İsrail’in kuzeyindeki Nahal-Ein Gev II kazı alanında, 12 bin yıl öncesine ait dönen taş aletler keşfedildi. Kudüs İbrani Üniversitesi araştırmacıları, bu taşların, lifleri ipliğe dönüştürmekte kullanılan “iğ iplik taşları” olduğunu belirtti. Bu buluş, Levant bölgesinde bilinen en eski dönen teknolojiye işaret ediyor. Araştırmayı yürüten Talia Yashuv ve Profesör Leore Grosman, çalışmalarını PLOS ONE dergisinde yayımladı.
Kazılarda bulunan taşlar, genellikle kireçtaşından yapılmış ve merkezinde delik bulunan yuvarlak nesnelerden oluşuyor. Dijital 3D modelleme teknikleriyle analiz edilen taşların, dönme hareketini hızlandıran bir araç olarak kullanıldığı ortaya çıktı. Araştırmacılar, bu taşların benzerlerinden kopyalar üreterek keten ipliği döndürmeyi başardı. Bu sonuç, taşların iğ iplik taşı işlevini destekliyor.
LEVANT’TA İLK TEKERLEK TEKNOLOJİSİ
Profesör Grosman, bu keşfin insanlık tarihindeki tekerlek teknolojilerinin ilk izlerini taşıdığını ifade ediyor:
“Bu taşlar, form ve işlev açısından ilk tekerleklerdir. Merkezdeki delik, bir eksene bağlanarak taşın daha hızlı ve uzun süre dönmesini sağlar.”
Natufian dönemi, avcı-toplayıcı toplumların tarım yaşamına geçiş sürecini temsil ediyor. Bu tür teknolojik yenilikler, tekstil aletlerinin bilinen en erken örneklerinden 4 bin yıl öncesine dayanıyor. Ayrıca, bu buluş, çömlekçi çarkı ve arabaların tekerleği gibi dönen araçların gelişiminde önemli bir adım olarak görülüyor.
NEOLİTİK DÖNÜŞÜMÜN TEMELLERİ
Nahal-Ein Gev II kazı alanı, kalıcı yapıları, kireçle sıvanmış mezarları ve çeşitli araçlarıyla Natufian kültürünün son dönemine ışık tutuyor. Bu bulgular, avcı-toplayıcı toplumlardan tarım toplumlarına geçişte teknolojinin oynadığı kritik rolü gözler önüne seriyor.
Araştırma, dönen taşların Neolitikleşme sürecindeki yenilikçi gücünü vurgularken, modern bilimsel yöntemlerin tarih öncesi zanaatkarlığı anlamada nasıl bir araç sunduğunu da gösteriyor.
