2022 yılının son büyük ihalesinde dört şirket kapışacak. İşte o şirketlerin şartname alıp, ihaleye hazırlandığı iddia ediliyor. İhale tıpkı Antalya Havalimanı gibi geri çekildi. Nedeni ne acaba..İşte bunları Ekonomi gazetesinden Kerim Ülker, Esenboğa Havalimanı ihalesini yazdı...
Yarın yapılacak ihale sürecine ilişkin kimi bilgileri paylaşmak istedim. Türkiye’nin en önemli inşaat şirketlerini bünyesinde barındıran 6 büyük grubun şartnameyi aldığı, bunlar arasında 4 şirketin teklif vermeye hazır olduğunu öğrendim.
Şartname alanlar, Esenboğa’yı işleten TAV’ın yanı sıra Kalyon, IC İçtaş, YDA Grubu- İspanyol Ferrovial, Limak ve Cengiz. Şartnameyi alıp teklif vermeye hazırlananlar ise TAV, Cengiz, Limak ve Kalyon. Esenboğa yarışına çok az süre kala bu şirketlere yenileri eklenebilir, bazıları da çekilebilir. Zira şartnamede son düzlükte zeyilname yayımlanarak değişimler yapıldı.
Başkent Ankara’yı dünyaya açan kapı olarak bilinen Esenboğa Havalimanı, Türkiye’deki havalimanı haritasında varlık göstermek isteyen şirketler açısından kritik önemde bulunuyor.
sürecinde yolcu sayısı keskin bir şekilde düşen Esenboğa’nın 2018’deki sayısı 16.7 milyon kişiydi. Bu rakam geçen yıl 5.1 milyona kadar düştü. Bu yılın 11 aylık döneminde ise yolcu sayısı 6.4 milyona yükseldi. Ancak o rekor yılının oldukça gerisinde.
yürütülen süreçle tıpkı Antalya Havalimanı''nda olduğu gibi işletim süresinin bitmesinden yıllar önce ihaleye çıkartılıyor. Hatırlayacağınız üzere Antalya Havalimanı’nın işletim süresi 2027 yılında dolacaktı. Devlet Hava Meydanları, bu süreyi 6 yıl öncesine aldı ve ihaleyi geçen yıl Aralık ayında yaptı. İhaleyi TAV-Fraport ortaklığı 25 yıllık işletim üzerinden 7.25 milyar euroya kazandı. Böylece Antalya, Ocak 2027''den Aralık 2051''e kadar TAV-Fraport tarafından işletilmeye devam edecek. Ankara’da da durum benzer aslında.
Esenboğa’nın işletim süreci de 2025 yılında bitiyordu. TAV tarafından işletilen Esenboğa, Antalya gibi bakım, onarım ve yeni inşaat çalışmaları nedeniyle 2.5 yıl erkenden ihaleye çıkacak. Son günlerde kamuoyunda havalimanlarının neden vaktinden önce ihaleye çıkarıldığı konusunda ciddi tartışmalar var. Kimi hükümetin gelir elde etmek için bu yola başvurduğunu söylüyor.
de ihale sürecinin şeffaflığını gündeme taşıyor. Görüştüğüm havacılık konusunda uzman kişiler ve şirket yöneticileri ihalede şartların esnekleştiği ancak süre sorununun teklifleri etkileyeceği yönünde. Adını saklı tutacağım bir havacılık uzmanının sözleriyle başlamak istiyorum. Ona göre şartnamedeki maddeler oldukça ilginç. Örneğin, ihaleye katılacak olan şirketlerin 2017, 2018 ve 2019 yıllarında zarar etmemiş olması isteniyor. Yani son 3 yıl değil, ondan önceki 3 yılın sorgulanması kafalarda soru işareti doğuruyor.
Şartname 10 Kasım’da açıklanıyor. İlk başta teklif verecek şirketin bir son 5 yıl içerisinde yıllık 25 milyon yolcu ortalaması olan uluslararası bir havalimanını işletme şartı konulmuş. Burada bu işletme türlerinde yüzde 51 olan ortaklık payını geçtiğimiz hafta DHMİ zeyilname ile değiştirerek yüzde 40’a çekti. Burada amaç ihaleye katılımı artırmaktı. Örneğin Cengiz Holding, ilk şartnameye uygun değildi. Zira İstanbul Havalimanı’ndaki ortaklığı yüzde 45 oranında. Rakam aşağıya çekildi ve böylece rekabeti artırmak adına bir katılımcı daha eklenmiş oldu.
Beni asıl ilgilendiren şartnamenin çıkması ve ihale süreci arasındaki 40 günlük zaman. Zira bu konu teklif verenleri oldukça ilgilendiriyor. Görüştüğüm bir şirket yetkilisi, “3000 sayfalık şartnameden bahsediyoruz. Bu şartname Türkçe çıktı.
Bunu okuyup hukuk departmanıyla incelememiz, ardından yönetim kurulu olarak teklif verip veremeyeceğimize bakmamız, ardından yabancı bir dile örneğin İngilizce’ye çevirmemiz, ardından ortak arayışına girmemiz, ortak bulduğumuzda onların hukuk departmanının incelemesi, yönetim kurulunun karar alması, finansman arayışına girmemiz…
40 günde bunları yapabilmek mümkün değil. Bu kadar kısa sürede, özellikle Aralık ayı gibi şirketler adına yoğun ve zorlu bir dönemden bahsediyoruz?” diyor. Açıkçası oldukça doğru bir konu. 40 günlük zaman diliminde milyarlarca dolarlık bir ihaleye hazırlanmak oldukça zor. Özellikle faizin yüksek olduğu, kredinin zor alındığı bir dönemde… Kısa bir hatırlatma daha yapmak isterim. Ankara’da ihaleye çıkacak havalimanının adı da uzun yıllardır tartışma konusu. Zira Esenboğa, Cengiz Han’ın soyundan gelen bir han ve Timur’un en ünlü generallerinden. Yıldırım Bayezid’i mağlup eden ve Fetret Devrini başlayan Ankara Savaşı’ndaki fil ordusunun da komutanıydı. Adnan Menderes Hükümeti tarafından 1955 yılında açılan bu havalimanı adını bir hezimetin almıştı aslında.
