştı.
Anlaşmadan sonra Filipinler İkinci Thomas Sığlığı'nda yeni bir ikmal görevi üstlendi. Ancak anlaşma iki ülke arasında hızla tırmanan gerginliği kısa vadede azaltmış olsa da Pekin ve Manila arasında Güney Çin Denizi'nde uzun süredir devam eden deniz ihtilaflarını önemli ölçüde etkilemesi olası gözükmüyor.
İkinci Thomas Sığlığı'ndaki durumun, Çin ve Filipinler arasındaki köklü güvensizlik göz önüne alındığında zaman içinde daha da kötüleşmesi beklenebilir. Her iki taraf da halihazırda anlaşmanın yorumlanmasına itiraz ediyor ki bu da anlaşmanın kalıcılığı açısından iyi bir işaret değil.
İkinci Thomas Sığlığı'ndaki şimdiki durum, Güney Çin Denizi'ndeki daha geniş Çin-Filipinler anlaşmazlıklarını yansıtan bir gösterge niteliğindedir. Diğer ihtilaflı sulara ilişkin hak iddiaları konusunda yaşanacak herhangi bir tırmanma, büyük olasılıkla sığlıktaki gerilimi arttıracaktır.
Filipinler gözünü BrahMos füzelerine dikti. Asya Pasifik'te silahlanma yarışı sürüyor
GERİLİMİN TIRMANMASI BEKLENİYOR
Çin ve Filipinler arasında son günlerde yaşananlar ve sonrasında verilen demeçler gerilimin tırmanmaya devam edeceğini gösteriyor.
Birincisi, her iki taraf da ihtilaflı sulardaki iddialarını güçlendirmek için yasal çabalarını yoğunlaştırdı. Çin, Güney Çin Denizi'ndeki eylemlerini meşrulaştırmak için çeşitli düzenlemeler getirdi. Haziran ayında Pekin, sahil güvenliğinin kendi sularına izinsiz giren yabancı gemileri ve personeli 60 güne kadar alıkoymasına izin veren yeni bir denizcilik kuralı yayınladı. Bu, Çin sahil güvenliğinin kendi sularına izinsiz giren herhangi bir gemiye ateş açmasına izin veren 2021 tarihli bir yasaya dayanıyor. Çin, Pekin'in Güney Çin Denizi'nin büyük bölümü üzerindeki hak iddialarını reddeden 2016 tarihli Daimi Tahkim Mahkemesi kararını görmezden gelmeye devam ediyor.
Manila da iddialarını güçlendirmek için yasal savaşını hızlandırdı. Haziran ayında Filipinler, Birleşmiş Milletler'den Batı Palawan bölgesindeki genişletilmiş kıta sahanlığı iddiasını tescil etmesini istedi.
Manila ayrıca, tartışmalı alanlar da dahil olmak üzere, Filipinler'in deniz bölgeleri üzerindeki hak ve yetkilerini güçlendirmeyi amaçlayan Deniz Bölgeleri Yasası'nı yürürlüğe koyma sürecinde. Yasanın kabul edilmesi şimdiden Çin'in kınamalarına neden oldu.
İkinci önemli eğilim ise karşı tarafa karşı koymak için askeri yeteneklerin artırılmasıdır. Çin, insan yapımı adalardaki askeri karakolları aracılığıyla Filipinler'in Münhasır Ekonomik Bölgesi'nde büyük ve kalıcı bir askeri varlık sürdürmeye devam etmekte ve askeri gücünü Güney Çin Denizi boyunca genişletmektedir.
Filipinler geride kalmamak için ordusunu modernize etti, gemisavar füze kabiliyetleri edindi ve geleneksel güvenlik ortağı ABD'nin yanı sıra benzer düşünen diğer ortaklarıyla ortak tatbikatları arttırdı.
Filipinler Devlet Başkanı Ferdinand Bongbong Marcos Jr'ın yönetimi de Filipinler'in stratejik ortaklıklarını genişletmek için çalıştı ve 2024 yılında Almanya ve Japonya ile yeni savunma anlaşmaları imzaladı.
Japonya ile Filipinler arasında tarihi anlaşma. Çin'in kaşları çatıldı
Bunlardan ikincisi özellikle önemlidir. Japonya ile imzalanan Karşılıklı Erişim Anlaşması, Filipinler'de konuşlu Japon kuvvetlerinin genişletilmiş tatbikatlara katılmasına ve potansiyel olarak insani yardım ve afet yardımlarıyla ilgilenmesine olanak tanıyor. Anlaşma, Çin'i hedef alan daha geniş kapsamlı bölgesel savunma anlaşmaları eğiliminin bir parçası olduğu endişesiyle Pekin'in eleştirilerine neden oldu.
PASİFİK'TE DERİN GÜVENSİZLİK
Çin ve Filipin güçleri arasında sahada yaşanan etkileşimler, tartışmalı sularda güven inşa etme ve bir çözüme ulaşma çabalarını rayından çıkarma tehdidi taşıyor.
Filipinler, Çin savaş uçaklarının Güney Çin Denizi'nde rutin devriye gezen bir Filipin Hava Kuvvetleri uçağına karşı tehlikeli manevralar yaptığının bildirilmesiyle başlayan Ağustos ayı boyunca Çin'i birçok kez Güney Çin Denizi'nde tehlikeli davranışlarda bulunmakla suçladı.
Çin daha önce Filipin uçaklarını hedef almadığı için bu olay gerilimde bir tırmanışa işaret ediyordu. Her ne kadar iki taraf da kendi başkanlık ofislerinde bir telefon hattı kurmuş olsalar da, Çin'in bu hattı kullanmaması halinde bu hat gerilimi düşürmek için çok az işe yarayacaktır.
ABD Filipinler için Çin'i karşısına alacak mı
Bu hukuki ve askeri eğilimler Çin ve Filipinler arasındaki derin güvensizliği yansıtıyor. Her iki ülkenin de iddialı diplomatik ve siyasi stratejiler yoluyla iddialarını güçlendirme çabaları, orta ve uzun vadede gerilimin daha da tırmanmasına zemin hazırlayacaktır.
İkinci Thomas Sığlığı'ndaki ikmal misyonları konusunda varılan anlaşma geçici bir rahatlama sağlasa da giderek daha çekişmeli hale gelen stratejik bir ortamda bu gerginliklerin temel nedenlerini ele almakta başarısız olmaktadır.
