GAMZE DAĞ / YENİÇAĞ
Toplumun binlerce yıllık kültürel gelişiminin ve hafızasının somut örneklerinin yer aldığı müzelerin büyük önemi olduğunu söyleyen Arkeolog Gülbahar Baran Çelik, gündemden düşmeyen İstanbul Arkeoloji Müzeleri depoları hakkındaki iddiaları Yeniçağ’a değerlendirdi.
Müzelerin sadece tarihi eserlerin korunduğu yerler olmadığını aynı zamanda eserlerin bilim insanları tarafından incelendiği yerler de olduğunu belirten Baran Çelik, “Müzeler ve depolama alanlarının birbirinden uzak olması doğru değildir” dedi.
“SAVAŞ VE DOĞAL AFET OLMADIĞI SÜRECE TAŞINMA RİSKİ GÖZE ALINAMAZ”
Müzeye her geçen gün çok sayıda eserin eklendiğini ve bunların incelemelerinin devam ettiğini biliyoruz. Peki, bu eserlerin yeni depo alanına taşınması eserler açısından risk oluşturur mu?
Milli Saraylar İdaresi Başkanlığı’na bağlanan darphanenin hala bazı noktaları müzenin depolama alanı olarak kullanılıyor ve henüz incelemesi bitmemiş eserler olmasına rağmen ısrarla eserlerin çıkartılıp başka depoya götürülmesi hem de hemen yakınında Müze’yi tamamlayacak, kendisi de bir sanayi mirası olan mekanlar varken (Darphane-i Amire binaları) yapılması müzeye çok büyük zarar verecek. Taşınırken, tabii ki çok kontrollü ve çok önemli güvenlik önlemleriyle taşınacaktır. Ancak risk her zaman vardır ve bu riski savaş veya doğal afet gibi durumlarda göze alabilirsiniz. Böyle bir durumda olmadığımıza göre bu alınabilecek bir risk değildir. 2019 yılında Müze’nin elinden alınan yapının, müze için olmazsa olmazlardan biri olduğunu tartışabilmek ve sizin aracılığınızla gündeme getirebilmek de bizim için çok önemli.
“BİLİM İNSANLARI VE TARİHİ ESERLER BİRBİRİNDEN UZAKLAŞMAMALI”
Biz bilim insanları olarak bir tane yüzük için bile aylarca çalışırız, çalıştığımız malzeme üzerinden bilgi üretiriz ve ürettiğimiz bilgiyi diğer bilim insanları ile tartışırız. Mesele sadece arkeolojik kazılarda objenin ortaya çıkarılması değil, aynı zamanda yorumlanabilmesidir. Bu yüzden de bilim insanlarının da eserlere ulaşabilmesi önemlidir. Siz eseri ne kadar uzaklaştırırsanız, bilim insanının esere uzaklığı da o kadar artar. Her zaman eserin ulaşabilecek yakınlıkta ve güvenlikte olması gerekiyor.
“TEK ÇÖZÜM YOLU DARPHANENİN DEPO ALANI OLMASI”
Bilim insanlarının eserlerin taşınması risklidir görüşlerine rağmen depo alanını değiştirilmek istenmesindeki ısrarın nedeni sizce nedir?
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın elinden alınan Darphane binaları, Milli Saraylar İdaresi Başkanlığı’na bağlandı. Müze’nin fiziksel olarak genişleyebileceği başka bir alan olmadığı için de depo alanı taşınmak istiyor. Darphane yapıları içinde Müze’nin kullanımına yönelik birçok proje geliştirilirken, Darphane yapılarının müzenin elinden alınması hemen her gün yeni eser girişiyle artan depo ihtiyacıyla boğuşan Müze’nin işlerini çok zorlaştırır.
Bu nedenle Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın ilgili birimlerinin konuyu ciddiyetle ele alıp, Darphane’nin Müze’ye geri alınması için Milli Saraylar İdaresi ile müzakereler yapması gerektiğini düşünüyorum.
Günümüzde Darphane-i Amire binalarının ne amaçla kullanıldığını bilmiyoruz ancak Müze’ye yakın konumu ve müzecilik çalışmalarına uygunluğu nedeniyle İstanbul Arkeoloji Müzeleri koleksiyonundaki kültür varlıklarının korunması, sergilenmesi ve onların bakım onarım çalışmaları için en uygun alandır. Bu kültürel işlev İstanbul Arkeoloji Müzeleri’nin tarihsel bağlamına uygun bir şekilde kuruluş alanında genişleyebilmesi ve aynı zamanda özgün bir endüstri mirası varlığı olan Darphane-i Amire binalarının tarihsel birikiminin de toplumla buluşabilmesi için önemli bir olanak olarak değerlendirilmelidir.
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın bu ayın sonunda ihale açacağı ve bu ihalenin de yaklaşık olarak 60 milyon TL olduğu iddia ediliyor? Siz bu iddialar hakkında ne düşünüyorsunuz?
Söz konusu ihale hakkında detaylı bir bilgi paylaşımı yapılmadı. Biz de basından izliyoruz bunu. Basit ücretlerle yeni depolama alanlarının yapılacağını ben de sadece duydum. Herhangi bir resmi sıfatım olmadığı için gerçekten bir ihale tamamlandı mı ben de bilmiyorum. Ama bu konunun konuşuluyor olması ve koleksiyonların müzeden çok uzakta bir yere depolanması fikrinin varlığı bile rahatsız edicidir. Çünkü zaten hemen yanı başında müzenin genişleme alanı vardır ve 2019 yılına kadar da Müzeye tahsis edilmiştir, Müze tarafından da hem depo hem de müzecilik etkinlikleriyle ilgili olarak projelendirilmiştir.
“ARKEOLOJİYE DE MÜZEYE DE ÇOK ZARAR VERECEK”
Osmanlı İmparatorluğu’nun darphanesi olan Darphane-i Amire’de Osmanlı sikkeleri basıldı ve bu sikkeler de İstanbul Arkeoloji Müzeleri koleksiyonunda. Aynı zamanda dünyanın en eski sikkelerinin de yine Müze koleksiyonunun olduğu düşünülürse Müze koleksiyonları ve sanayi mirası Darphane-i Amire binalarının birlikteliği çok önemlidir. Hem yapı kendi miras değeri içinde kullanılmış hem de Müze’nin koleksiyonları ile bir bütün oluşturulmuş olur.
Beşiktaş’ta ve Haydarpaşa’da kazılar yapılıyor ve buradan çıkan eserler müzede depolanacak ve müze bu noktada çok sayıda eser girişinin olduğu bir konumda.
Bütün dünyanın dikkatle takip ettiği kazılardan çıkan eserlerin yayın çalışmaları çok ama çok az. Bu açıdan bile, eserlerin uzaklaştırılması çok riskli. Kısaca Müze depolarının Darphane-i Amire binaları dışında uzak yerlere taşınması hem arkeolojiye hem de müzeye çok zarar verecek.
