ABD, Rusya’yı etkisizleştirerek Çin’le yalnız kalıp saf dışına itip, tek kutuplu bir dünya düzeni peşinde koşmaya, bunun için NATO’yu kullanmaya, Güney Çin Denizi’nden Güney Kore’ye kadar olan Pasifik batısında ittifaklar aramaya devam etmektedir.
Yıllardır devam eden bu mücadeleden ve Batı hâkimiyet sisteminden zarar gören, sömürülmekte veya oyun dışına itilmekte olduklarının farkına varan ülkeler, bu düzen karşısında alternatif bir birliktelik oluşturmak istemişlerdir. Bu amaçla, önce Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin’den oluşan 4 ülke, 2011’de de Güney Afrika’nın katılımıyla 5 ülke olarak bir araya gelmişlerdir. Organizasyonun adı, bir araya gelen bu ülkelerin İngilizce baş harflerinden oluşan “BRICS”dir.
Teşkilat ilerleme kaydediyor
BRICS genişleme temayülü göstermekte olup şimdilik 5 olan sayısı, Suudi Arabistan, Arjantin, Birleşik Arap Emirlikleri, İran, Mısır ve Etiyopya’nın yılbaşı itibariyle katılımıyla 11’e çıkacaktır.
2009 yılından itibaren zirveler düzenleyen BRICS, esas itibariyle ekonomik ağırlıklı bir örgüt durumundadır. Ancak ekonomik birlikteliğin ve gücün, siyasi alandaki etkilerinin de farkındadır.
Örgüt, son yıllarda önemini arttırmış, katılmak isteyen üyelerin sayısı da gittikçe artmıştır. 40’a yakın ülke daha bu teşkilata girme arzusundadır. Ancak birlik, genişlemenin dengeli ve hazmedilebilir bir şekilde olmasını ön planda tutmakta, fakat işbirliğini de kabul etmekte ve desteklemektedir.
Son zirve etkiyi güçlendirdi
Ağustos ayında yapılan son zirvede ortak bir bildiri de hazırlanarak dünya kamuoyuyla paylaşılmıştır. Bildiride yer alan hususlar ve toplantı sonunda yapılan açıklamalar, birlik üyeleri arasındaki iş birliğinin artmakta olduğunu göstermiştir.
Açıklamalarda, iş birliğinin daha da güçlenmesi, teşkilatın BM’de daha fazla temsil edilmesi, tarımsal iş birliği yoluyla gıda güvenliğinin sağlanması, 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Gündeminin uygulanması üzerinde durulmuştur.
Ortak bildiride ayrıca, üyeler arasında para akışının hızlı, ucuz, şeffaf ve güvenli şekilde sağlanması için ödeme sistemlerinin geliştirilmesi, yerel para birimleri üzerinden gerçekleştirilen anlaşmalara önem verilmesi ve yerel para birimlerinin kullanımının teşvik edilmesi, Yeni Kalkınma Bankasının (NDB), üye ülkelerin altyapısını ve sürdürülebilir kalkınmasını teşvik etmesi kararlaştırılmıştır.
Ortak bir para birimi uygulaması üzerinde durulsa da, şimdilik ülkelerin ulusal paralarının rolünün artırılmasının öncelikli olduğu ifade edilmiştir.
Rusya ve Çin’in etkisi artıyor
Toplantıda 2024’te yapılacak olan Zirve’nin Rusya’nın dönem başkanlığında Moskova’da yapılması kararı alınmıştır. Alternatif bir örgüt olarak BRICS’in, Ukrayna savaşının devam ettiği, ABD ve AB yaptırımlarının uygulandığı bir ortamda, zirvesini Rusya’da yapma kararı alması, Rusya açısından önemlidir.
Bu durumun, Rusya’nın stratejisini ve diplomasisini ortaya koymasına, ayrıca kendisini, sömürgeci olarak nitelendirilen batıya karşı güvenilir bir alternatif olarak sunmasına fırsat yaratacağı düşünülmektedir.
Çin’in ise, yükselen piyasalar ve gelişmekte olan ülkeler olarak birlik içinde çalışarak kalkınmada yeni bir sayfa açmasına ve birliktelikten ayrı bir siyasi güç kazanmasına imkan yaratacağı beklenmektedir.
Dünyanın en büyük petrol ihracatçılarından Suudi Arabistan da, Çin ve Hindistan pazarındaki payını artırarak kazançlı çıkmayı ve bu birliktelikte Rusya’yla yakınlaşma imkânı bulmayı amaçlamakta, bu suretle ABD’nin üzerindeki baskısını hafifletmeyi ummaktadır.
Türkiye de ilgi gösteriyor
BRICS ülkelerinin ekonomik olarak yükselişi yeni uluslararası finansal kuruluşların ortaya çıkmasını da beraberinde getirmiştir. Türkiye'nin BRICS ile yakınlaşmasının, kendisine yeni alanlar açmasına, ekonomik ve siyasi alternatiflerini çeşitlendirmesine imkân yaratabileceği değerlendirilmektedir.
Türkiye de BRICS üyeliğine sıcak bakmaktadır. Gelişmekte olan ülke ekonomileriyle karşılıklı yarar sağlayabilecek ilişkiler kurmaya fırsat yaratacağını düşünmektedir. 2018 yılındaki zirveye Cumhurbaşkanı seviyesinde katılması, teşkilata verdiği önemi göstermiştir.
BRICS’in önümüzdeki dönemde küresel etkisini daha da arttıracağı ve çok kutuplu dünya inşasında önemli rol oynayacağı beklenmektedir.
