Gıda fiyatlarındaki artışlar vatandaşın gündeminden düşmüyor. Özellikle ayçiçek yağına gelen zamlar, Rusya savaşı ile birlikte daha da yükselmişti. Ayçiçek yağından sonra şeker fiyatlarındaki artışlar gündemde. Türkşeker, 50 kilogramlık bir çuval şekeri 298 liradan satarken, kooperatif ve özel şeker fabrikalarında şekerin çuvalı 700 ile 800 liraya kadar çıktı.Yaşanan artışın arz talep dengesini bozduğunu belirten Gıda ve İhtiyaç Maddeleri Ankara Toptancılar Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Abdulkadir Aydoğan "Özel fabrikalar mutlaka düzene sokulmalı" dedi.
ŞEKER FİYATLARI NEDEN YÜKSELİYOR?
Yaşanan şeker krizinin başlıca sebeplerinden biri olarak şeker fabrikalarının bir kısmının özelleştirilmesiyle birlikte, fiyatta ikili bir yapı oluşmasından kaynaklandığı gösteriliyor.
Türkiye Gazetesi''nde yer alan habere göre, şekerde üretim problemi olmadığına dikkat çeken Gıda ve İhtiyaç Maddeleri Ankara Toptancılar Derneği (GİMAT) Yönetim Kurulu Başkanı Abdulkadir Aydoğan “Dünyada şeker pancarı üretiminde beşinci sıradayız. Böyle bir sıralamada bir stok ya da üretim problemi yaşamak mümkün değil. Ne ham madde anlamında ne de arz anlamında bir problemimiz yok” dedi.
Fiyatlardaki yükselişin sebebini açıklayan Aydoğan “Türkiye Şeker Fabrikaları (TÜRKŞEKER), 50 kilogramlık bir çuval şeker fiyatını 290 lira olarak belirledi. Özel fabrikalar her nedense bu sefer devlet fabrikalarının açıkladığı fiyatlara uyum göstermedi. Özel fabrikalar şu anda neredeyse önümüzdeki yıllarda mal olabilecek fiyatlara şeker satıyorlar. Çuvalı 350 liradan başladı, şu anda 700’lü rakamlara kadar çıktı. Dokuz özel fabrika var. Devlet fabrikası 290 liradan, özel sektör de 700 liradan satınca bütün yoğunluk devlet fabrikalarına yönlendi. Market ve endüstriyel olmak üzere iki taraf var. Endüstriyel tarafın da talebi devlete yöneldiğinde devlet fabrikalarının bu ihtiyacı karşılaması mümkün değil. Arz talep dengesi burada bozuldu. Buna karşılık devlet fabrikası, fiyat direncini kırmak için ‘Siz yüksek fiyata satıyorsanız, ben de ürettiğim malı ulusal ve yerel zincir marketlerin raflarında raf fiyat garantili satacağım ve sizin de şekeri bu fiyatlara satmanıza müsaade etmeyeceğim’ dedi. Bu sefer de endüstriyel taraf sıkıntıya girdi. Helva, reçel veya baklava üreticisi, özel şeker fabrikalarından şeker almak zorunda kaldı. Bu da endüstriyel tarafta üretim maliyetlerinin yükselmesine sebep oldu. Neredeyse 15 günde bir fiyat listeleri değişmeye başladı” diye konuştu.
BİR FİYATTA BULUŞULMALI
Ticaret Bakanlığı ve ilgili bürokratlarla konuyla ilgili görüşmeler yaptıklarını ifade eden Aydoğan “Özel fabrikalar mutlaka düzene sokulmalı. Devlet bir fiyat daha açıklayabilir. Bunu yaparken özel fabrikaları da bu fiyatta buluşturmalı. Eğer kabul etmezler ise bazı tedbirler uygulanabilir. Fabrikalardaki maliyetlerin hesabı kontrol altına alınabilir. Bu şekilde de özel fabrikalarda düzen sağlanamazsa ‘ithal şeker’ devreye sokulabilir. Ayrıca yakın zamanda bir tonaj belirlenecek. Mesela, ‘endüstriyel tarafta aylık tüketimi 50 tonun altında olanlara da şeker verilebilir’ denecek. TÜRKŞEKER’in böyle bir çalışması var” açıklamasını yaptı.
STOKÇULAR DEVREYE GİRDİ
Stokçuluk şeker fiyatlarının artışına sebep oluyor. Ayçiçek yağı denetimlerinde şeker stoklandığı da ortaya çıkmıştı. Mersin''in merkez Akdeniz ilçesinde yapılan denetimlerde bir marketin deposunda 48 ton toz şeker stoklandığı tespit edilmişti.
ET VE HURMADA DA FİYAT ARTTI
Ramazan öncesi kırmızı et ve hurma fiyatları cep yakmaya başladı. Et ve Süt Kurumu, et fiyatlarına yüzde 48 zam yaptığını duyurdu. Yapılan zamların ardından 1 kg kıymanın kilosu 56 liradan 83 liraya, 1 kg kuşbaşının fiyatı da 62,50 liradan 92 liraya yükseldi. Kasaplarda ise dana et kıyma 130 TL, kuşbaşı et, 135 TL, dana biftek 145 TL’den satılıyor. İftar ve sahur sofralarının vazgeçilmezi hurmada da fiyatlar yüzde 35 arttı. Türüne göre hurmanın paket fiyatı 25 TL ile 300 TL arasında değişiyor. Buna göre İran hurmasının paketi 25 TL’den, Kudüs hurmasının paketi 100 TL’den Medine hurmasının paketi ise 85 TL’den satışa sunuluyor.
Ramazanla özdeşleşmiş güllaca 2021 yılına kıyasla yüzde 50, hurmaya da yüzde 86 zam geldi. Kuru fasulye, nohut, mercimek gibi ürünlerde ortalama yüzde 10, kahvaltılıklarda yüzde 50, toz şeker, un gibi ürünlerde ise yaklaşık yüzde 20''lik artış yaşandığı gözlemlendi.
