Anne Howell komadan uyandığında neden hastanede olduğunu hatırlamakla kalmamış, hayatındaki dönüm noktası olaylarının ve insanların çoğunu unutmuştu. Kendisine söylenen kişinin kocası olduğunu hatta bir kızı olduğunu bile bilmiyordu ve doğum yaptığını hatırlamıyordu. 30 yaşındaki gazeteci, 12 saat süren karmaşık bir beyin ameliyatı geçirdiğinden ve ardından menenjite yakalandığından habersizdi.
30 YAŞINDA KOMAYA GİRDİ, 9 YAŞINDA UYANDI
Açıklaması güç olaylar, bunlarla da sınırlı değildi. Nadir bir nörolojik durum olan retrograd amnezi geçirdikten sonra Anne Howell, dokuz yaşında bir kız olduğuna inanıyordu.
Howell, Jason Bourne''un sıra dışı hikayesinin anlatıldığı Hollywood filmi "The Bourne Identity" gibi filmlerde görülen hafıza kaybının aşırı formuyla ilgili olağanüstü hikayesini ve deneyimini "Unuttuğum Her Şey" adlı yeni kitabında anlattı.
OKUMA-YAZMAYI UNUTTU
Gerçekte, retrograd amneziden muzdarip olanlar genellikle kendi hikayelerini anlatabilecek kadar tam bir iyileşme sağlayamaz. Kitabın yayımlanmak üzere olması daha da dikkate değer bir başarı çünkü Howell''in hafıza kaybı başlangıçta okuma ve yazma yeteneğini de yok etti.
''Unuttuğum Her Şey''in yayıncısı, çalışmayı ''psikolojik bir gerilim romanı gibi okunan sürükleyici bir anı'' olarak tanımlıyor. Anı kitabı, Howell''ın yaşadıklarının ilk üç yılını kapsıyor ve Kasım 1991''de Sidney Kraliyet Prensi Alfred Hastanesi''nde bilincini yeniden kazanmasıyla başlıyor.
NE KOCASINI NE DE KIZINI TANIDI
Howell, başı sargılarla sarılı halde yakıcı bir acı içinde uyandığında, dokuz yaşındaki benliğinin belirsiz bir versiyonuna yerleşmeden önce, kendini insan olarak zar zor tanıyabildi. Genç kadın, organlarını bile adlandıramadı.
Anne''in hem gözleri hem de sesi tanıdık gelen ama Howell''in hatırladığından on yıllar daha yaşlı görünen annesine bir çocuk gibi ''Anneciğim'' dedi.
Annesinin "kocası" olarak tanıştırdığı adam, Howell''ın kafasını bir hayli karıştırdı. 11 aylık kızlarını getirdiğinde Anne, daha da şaşkına döndü.
HAYATI BİLMECE GİBİ
Daily Mail''e konuşan Howell, "Bu nasıl mümkün olabilir?" diye düşündüğünü anlattı: "Dokuz ya da on yaşındayım."
Sydney''nin aşağı kuzey kıyısındaki Mosman''da büyüyen çocukluğunun parçalar olan bale ve Balmoral sahilinde yüzme dışında Howell, başlangıçta geçmişine dair hiçbir şey hatırlamıyordu.
Bir süre gerçekten bir kadın vücudundaki küçük bir kız gibiydim.
Aynı derecede rahatsız edici bir şekilde, Howell''a hayatı hakkında ailesinin ve arkadaşlarının anlattıklarının bir kısmı kulağa pek muhtemel gelmedi ve tüm gerçeği anlayıp anlamadığını sorgulamaya başladı.
Anne, "Gerçekliğe sürekli olarak uyum sağlamaya çalışıyordum" diye anlattı o günleri.
Daha önce mantıklı ve tutarlı bir hayatım olduğuna dair güçlü bir hissiyatım vardı ama bu mantıklı değildi. Kafa karıştırmanın ötesindeydi. Anlam veremediğim alternatif bir dünya gibiydi. Ürkütücüydü, tekinsizdi, karanlıktı.
Howell hastaneden çıkıp eşi ve kızıyla birlikte eve döndüğünde, bir zamanlar kim olduğu gizemine hâlâ ulaşılamamıştı. O dönemi "sinir bozucu" olarak anımsayan Anne, şöyle diyor:
Kendi hikayenize erişememek, insanda yetkisiz bırakılma duygusu yaratıyor.
Howell dünyadan saklandı, kendisini demirleyecek hiçbir şey olmadan başıboş hissediyordu, çok sevdiği kızı dışında sadece birkaç şeyden emindi.
Bu çocuğu büyütmem ve ne yaptığımı bilmem bekleniyordu ve bunu kendimden bekliyordum, bu yüzden kafam karıştı.
Howell, kendisinin ve çocuğunun babasının hiçbir zaman özellikle yakın olmadıklarından şüphelenmeye başlayacaktı ve davranışları onu sadece daha da uzak gösteriyordu.
Eşi, sabahın erken saatlerinde ''işte'' olduğunu söyleyerek eve sarhoş gelmeye başladı. Howell ikisinin de yüzük takmadığını fark etti ve düğün fotoğrafları bulamıyordu.
"Ayrıca inkarda olduğuna ve tıbbi olarak benim için olanlarla yüzleşemediğine inanıyorum" diyor.
Bugüne gelindiğinde ise Howell, hafıza kaybı yaşamadan önce bu adamı yeterince tanımadığını söylüyor. Arkadaşları tarafından tanıştırıldıktan birkaç ay sonra hamile kalmıştı.
Howell hamileliği sırasında migren geçirmişti ama doktorlar onda bir sorun olmadığını söylemişti. Ancak doğumdan iki gün önce felç geçirdi.
Sonra insanlar bir şeylerin yanlış olduğunu anladı.
Daha sonra, beyninin sol dış tarafında, ameliyat olmazsa beş yıl içinde onu öldüreceğini öğrendiği bir teşhis kondu.
Çift, kızları 11 aylık olana kadar prosedürü ertelemeye karar verdi ve başarılı da oldu. Ancak ameliyat sonrası yakaladığı menenjit üç gün komada kalmasına neden oldu.
Anne, "Bunu başaracağımı düşünmediler" diyor. Ortaya çıkan hafıza kaybı Howell''ın anılarının çoğunu karanlığa gömdü ve yakın geçmişindeki her şeyi sildi.
Yıllarca çocuğumun olduğunu hatırlayamadım, babasıyla tanıştığımı hatırlayamadım, onu sevdiğimi hatırlayamadım.
Howell''ın bir Macar Yahudisi olarak Holokost''tan sağ kurtulan diş hekimi annesi, bazı şeyleri hatırlamadığı için mutluydu; geçmişle ilgili kendi sorunları vardı.
Yazar, “Bilgi istedim, iyi mi kötü mü bilmek istedim ama annem gerçekten suskundu” diyor ve ekliyor:
İleriye bakmayı severdi, geriye gitmek onun yapmak istediği bir şey değildi.
Bir üniversitede öğretim görevlisi olan babası, annesiyle iki kez evlenip boşanmış, ona uzak olan başka bir figür gibiydi. Anne, yavaş yavaş hikayesini bir araya getirmeye, çürütülemez gerçeklerle desteklenen bellek parçalarını toplamaya başladı.
"Hayat hikayemi anlayabileceğim bir şey haline getirmem gerekiyordu" diyor ve ekliyor:
Sanırım kanıt bulamadığım için geçmişime bakan bir dedektif gibiydim. Eşya bulamadım, fotoğraf bulamadım ve insanlardan istediğim hikayeleri alamadım. Bu yüzden gerçekten kazmak ve derine inmek zorunda kaldım.
Anne''in benlik duygusunu yeniden kazanmasının her süreci son derece yorucuydu. Çünkü anılar, genellikle sesler veya kokular tarafından tetiklenir.
"Yeniden okumayı öğrenme, 1963 yılına ait ünlü çocuk kitabı Where The Wild Things Are ve kızının diğer çocuk kitaplarıyla başladı. Anne, bu temel beceri için "Oradaydı" diyor:
"Orada bir yerdeydi"
Çocukluk anıları, daha yeni ve yakın geçmişe ait olan deneyimlerden daha hızlı geri geldi. Howell, "Önemli anıların istediğiniz şekilde veya sırayla geri gelmesine gerek yok" diyor.
The Sydney Morning Herald için 1970''lerde Mosman''da kargaşaya neden olmak için bir grup bisikletlinin ortaya çıktığı gençlik yılları hakkında yazdığı bir hikayeyi okuduktan sonra bir dizi gerçek ortaya çıktı.
Hepsi siyah beyaz ve onun imzasının altındaydı: Kızlara tecavüz eden çeteler, partilerde evleri yerle bir eden ve banliyölere eroin temin eden çete.
Hikaye, Howell''ın Mosman''ın itibarını zedelediğine inanan okuyuculardan nefret mektupları üretmişti. Babası Howell''ın haberine çok kızmıştı ve hatta bir gün otobüsteyken üzerine tükürmüşlerdi bile...
Bir şeyleri hatırladığınızda, bunun beyninizin çeşitli bölümlerinde gerçekleştiğine inanıyorum" diyor. "Dikkate değer bir hafızanız varsa, anılar güçlü bir şekilde gömülüyor.
Howell''in eşiyle olan ilişkisi bozulmaya devam etti. Bir keresinde kızlarını neredeyse düşürüyordu ve bir yıl sonra başka bir gün, kızlarını kalabalık Bondi Sahili''nde kaybetti.
Doğu banliyölerinde Bronte''de yeni bir arkadaş grubu bularak, "Yeterince güçlü ve iyi olduğumda bu adamı terk edeceğimi düşündüm" diyordu ve sonunda bunu yaptı.
Howell''ın anılarındaki çoğu figür gibi bir takma ad verilen esrarengiz eşini çevreleyen gizemin bir kısmı, kitabın sonundaki bir dipnotta çözüldü.
Çiftin ayrılmasından sonra eski eşi Endonezya''ya taşındı, zengin oldu ve kendi hayatına geri döndü.
Howell, geçmişi hakkında bildiklerinin ne kadarının geri kazanılan hafızasından geldiğini ve ne kadarı yeniden öğrendiğini hep merak etti.
"İnsanların bize söylenenlerin ne kadarını yeniden yarattığımızı ve ne kadarını doğrudan hatırladığımızı düşünmelerini istedim" diyor ve ekliyor:
Bunu bana ailemden mi söylüyor yoksa bu ben miyim? Geri dönüp bilgi parçalarını sıralamayı hayatımın amacı haline getirdim. Kendi anılarımı geri getirmek için çok çalıştığımı ve onları inşa ettiğimi hissediyorum.
2013 yılında yaratıcı yazarlık alanında doktorasını tamamlayan Howell, bugünlerde New South Wales güney sahilinde yaşıyor ve burada çalışmaya devam ediyor.
Şimdi 61 yaşında olan kadının hala migreni var ama yazmayı asla bırakmak istemiyor ve kitabını yayınlamaktan heyecan duyuyor.
"Bunun başıma geldiğine inanmak gerçekten zor ama bir yandan da çok gerçek çünkü hayatımı sonsuza dek değiştirdi" deyip ekliyor:
"Mutluyum, aktifim, bir sürü arkadaşım var, hayat güzel."
RETROGRAD AMNEZİ NEDİR?
Amnezi, bir kişinin anıları oluşturma, saklama ve geri alma yeteneğini etkileyen hafıza kaybıdır. Retrograd amnezi, amnezinin başlangıcından önce oluşan anıları etkiler.
Travmatik bir beyin hasarından sonra retrograd amnezi geliştiren biri, bu yaralanmadan önceki yıllarda, hatta on yıllar içinde neler olduğunu hatırlayamayabilir.
Retrograd amnezi, beynin çeşitli bölgelerindeki hafıza depolama alanlarındaki hasardan kaynaklanır. Bu hasar travmatik bir yaralanma, ciddi bir hastalık, nöbet veya felç veya dejeneratif beyin hastalığından kaynaklanabilir. Sebebe bağlı olarak retrograd amnezi geçici ya da kalıcı olabilir veya zamanla kötüleşebilir.
Retrograd amnezi ile hafıza kaybı genellikle becerilerden çok gerçekleri içerir. Örneğin, birisi araba sahibi olup olmadığını, ne tür bir otomobil olduğunu ve onu ne zaman aldığını unutabilir. Ancak yine de nasıl sürüleceğini bilecektir.
